بر هیچ کس پوشیده نیست که براى پیروزى انقلاب و شکست و نابودى حکومتهاى جور و ستم و نیاز به عوامل بسیارى است ، که در راءس آنها حضور در صحنه و حمایت و تلاش خستگى ناپذیر، و آگاهى و تحمل رنجها و امید به آینده درخشان است و به عبارت دیگر یاران حضرت مهدى (علیه السلام) داراى این ویژگیها هستند.
ما وقتى که زندگى و مراحل دعوت پیامبران علیهم السلام را تجزیه و تحلیل مى کنیم ، مى بینیم هر کجا آنها حامى و یاور داشتند و این حامیان و یاوران به طور آگاهانه و قاطع در صحنه بودند و با امید و توکل به خدا به پیش ‍ مى رفتند، پیامبرشان هر چند در بخشى از اهدافش به پیروزى مى رسید و در غیر این صورت شکست ظاهرى نصیبش مى شد.
پیروزى انقلاب اسلامى در ایران چندین مسئله مبهم را در رابطه با قیام حضرت مهدى (علیه السلام) روشن و ثابت کرد، از جمله اینکه در شرایط فعلى دنیا هر چند غرق در گناه و فساد باشد، انقلاب و دگرگونى ، نه تنها ممکن بلکه عملى است و دیگر اینکه باید دنبال کار را گرفت و امید به آینده داشت ، از همه روشنتر اینکه باید حمایت و بسیج همه جانبه شود و با وحدت و تجمع یاران مخصوص ، به این کار بزرگ یعنى آماده کردن جهان براى ظهور حضرت قائم (علیه السلام) دست زد.

با توجه به اینکه بهترین حکومت آن است که به طور طبیعى و خودجوش ‍ روى کار آید نه به طور تحمیلى و زور، آنانکه مى گویند حکومت حضرت مهدى (علیه السلام) بدون معجزه امکان پذیر نیست گویا به این اشکال توجه ندارند که اگر بنابر معجزه و اجبار هر چند اجبار فکرى باشد آن حالت زیباى طبیعى و خودجوش خود را از دست مى دهد و یک نوع حکومت تحمیلى مى گردد.
البته ما امدادهاى غیبى نیستیم ، وقتى مردانى با اخلاص و صداقت به پیش ‍ رفتند خداوند هم آنها را یارى مى کند و به اهدافشان مى رساند. (135)
بنابراین همان گونه که در بسیارى از روایات آمده (136) حکومت حضرت مهدى (علیه السلام) همچون حکومت پیامبر اسلام صلى اللّه علیه و آله و سلم است منتها در سطح وسیعتر و عمیقتر همانگونه که یاران آگاه و با استقامت آن حضرت در صدر اسلام شیران روز و پارسایان شب بودند و نقش مؤ ثر و مهم در تشکیل حکومت اسلامى را ایفاء کردند، حکومت حضرت حجت (علیه السلام) نیز از این قانون مستثنى نیست ، و چنانکه در جاى خود مشروحا بیان شده معناى واقعى “انتظار” نیز آمادگى یاران و بسیج همه جانبه آنها در سطح وسیع مناسب با حکومت جهانى است .

