بنابر‌آنچه از روایات و آیات به دست آمده و طبق فحص از نظرات مفسرین پیرامون بعضی از آیات مربوطه که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد، معلوم می‌شود که در مورد چهار تن از پیامبران گذشته احتمال زنده بودن داده شده است که نیاز به تحقیق بیشتری دارد برای این که بتوان بحث را تحقیقی ارائه کرد لازم است به طور جداگانه به بحث از هر کدام از آنها بپردازیم:
1. حضرت الیاس ـ علیه السلام ـ  :
یکی از پیامبرانی که نام او در قرآن کریم آمده الیاس است[1]. این که او چه کسی است اختلاف است، چهار قول در این مورد آمده است:
الف) الیاس همان خضر است.
ب) الیاس از دوستان خضر است و هر دو زنده‌اند. با این تفاوت که الیاس مأموریتی در خشکی دارد؛ ولی خضر در جزائر و دریاها، بعضی دیگر مأموریت الیاس را در بیابانها و مأموریت خضر را در کوه‌ها می‌داند و برای هر دو عمر جاودان قائلند،»[2] ج) الیاس همان ادریس است.
د) الیاس از نوادگان هارون برادر حضرت موسی است.[3] اما مهم این است که او زنده است و یا خیر؟ از پاره ای از روایات استفاده می شود که او هنوز زنده است، ولی این روایات ضعیف است، به علاوه با ظاهر آیاتی که داستان او را بیان می کند سازگاری ندارد، از این رو علامه طباطبایی می گوید:
و فی بعض أخبار الشیعه أنه ع حی مخلد «2» لکنها ضعاف و ظاهر آیات القصه لا یساعد علیه. اینکه در بعض اخبار و روایات شیعه آمده است که او همیشه زنده است، ضعیف است، به علاوه آیات مبین داستان او با این اخبار سازگار نیست.[4] 2. حضرت ادریس ـ علیه السلام ـ  :
بسیاری از مفسران «ادریس» را جد پدر نوح می‌دانند. قرآن در مورد ایشان دو بار، به صورت اشاره‌ی کوتاه، سخن گفته است.[5] در قرآن در مورد او تعبیر (رفعناه مکانا علیّا)؛[6] یعنی او را به مکانی والا، بالا بردیم، به کار رفته است که مراد از این آیه مورد اختلاف قرار گرفته است.
بعضی از مفسران، مراد از مکان والا را عظمت و مقام معنوی ادریس و بعضی دیگر بلندی مکان حسی او دانسته اند. تفسیر نمونه[7] که معنای اول را پذیرفته است، شاهدی هم از قرآن برای تأیید این معنا آورده است که یوسف به برادران خود که کار خلافی انجام داده بودند فرمود: «انتم شر مکاناً»[8] شما از نظر مقام و منزلت بدترین مردم هستید.
پس طبق معنایی که این تفسیر انتخاب می‌کند، زنده بودن ادریس زیر سؤال می‌رود و نمی‌توان زنده بودن او را از آیه شریفه استفاده کرد.
3. حضرت خضر ـ علیه السلام ـ  :
قرآن کریم در آیاتی از سوره کهف به داستان او با حضرت موسی اشاره می کند، و در آن داستان او در مقام مرشدی و استادی نسبت به حضرت موسی می باشد.
در مورد ایشان آمده است، خداوند خضر را به آب حیات رهنمون شد، و او برای آن که تجدید حیات کند و نیازی به زاد و توشه سفر نداشته باشد، ناگزیر هر ساله یک یا چند نوبت و چه بسا هر چند سال یک بار به آن جا می‌رفت و از آب حیات می نوشید و چه بسا هنوز هم زنده باشد که باید گفت: هنوز هم می‌رود و جرعه ای از آب حیات می‌نوشد.[9] و استنتاج علامه طباطبایی از مجموع روایات آن است که وی هنوز زنده است، می گوید: و یظهر من أخبار متفرقه عن أئمه أهل البیت (ع) أنه حی لم یمت بعد و لیس بعزیز علی الله سبحانه أن یعمر بعض عباده عمرا طویلا إلی أمد بعید و لا أن هناک برهانا عقلیا یدل علی استحاله ذلک. از اخبار متعدد و پراکنده ای که از ائمه اهل بیت (ع) وارد شده بدست می آید، او نمرده و هنوز زنده است، و بر خداوند دشوار نیست که بعضی از بندگاه خویش را مدت طولانی عمر بدهد، و برهان عقلی هم بر محال بودن این امر دلالت نمی کند.[10] بنابر این حضرت خضر جزو انبیای الهی است که هنوز زنده است. البته این سخن در صورتی است که ایشان را جزو انبیای الهی محسوب نماییم زیرا در مورد ایشان اختلاف است که آیا وی از انبیای الهی است و یا ولیی از اولیای الهی می باشد؟ و در قرآن کریم هم از او تعبیر به نبی نشده است بلکه تعبیر به بنده از بندگان الهی شده است. استنتاج علامه طباطبایی آن است که وی پیامبری از پیامبران الهی می باشد، می گوید: و فی بعض الأخبار- کما فیما رواه العیاشی عن برید عن أحدهما ع: الخضر و ذو القرنین کانا عالمین و لم یکونا نبیین‏ الحدیث لکن الآیات النازله فی قصته مع موسی لا تخلو عن ظهور فی کونه نبیا کیف؟ و فیها نزول الحکم علیه. هر چند در برخی روایات مانند روایت عیاشی از برید از امام باقر و یا امام صادق (ع) آمده است، خضر و ذوالقرنین دو عالم از عالمان الهی بودند و پیامبر نبودند، ولی از آیات قرآن کریم که در داستان ایشان نازل شده است استفاده می شود که او جزو پیامبران الهی بوده است، زیرا چگونه ممکن است شخصی از انبیای الهی نباشد اما احکام الهی بر او نازل گردد و او مأمور به اجرای آن باشد.[11] 4. حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ  :
