خداوند پیرامون پاداش اعمال انسان می فرماید: «فمن یعمل مثقال ذره خیراً یره و من یعمل مثقال ذرهٍ شراً یره»[1]پس هر کسی که هموزن ذره‌ای نیکی کند نتیجه آن را خواهد دید، و هرکه هموزن ذره‌ای بدی کند نتیجه آن را خواهد دید.[2] طبق این دیدگاه اگر کسی یتیمی را خالصانه و به قصد قربت سرپرستی و تربیت کند یا هر عمل خیر دیگری انجام دهد ممکن است خداوند در آخرت برای او در مقابل عملش پاداش بدهد. و هم چنین به خاطر آزار و اذیت پدر و مادر و یا گناه دیگری عذاب شدیدی خواهد دید مگر این که توبه کند.
مسئله اعمال صالح و اعمال غیر صالح و تأثیر آن دو مسئله ای است که میان عقلا در اجتماعات انسانی جریان دارد یعنی اعمال صالح اثر و پاداش خود را دارد و اعمال خلاف اثر و کیفرهای خاص خود را دارد و این چنین نیست که عمل بد عمل خوب را خنثی کند مگر برخی از گناهان که رابطه میان مولی و بنده به کلی قطع گردد در این گونه از معاصی حبط عمل ممکن است یعنی عمل معصیت سبب خنثی کردن عمل صالح انسان می‌شود. وگرنه در بسیاری از اعمال دیگر هر کدام از اعمال صالح و غیر صالح اثر خود را دارد.
نکته دیگر آن است برابر آیات متعدد عمل نیک سبب پوشیده شدن عمل بد می‌شود که این را اصطلاحاً تکفیر می‌گویند «یعنی پوشانده شدن عمل بد» و در مجموع آنچه از آیات قرآن بدست می‌آید یکی آن است به مجرد انجام عمل، فرد مستحق نتیجه آن می شود لکن این نتیجه قبل از مرگ قابل تغییر است مثلاً‌ بوسیله توبه و طلب حلالیت. دوم اعمالی نظیر کفر و ارتداد که سبب قطع رابطه مولویت و عبودیت انسان می‌شود و اثری که روی اعمال دارد این است که تمام حسنات انسان را از بین می‌برد یعنی در واقع عمل را بی‌اثر می‌کند. از این رو معلوم می‌شود که اعمالی نظیر عاق والدین و کفالت یتیم از اموری نیست که موجب خنثی کردن و بی اثر کردن همدیگر شود به گونه ای که عاق والدین بر کفالت یتیم اثر کند یا بر عکس بلکه اعمالی هستند که هر کدام برابر عمل پاداش و کیفر دارد. مگر این که قبل از مرگ توبه کند و یا مثلاً پدر و مادرش را راضی نماید. که در این صورت کیفر عاق والدین هم از او برداشته می شود.
نتیجه آن که در جهان آخرت، مجموعه اعمال انسان با هم سنجیده می‌شوند، و به حساب فرد رسیدگی می‌شود.و محاسبه اعمالی که حالت رکن و پایه دارند مقدم است مثل ایمان و نماز و … ودر مرتبه بعد سایر اعمال مورد رسیدگی قرار می‌گیرند. و روایاتی که برخی از اعمال را باعث جهنمی و یا بهشتی شدن انسان معرفی می‌کنند. در واقع بیان‌گر تأثیر آن اعمال در سنگینی کفه ترازوی اعمال انسان می‌باشد نه آن که یک عمل به تنهایی فرد را به جهنم و یا بهشت ببرد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . المیزان، ج 18، ص 308، چ 8، ص 247، نشر مؤسسه اعلمی بیروت، 1403 ق.
2 . آیت الله سبحانی، جعفر، الالهیات، ج 4، ص 363، نشر مؤسسه امام صادق، قم، 1417 ق.
3 . امام خمینی، چهل حدیث، نشر مؤسسه آثار امام، چاپ 20، 1387 ش.
4 . آیت الله دستغیب، گناهان کبیره.
5 . کشف المراد شرح تجرید الاعتقاد (شرح فارسی شعرانی) نشر مؤسسه کتاب‌فروشی اسلامی تهران، بی تا.
6 . مطهری، آزادی معنوی، نشر صدرا، چاپ 19، سال 1378 ش.

پی نوشت ها:
[1]  . زلزله/ 8.
[2]  . شعرانی، شرح فارسی کشف المراد، شرح تجرید الاعتقاد، تهران، نشر کتاب فروشی اسلامی، 1376 ش، ص 579 و 580.