ویژگیهاى یاران آن حضرت در قرآن
در قرآن این کتاب انسان ساز و حرکت آفرین در رابطه با یاران نمونه حضرت مهدى (علیه السلام) یک آیه است که بسیار امید بخش و سازنده است ، این آیه در حقیقت بیانگر حقائق و واقعیتهائى است که اگر به طور جدى و همه جانبه تعقیب گردد، موانع سر راه را برمى دارد و جهان را به استقبال مصلح جهانى حرکت مى دهد.
در سوره مائده آیه 59 خداوند به طور مستقیم ، مؤ منان را مورد خطاب قرار داده و مى فرماید:
“اى مؤ منان هر کس از شما مرتد شد و از اسلام بیرون رفت ، خداوند در آینده جمعیتى را مى آورد که داراى این چنج امتیاز هستند:
1- هم خداوند آنها را دوست دارد و هم آنها خدا را دوست دارند.
2- در برابر مؤ منان خاضع و مهربانند.
3- در برابر مشرکان و دشمنان ، سرسخت و نیرومندند.
4- به طور پى گیرى در راه خدا جهاد و تلاش مى کنند.
5- در مسیر انجام وظیفه از سرزنش هیچ سرزنش کننده اى نمى هراسند.
این فضل خدا است که به هر کس بخواهد (و شایسته ببیند) مى دهد، فضل و رحمت خدا وسیع است و او بر همه چیز آگاه است .” (137)
در روایات براى این آیه مصادیق مختلفى بیان شده از جمله اینکه : این آیه در مورد یاران حضرت مهدى (علیه السلام) است که با این ویژگیها با تمام قدرت ، در مقابل مرتدین و کارشکنان مى ایستند، و براى برقرارى حکومت عدل امام قائم (علیه السلام) و برقرارى عدالت در کل جهان تلاش مى کنند. (138)
و در عبارتى امام صادق علیه السلام فرمود:
“صاحب این امر (حضرت مهدى “علیه السلام” در پرتو این آیه (در حمایت چنین یاران آگاه و دلاور) محفوظ است .” (139)

ویژگى اول :
به عشق آن یاران به خدا اشاره مى کند، آنها که جز به خدا نمى اندیشند، در حدى که خداوند نیز آنها را دوست دارد. روشن است که چنین روحیه اى که در پرتو ایمان و توکل بدست مى آید، بزرگترین عامل خیزش و پرواز و اراده و تقوى است که نقش آن در حماسه آفرینى اعجازآمیز و شگفت انگیز مى باشد.

ویژگى دوم :
به پیوند اخلاقى و وحدیت و یکپارچگى با مؤ منان اشاره مى کند که نقش آن در پیشبرد کار بسیار مهم و چشمگیر است .

ویژگى سوم :
حاکى از سازش ناپذیرى مؤ منان در برابر کافران ، و نه شرقى بودن و نه غربى بودن آنها است ، که در پرتو آن هر گونه تلاش و شگرد دشمن خنثى مى گردد….

ویژگى چهارم :
جهاد و مبارزه پى گیر با کفار و دشمنان اسلام است .