مسیحیان معتقدند مسیح کشته و دفن گردید و سپس از میان مردگان برخاست و مدت کوتاهی در زمین بود و بعد به آسمان صعود کرد؛[12] اما بر اساس آیات قرآن کریم حضرت مسیح توسط یهودیان به قتل نرسید و به صلیب کشیده نشد، آیات سوره نساء مطلب را این گونه بیان می کند: و ادعایشان که: ما مسیح عیسی بن مریم پیامبر خدا را کشته‏ایم، در حالی که نه او را کشتند و نه بر دار کردند، بلکه [حقیقت امر] بر آنها مشتبه شد و کسانی که در باره‏ی [قتل‏] او اختلاف کردند، قطعا در مورد آن شک دارند و به آن آگاهی ندارند و تنها از حدس و گمان پیروی می‏کنند، و به یقین او را نکشتند. بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد، که خداوند توانا و حکیم است.[13] بنابر این کشته شدن او و به صلیب کشیده شدن او مردود است، اما او آیا هنوز زنده است و یا این که بعد از آن جریان او به مرگ طبیعی از دنیا رفته است؟ آیات قرآن کریم ظهور روشنی در این باره ندارد، فقط در آیات قرآن کریم آمده است که خداوند او را به سوی خود بالا برد، این معنا هم سازگار با این است که خداوند جسم او را نجات داد، هم با این معنا سازگار است که روح او را به سوی خود بالا برد.
اما شواهد دیگری وجود دارد که حضرت عیسی هنوز زنده است، اولا: ظاهر آیات مربوط به داستان حضرت عیسی ظهور در این معنا دارد که او هنوز زنده است، علامه طباطبایی در ذیل آن آیات می گوید: آیه کریمه اشعار و یا دلالت بر حیات او دارد و اینکه او هنوز زنده است.[14] ثانیا: آیه وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ إِلاَّ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یَوْمَ الْقِیامَهِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهیدا؛ و هیچ کس از اهل کتاب نیست مگر آن که پیش از مرگش حتما به او [عیسی‏] ایمان می‏آورد و روز قیامت [نیز] بر آنان گواه خواهد بود.[15] نیز دلالت بر حیات او دارد به بیانی که علامه طباطبای مطرح کرده است، و می گوید: آیه شریفه دلالت دارد بر این که او گواه بر جمیع کسانی است که به او ایمان آورده اند، لازمه این مطلب این است که او او بعد از همه وفات یابد، در نتیجه او باید هنوز زنده باشد.[16] ثالثا: روایات که در باب ظهور حضرت مهدی (عج) آمده است دلالت دارد که حضرت عیسی نیز همراه آن حضرت خواهد بود این کاشف از آن است که آن حضرت هنوز زنده است.
بنابر این در مورد حضرت الیاس دلیلی بر زنده بودن وی وجود ندارد، هر چند احتمال آن را نمی توان نفی کرد، در مورد حضرت ادریس بعضی از آیات ظهور در زنده بودن او دارد، حد اقل می توان گفت زنده بودن او اختلافی است. اما در مورد حضرت خضر با توجه به مجموع روایات او هنوز زنده است. و نیز حضرت عیسی –علیه السلام- با توجه به‌آیه‌ای که در مورد ایشان، برخلاف عقیده مسیحیان، وجود دارد، و کشته شدن او را ردّ‌ می‌کند و همچنین با توجه به روایات زیادی در باب نزول او از آسمان و اقتدا به امام زمان (عج) وارد شده است، می‌توانیم به زنده بودن او اطمینان حاصل کنیم.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . سید هاشم رسولی محلاتی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم النبیین ـ صلی الله علیه و آله ـ : چاپخانه دفتر نشر فرهنگ اسلامی، صص 41 ـ 762.
2 . بهاءالدین، خرمشاهی و دیگران، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ص 990، خضر در قرآن.
3 . طیاره عفیف عبدالفتاح، همراه با پیامبران در قرآن؛ دفتر تبلیغات اسلامی،قم، صص 386 ـ 398.
4 . سید نعمت الله جزایری، سرگذشت پیامبران از آدم تا خاتم انبیاء ـ علیهم السلام ـ تهران،‌هاء،‌صص 448 ـ 456.
5. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، آیات مربوط به داستان پیامبران مذکور.
6. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، آیات مربوط به پیامبران مذکور.

پی نوشت ها:
[1]  . الصافات/ 123.
[2]  . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، ‌دارالکتب الاسلامیه، ج 19، ص 144.
[3] . طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج17، ص160.
[4] . طباطبایی، المیزان، ج17،ص160.
[5]  . مکارم شیرازی، ناصر، ‌تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج 13، ص 102 ـ 103.
[6] . مریم/ 57.
[7]  . همان/ ص 98.
[8]  . یوسف/ 77.
[9]  . مجله پژوهشهای قرآنی، بازنگری تاریخ انبیاء در قرآن، ش 14 ـ 13، صص 235 و 234.
[10] . طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج13، ص352.
[11] . طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج13، ص352.
[12] . مکارم شیرازی، ‌ناصر، تفسیر نمونه، همان، ج 2، ص 568.
[13] . نساء: 157-158.
[14] . طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج5، ص134.
[15] . نساء: 159.
[16] . طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج5، 134.