پاسخ در چند محور ارائه می شود:
1. قبل از هر چیز باید اشاره شود که جزئیات مراتب فرشتگان الهی را تنها خداوند می داند. اما آنچه از برخی روایات می توان بدست آورد آن است که فرشتگان گذشته از مراتبی که بعداً در ادامه توضیح داده خواهد شد. از نظر اشتغال به عبادت تکوینی خود نیز دارای مراتب انداز جمله در نهج البلاغه در این باره آمده است: دسته ای از فرشتگان در سجده اند و رکوع ندارند، گروهی در رکوع اند و برپا نمی ایستند. عده ای در صف ایستاده اند پراکنده نمی شوند، بعضی تسبیح می گویند و خسته نمی شوند. دسته ای دیگر از ایشان مشغول وحی اند، دسته ای دیگر حافظ بندگان خدا و دربان بهشت اند، و دسته ای پاهای شان در زیر زمین ثابت اند و گردن هاشان از آسمان بالا درگذشته و اعضاء شان اطراف و اکناف جهان بیرون رفته و دوش هاشان با پایه های عرش الهی مناسب و موافق است.[1] از این حدیث نورانی بدست می آید که نحوه عبادت فرشتگان که مثلاً برخی دائم در حال سجده و دیگری دائم در حال رکوع اند نمایان گر مرتبه وجودی آنهاست، زیرا آنان که در حال سجده هستند به طور یقین مرتبه شان از آنهایی که به طور دائم در حال رکوع است بالا است چون حالت سجده بهتر و بالاتر از حالت رکوع است به همین جهت بهترین حالات نماز حالت سجده محسوب می شود. گذشته از این برخی از بزرگان درباره مراتب فرشتگان نیز گفته است: از بعضی آیات معلوم می شود که فرشتگان مراتب مختلف و مقامات متفاوت وجود دارد و آنهایی که در مراتب بعدی هستند از آنهایی که در مراتب بالاتراند پیروی می کند و فرمان برداری دارند و دستور دریافت می کند
2. در کتاب های اسلامی معمولاً چهار فرشته به عنوان فرشتگان مقرب الهی معرفی شده که عبارت اند از جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل و از میان آنها جبرائیل از همه برتز دانسته شده است. و در برخی منابع دینی غیر اسلامی و ادیان پیشین نیز از جبرئیل و میکائیل به عنوان فرشتگان برتر الهی نام برده شده است.[2] و هم چنین در برخی از آیات قرآن سخن از روح الامین مطرح شده برخی بر آن است که مراد از (روح) فرشته بزرگ الهی است که طبق بعضی روایات حتی از جبرئیل نیز برتر است و مقام او بالاتر است چنان از امام صادق ـ علیه السّلام ـ رسیده که فرمود: (روح) فرشته بزرگی است که از جبرئیل و میکائیل بزرگتر است.[3] 3. برخی درباره مراتب فرشتگان از طریق تقسیم عالم امر پیش آمده و گفته اند: یک قسم از موجودات عالم امر (فرشتگان) به هیچ وجه به عالم اجسام تعلق ندارند و آنها را فرشتگان کروبی و یا کرّ و بیان می گویند. و اینها به نوبه خود برخی شان بگونه ای هستند که از عالم و عالمیان اصلاً خبری ندارند و غرق تماشای جمال جمیل خداوند هستند و اینها را اصطلاحاً (ملائکه مهیّمه) می گویند عده دیگر از آنها گرچه به عالم اجسام تعلق ندارند و محو در جمال حق اند اما واسط فیض الهی هستند که رئیس آنها را (روح اعظم) می گویند و هیچ فرشته ای بزرگتر از آن وجود ندارد و گاهی از آن به (قلم اعلی) و گاهی به (عقل اول) یاد می کنند. قسم دیگر از موجودات عالم امر به نحوی تعلق به عالم اجسام دارند و به تدبیر و تصرف آن مشغول اند و آنها را اصطلاحاً (روحانیان) می گویند که برخی از آنها در امور آسمانی تصرف می کنند که آنها را (اهل ملکوت اعلی) گویند. و قسمی دیگر از آنها در ارضیات تصرف می کنند که آنها را (اهل ملکوت و سفل) گویند و چندین هزار از آنها بر انسان موکل اند و برخی دیگر به پدیده های دیگر زمینی موکل اند.[4] از مجموع آنچه بیان شد معلوم گردید که فرشتگان گذشته از آن که اقسام فراوان دارند، مراتب و مقامات مختلف و متعدد دارند و هر کدام در مرتبه خاصی از عالم وجود مشغول انجام دستورات تکوینی الهی و عمل به وظایف تکوینی خویش هستند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علامه طباطبایی، المیزان، ج 17، ص 9، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران 1372 ش.
2. شعرانی، عبدالوهاب، الیواقیت والجواهر، ج 2، ص 392، نشر دار احیاء التراث العربی، بیروت.
3. ناصر مکارم، تفسیر نمونه مجلدات: ج 18، ص 173، ج 18، ص 168، ج 24،‌ص 451، ج 19، ص 11، ج 17، ص 140، ج 10 ص 141، ح 5، ص 274، ج 1، ص 364، ج 25،‌ص 237، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران 1379 ش.

پی نوشت ها:
[1] . نهج البلاغه، خطبه 1.
[2] . ناصر مکارم، تفسیر نمونه، ج 1، ص 364، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1379 ش.
[3] . ناصر مکارم، تفسیر نمونه، ج 26،‌ص 58، نشر پیشین.
[4] . جامی عبدالرحمن، نقد النصوص در شرح نقش الخصوص، ص 49، نشر مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1370 ش