بالاخره ویژگى پنجم :
که بسیار مهم است ، قاطعیت و پایمردى مؤ منان را بیان مى کند که روح محافظه کارى و مجامله در آنها نیست ، از عوامزدگى و محیطزدگى و غوغاى اکثریت منحرف و استهزاء آنها نمى هراسند، و با گامهاى استوار در صراط مستقیم حرکت مى کنند و یاوه هاى چپ و راست در حرکت آنها اثر ندارد.
و باید به آغاز آیه نیز توجه داشت که ارتداد و بیعت شکنى عده اى وجیه المله ، آنها را سست و نگران نمى کند، آنها شرایط سخت حاضر را معیار قرار نمى دهند امید به آینده دارند، چرا که خود آینده سازند و کمبودها آنها را سست و لرزان نمى کند.
در میان این ویژگیها هر چند همه در جاى خود از اهمیت بسیار برخوردارند ولى این ویژگى پنجم از همه مهمتر به نظر مى رسد ابوذر غفارى ، آن مرد نستوه و قاطع را در تاریخ با این لقب :” لا یخاف فى اللّه لومه لائم ” مى خوانند، و خود مى گوید: پیامبر صلى اللّه علیه و آله به من سفارش کرد که در راه خدا از یاوه سرائى یاوه سرایان و سرزنش کنندگان نهراسم . (140)
وقتى که حجر بن عدى آن بزرگمرد خدا با یارانش به فرمان معاویه به شهادت رسیدند، امام حسین علیه السلام بزرگترین چهره انقلابى تاریخ به عنوان اعتراض به معاویه نوشت و در آن نامه بخصوص این ویژگى حجر و یارانش را تذکر داد و نوشت :
“تو کسانى را کشته اى که امر به معروف و نهى از منکر مى کردند، گناه را بزرگ مى شمردند ” و لا یخافون فى اللّه لومه لائم ؛”” و در راه خدا از ملامت ، ملامت کنندگان نمى هراسیدند” (141)
بسیارى هستند از یاوه سرائیهاى رسانه هاى همگانى شرق و غرب تحت تاءثیر قرار مى گیرند و خود را مى بازند، ولى اگر داراى این ویژگى بودند، هیچگونه تحت تاءثیر قرار نمى گرفتند بلکه بیشتر به راه خود ادامه مى دادند.
پیشگویى پیامبر صلى اللّه علیه و آله از یاران اسلام در ایران
در روایتى مى خوانیم وقتى از پیامبر صلى اللّه علیه و آله در مورد آیه مذکور سؤ ال کردند پیامبر صلى اللّه علیه و آله دست خود را بر شانه سلمان رحمه اللّه نهاد و فرمود:
“منظور از این یاران ، هموطنان این شخص هستند.”
سپس فرمود:
” لو کان الدین معلقا بالثریالتنا و له رجال من ابناء الفارس ؛”
“اگر دین به ستاره ثریا بسته باشد و در آسمانها قرار گیرد، مردانى از فارس آن را در اختیار خواهند گرفت .” (142)
اگر کوششهاى پى گیر و نتیجه بخش ایرانیان را در طول تاریخ اسلام بررسى کنیم ، بخصوص در قرن معاصر، و پیروزى انقلاب اسلامى ، و تشکیل حکومت اسلامى به نیابت از حضرت قائم (علیه السلام) به خوبى به حقانیت این پیشگوئى پى مى بریم ، بعلاوه این پیشگوئى اعجازآمیز الهام بخش آن است که مسلمانان ایران در حرکت دادن مردم جهان به سوى حکومت مهدى (علیه السلام) نقش مؤ ثر و اساسى دارند، و چنانکه از نشانه هایش پیداست ، نسبت به آینده امید بخش است . (143)
به هر حال همانگونه که در آخر آیه مذکور مى خوانیم باید امید به فضل و لطف خدا داشت ، فضل و رحمت خدا وسیع است ، و حتما شامل افراد شایسته و برازنده خواهد شد.
به این ترتیب نتیجه مى گیریم که طرفداران جدى تشکیل حکومت جهانى به رهبرى قائم (علیه السلام) باید با کسب ویژگیهائى که در تفسیر آیه مذکور بیان شد، در هر جا ستاد مقاومت و تلاش تشکیل دهند و بدانند که حتما با چنین حرکت قرآنى به کعبه مقصود خواهند رسید.
در اینجا از یک شاهد عینى کمک گرفته و بطور ملموس موضوع را ترسیم مى کنیم :
از شما مى پرسم براستى اگر مردم همه کشورهاى اسلامى با هدف قراردادن اسلام تحت رهنمودهاى پیامبر صلى اللّه علیه و آله و آلش ، تحت نظر مردان صالح و آگاه خود، همچون کشور ایران در وضع فعلى به جنگ با طاغوتیان بروند، و حکومت اسلامى تشکیل دهند و کم کم آنرا توسعه داده و به تهذیب و تکمیل آن بپردازند چقدر به حکومت جهانى امام قائم (علیه السلام) نزدیک خواهند شد؟
امید آنکه جهان اسلام با تجزیه و تحلیل و دیدن این نشانه هاى عینى و ملموس ، دنبال کار را بگیرد که مسلما به نتیجه خواهد رسید.
تحلیل سخنى از امام سجاد علیه السلام
امام سجاد علیه السلام درباره منتظران و یاران حضرت مهدى (علیه السلام) به یکى از دوستانش بنام ابوخالد رحمه اللّه چنین فرمود:
“مردمى که در زمان غیبت امام زمان علیه السلام به سر مى برند و معتقد به امامت و رهبرى آن حضرت بوده و منتظر ظهور و قیامش هستند، از مردم هر زمانى برترند، چرا که خداوند آنها را آنچنان از عقل و فهم و شناخت برخوردار کرده که غیبت امام زمان علیه السلام براى آنان همچون ظهور آن حضرت است ، خداوند آنها را در این زمان همچون مجاهدانى قرار داده که با شمشیر در پیشاپیش رسول خدا صلى اللّه علیه و آله با دشمن مى جنگیدند، در حقیقت مردان خالص و شیعیان راستین ما چنین افرادى هستند که در آشکار و پنهان به سوى خدا دعوت کنند.” (144)
در این روایت مردم منتظر ظهور امام زمان علیه السلام در زمان غیبت به عنوان “برترین مردم ” همه زمانها خوانده شده اند و در پایان به عنوان “انسانهاى خالص و شیعیان راستین ” لقب گرفته اند به خاطر سه ویژگى :

