از نظر روایات و احادیث آدم و حوا اولین موجودات روی زمین نبودهاند. نظر تاریخ و دیرینهشناسان هم مؤید احادیث است به عنوان نمونه حدیثی از امام باقر ـ علیهالسّلام ـ در کتاب «التوحید» را ذکر میکنیم. در آنجا فرض شده که وقتی عالم به انتهای عمر خود رسید. آن گاه چه خواهد شد. امام باقر ـ علیهالسّلام ـ میفرماید: که خدا عالم دیگری غیر از این عالم را میآفریند و در آن آفریدهها و مخلوقات جدیدی را خلق میکند که از نر و ماده (این عالم) نیست… تو خیال میکنی که خداوند غیر شما، بشری را نیافریده است؟ (نه اینطور نیست بلکه) خداوند هزارها هزار عالم و هزارها هزار، آدم را آفریده است و تو در آخرین آن عالم و آخرین آن آدمها نیستی.»[1]
امّا پاسخگویی به این پرسش از دیدگاه قرآن دشوار است. قرآن درباره آفرینش انسان بر روی زمین در دو مقام سخن گفته است یک بحث از پیدایش انسان نخستین و دوم سخن پیرامون تکثر و تناسل انسان.
نسبت به مقام نخست میفرماید: شخص آدم را از خاک آفریده است.[2] گرچه واژه بشر، در آیه مبارکه عام است ولی چون در مورد شخص حضرت آدم بکار رفته است لذا مراد فقط خلقت حضرت آدم است البته سایر انسان ها با توجه به این که همگی به حضرت آدم بر می گردند و وی از خاک آفریده شده از این رو می توان گفت که همه انسان ها نیز با توجه به اصلشان از خاک آفریده شده اند.
اما در مورد نسل فعلی بشر با توجه به اختلاف رنگ ها و نژاد ها باید گفت که آیه پنج سوره مبارکه حج و آیه اول سوره مبارکه نساء بر این مطلب دلالت دارند که نسل همه انسانهای فعلی به آدم و حوا برمیگردد. و عامل سومی در آن دخالت نداشته است البتّه لسان این آیه، لسان اثباتی است و دلالت بر نفی آدمهای قبل از آدم و حوا ندارد. آیه شریفه سوره نساء دلالت دارد که: آدم و حوا پدر و مادر نسل انسان هستند.[3] و همه افراد نوع انسان به این دو منتهی میشوند و این دو هم از یک نوعاند حوا از جنس و حقیقت آدم است. و تکثیر نسل فرزندان آدم تنها از طریق او و همسرش صورت گرفته و موجود ثالثی در آن دخالت نداشته است.
این انبوه جمعیت انسان که در سطح کره زمین منتشر شدهاند همه از آدم و حوا منشاء گرفتهاند و جن، حوریه یا نسلهای پیشین هیچگونه دخالتی در آن نداشته است.
دلیل دوم بر اینکه نسل فعلی بشر به آدم و حوا برمیگردد و نسلهای پیشین در آن دخالت ندارد این است که قرآن «از سویی خود را هدایتگر همه عالمیان و بیمدهنده تمامی بشر معرفی میکند[4] و از سویی همین بشر را فرزند آدم میخواند.[5] و با تعبیر «بنیآدم آنان را مورد خطاب قرار میدهد پس بشرِ مخاطبِ قرآن همگی فرزندان آدم است.»[6]
دلیل سوم، آیاتی دلالت دارد که میفرماید: آدم از خاک یا گل آفریده شده است ولی سنت الهی در قبال نسل او این بوده که از راه ساختن نطفه، بقاء نسل او را تضمین کرده است.[7]
این سه دلیل و شاهد کافی است بر اینکه در انتشار و تکثر نسل کنونی بشر هیچ موجود ثالثی (نه حوریه، نه جن و نه غیر از این دو) دخالت نداشته است. امّا این آیات دلالت ندارد که تنها موجود انسانی بر روی کره زمین همین آدم و نسل او بوده است. و ممکن است در روی زمین دوره های متعدد از خلقت و آفرینش تحقق پذیرفته باشد و لیکن این متیقن است که در دوره فعلی، نسل بشر فقط به آدم و حوا برمیگردد.
پی نوشت ها:
[1] . صدوق، التوحید، باب ذکر عظمهالله، ج 2، ص 277.
[2] . حجر/ 29، ص/ 72.
[3] . اعراف/ 27.
[4] . بقره/ 185، و مدثر/ 36،
[5] . اعراف/ 26، 27، 31، 35، یس/ 60.
[6] . جوادی آملی،عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن مجید، ج 14، ص 26، 27.
[7] . حج/ 5، سجده/ 7ـ9، ص/ 71ـ72، اسراء/ 61، آلعمران/ 59.