نخست :
به خاطر آگاهى و شناخت به گونه اى که غیبت امام زمان علیه السلام را همچون حضور او دانسته و تلاش و فکر و هدفشان بر این اساس است ، نه اینکه دست روى دست بگذارند که از ما کارى ساخته نیست به انتظار مى نشینیم تا امام زمان علیه السلام ظهور کند و خودش کارها را اصلاح نماید.

دوم :
به خاطر اینکه جهاد و تلاش و پیکار با دشمنان دارند، بسان مجاهدان صدر اسلام که در پیشاپیش پیامبر اسلام صلى اللّه علیه و آله با دشمن مى جنگیدند، بى تفاوت نیستند و تا آخرین حد توان در صحنه نبرد حضور دارند.

سوم :
به خاطر اینکه مردم را در آشکار و پنهان به سوى خدا مى خوانند:
اولا دعوتشان به سوى خداست نه به سوى شرق و غرب ، ثانیا همواره در آشکار و نهان کارشان هدایت و روشنگرى است تا مردم را به سوى حق جلب و جذب کنند.
به این ترتیب یاران ویژه و ویژگیهاى یاران امام زمان علیه السلام را مى شناسیم و در یک جمع بندى کوتاه چنین نتیجه مى گیریم که اگر هواداران امام زمان علیه السلام داراى چنین ویژگیهائى باشند، جهان به سوى حکومت واحد جهانى تحت رهبرى حضرت قائم (علیه السلام) نزدیک مى شود و قدمهاى بزرگ و مؤ ثرى براى ظهور آن حضرت برداشته خواهد شد.

حرکت انقلابى نه گام به گام
نکته دیگرى که در رابطه با یاران مهدى (علیه السلام) باید مورد توجه قرار گیرد این که از روایات مربوط به حضرت مهدى (علیه السلام) کاملا استفاده مى شود که نهضت و انقلاب آن حضرت به گونه رفورمى و گام به گام نیست ، بلکه به طور انقلابى است ، و در میان صفات یاران مهدى (علیه السلام) پس از ایمان و معرفت ، بیشتر از سلحشورى و جهاد و رزمندگى از اراده قوى آنها سخن به میان آمده است ، و این حکایت از آن مى کند که براى برقرارى حکومت جهانى امام مهدى (علیه السلام) باید جهاد کرد و هرگز از راه سازش با دشمنان اسلام برخورد ننمود اکنون به چند روایت ذیل در این جهت توجه فرمائید:
1- پیامبر صلى اللّه علیه و آله فرمودند:
“مردمى از مشرق زمین بپاخیزند و زمینه ساز حکومت حضرت مهدى (علیه السلام) شوند.” (145)
تعبیر “خروج ” که در فارسى معادل ؛ نهضت و شورش و انقلاب است دلیل بر حرکت انقلابى یاران مهدى (علیه السلام) است نه حرکت گام به گام .
ضمنا از این روایت استفاده مى شود، یاران زمینه ساز برقرارى حکومت حضرت مهدى (علیه السلام) در مشرق زمین هستند.
2- شخصى از امام باقر علیه السلام پرسید:
“مردم گویند وقتى که حضرت مهدى (علیه السلام) قیام کرد کارها به طور طبیعى به پیش مى رود و به اندازه شاخ حجامتى خونریزى نمى شود؟
امام در پاسخ فرمود: به خدا سوگند چنین نیست اگر چنین چیزى ممکن بود در مورد پیامبر اسلام صلى اللّه علیه و آله صورت مى گرفت ، در صورتى که دندان آن حضرت در جهاد با دشمن خون افتاد و پیشانیش شکست ، به خدا سوگند نهضت امام قائم (علیه السلام) تمام نمى شود مگر اینکه در میدان جنگ عرق بریزیم و خونها ریخته شود، پس دست به پیشانى مبارکش مالید.”
3- امام باقر علیه السلام در ضمن گفتارى فرموند:
(146)
“وقتى قائم ما (علیه السلام) قیام کرد و هر یک از شما به اندازه قوت چهل مرد نیرو پیدا مى کند، و دلهاى شما همچون پاره هاى آهن مى شود که اگر به کوهها بزنند آنها را مى شکافند…” (147)
4- نیز فرمود:
“قیام حضرت مهدى (علیه السلام) از این جهت شباهت به لشکر حضرت محمد صلى اللّه علیه و آله دارد که با شمشیر قیام مى کند و دشمنان خدا و رسول خدا صلى اللّه علیه و آله و گمراه کنندگان را به قتل مى رساند و با شمشیر و ترساندن ، پیروز مى گردد، آنچنان پیروزى که هیچ پرچمى از او شکسته نمى شود.”
روشن است که کلمه شمشیر، کنایه از جنگ با اسلحه است .
5- روایاتى که درباره ویژگیهاى منتظرین حضرت مهدى (علیه السلام) آمده نیز مطلب فوق را تاءیید مى کنند که در بسیارى از این روایات آمده :
“منتظرین همانند کسانى هستند که در رکاب پیامبر خدا صلى اللّه علیه و آله و سلم بر فرق دشمن ضربه مهلک وارد مى سازند.” (148)
ضمنا لقب قائم “عج ” (قیام کننده ) براى حضرت مهدى (علیه السلام) و اوصافى که در مورد او آمده مانند اینکه : حضرت رضا علیه السلام فرمود:
“قائم (علیه السلام) در سن پیران ولى به صورت جوانان ظاهر مى شود، به قدرى قوى و نیرومند است که اگر به بزرگترین درخت روى زمین دست دراز کند آن را از ریشه مى کند و اگر در میان کوهها فریاد بزند سنگهاى سخت آن متلاشى مى گردند.” (149)
6- در بعضى از تعبیرات ائمه علیهم السلام آمده :
” و لو مروا الجبال من حدید لیقطعوها لا یکفون سیوفهم حتى یرضى اللّه عزوجل ؛”
“اگر این یاران به کوههائى از آهن عبور کنند آنها را قطعه قطعه کنند، اسلحه هایشان همواره در کار است تا خداوند راضى شود.” (150)
اینها همه حاکى است که قیام حضرت مهدى (علیه السلام) یک حرکت عمیق انقلابى در کل جهان است و باید براى چنین حرکتى بسیج عمومى و به تعبیر دیگر ارتش عمومى و مجهز از مسلمانان در تمام نقاط دنیا تشکیل شود، ارتشى که کاملا آمادگى رزمى داشته باشد و با روحیه اى عالى به پیش ‍ رود و در جسم و روح بتوان او را به عنوان سرباز امام زمان علیه السلام خواند. براى تکمیل این بحث به روایت معروف ذیل توجه کنید:
امام صادق علیه السلام فرمود:
(همراه ظهور قائم) بیست و هفت نفر از پشت کوفه (نجف اشرف) ظاهر شده (و به حضرت مهدى “علیه السلام” مى پیوندند)، پانزده نفر آنها از قوم موسى علیه السلام هستند که به سوى حق هدایت مى کنند و حاکم به حق و عدالتند و هفت نفر آنها اصحاب کهف اند و بقیه عبارتند از: یوشع بن نون رحمه اللّه ، سامان رحمه اللّه ، ابودجانه انصارى رحمه اللّه ، مقداد رحمه اللّه و مالک اشتر رحمه اللّه اینها در خدمت امام زمان علیه السلام به عنوان یاران و فرماندهان آن حضرت به شمار مى آیند. (151)
با توجه به اینکه گروه کوچکى از افراد صالح و طرفدار حضرت موسى علیه السلام که همه جا حامى موسى علیه السلام بودند و تسلیم دعوت سامرى نشدند و همواره در این فکر بودند که از خط موسى علیه السلام خارج نشوند، چنانکه در قرآن (آیه 59 سوره اعراف ) اشاره اى به این گروه صالح و در خط حق و عدالت شده است ، همان پانزده نفر مذکور در روایت فرق مى باشند.
و همچنین با توجه به داستان زندگى آزاد مردان و حق طلبانى همچون اصحاب کهف و مبارزه منفى آنها با طاغوت زمانشان … و همچنین با توجه به حمایتها و فعالیتهاى یوشع بن نون (وصى حضرت موسى علیه السلام ) در راه توحید چنانکه در تاریخ آمده و با توجه به زندگى برجسته مردانى همچون ابودجانه انصارى ، سلمان رحمه اللّه ، مقداد رحمه اللّه و مالک اشتر رحمه اللّه در مى یابیم که یاران راستین حضرت مهدى (علیه السلام) باید چگونه افرادى باشند؟ و در چه خطى باشند و چگونه در راه حق از جان و مال دریغ نورزند؟
پی نوشت ها :
135- “ان تنصرو اللّه ینصرکم و یثبت اءقدامکم ” (محمد 7).
136- بحار، ج 52، ص 352 (یصنع کما صنع رسول …).
137- یا ایها الذین آمنوا منیرتد منکم عن دینه فسوف …
138- تفسیر برهان ، ج 1، ص 297 مجمع البیان ، ج 3، ص 208.
139- تفسیر برهان ، جلد 1، صفحه 497.
140- تفسیر نورالثقلین ، جلد 1، صفحه 642.
141- تفسیر نور الثقلین ، جلد 1، صفحه 642.
142- مجمع البیان ، ج 3، ص 208 نورالثقلین ، ج 1، ص 642 در بعضى از روایات بجاى دین “علم ” آمده است (حلیه ابو نعیم اصفهانى ، جلد 6، صحفه 64) شرح بیشتر این مطلب را در کتاب “ایرانیان مسلمان در صدر اسلام و…” تاءلیف نگارنده بخوانید.
143- و طبق بعضى از روایات آن 313 نفر از یاران مخصوص امام زمان علیه السلام از عجم هستند. (اثباه الهداه ، ج 7، ص 92).
144- قال على بن الحسین علیه السلام : یا ابا خالد ان اهل زمان غیبته القائلین بامامته المنتظرین لظهوره افضل من اهل کل زمان ان اللّه تبارک و تعالى اعطاهم من العقول و الافهام و المعرفه ما صارت به الغیبه عندهم بمنزله المشاهده و جعلهم فى ذلک الزمان بمنزله المجاهدین بین یدى رسول اللّه صلى اللّه علیه و آله بالسیف اولئک المخلصون حقا و شیعتنا صدقا و الدعاه الى اللّه سرا و جهرا (کمال الدین و تمام النعمه ، صفحه 320)
145- یخرج ناس من المشرق فیوطئون للمهدى سلطانه (کنزالعمال ، ج 7، ص 186).
146- بحار، جلد 52، صفحه 358.
147- بحار، جلد 52، 335. نظیر این روایت با کمى تفاوت از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرمود: “اذا قام قائمنا اذهب اللّه عزوجل عن شیعتنا العاهه و جعل قلوبهم کزیر الحدیید و جعل قوه الرجل منهم قوه اربعین رجلا و یکونون حکام الارض و سنامها…؛
وقتى که قائم ما قیام کند خداوند متعال ، پیروان ما را از آفات حفظ کند و قلب آن را همچون پاره آهن محکم سازد و نیروى هر مردى از آنها را به اندازه نیروى چهل مرد کند، و آنها حاکمان و سران مردم روى زمین خواهند بود (بحار، ج 52، ص 327).
148- بحار، ج 52، ص 126.
149- اثباه الهداه ، ج 7، ص 419.
150- بحار، ج 52، ص 327.
151- ارشاد مفید، ص 399 اعلام الورى ، ص 433.