وفاى به عهد

مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم یَظلِمهُم و َحَدَّثَهُم فَلَم یَکذِبهُم وَ وَعَدَهُم فَلَم یَخلفهُم فَهُوَ مِمَّن کَمُلَت مُرُوَّتُهُ و َظَهَرَت عَدالَتُهُ و َوَجَبَت اُخُوَّتُهُ وَ حَرُمَت غیبَتُهُ؛

هر کس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نکند، دروغ نگوید، خلف وعده ننماید، جوانمردیش کامل، عدالتش آشکار، برادرى با او واجب و غیبتش حرام است.

عیون اخبار الرضا ج2 ، ص30 – نهج الفصاحه ص725 ، ح2762
حدیث (4) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

ثَلاثٌ لَیسَ لاَحَدِ النّاسِ فیهِ رُخصَهٌ: بِرُّ الوالِدَینِ مُسلِما کانَ اَؤ کافِرا وَ الوَفاءُ بِالعَهدِ لِمُسلِمٍ اَو کافِرا وُ الاَمانَهُ اِلى مُسلِمٍ کانَ اَؤ کافِرا؛

سه چیز است که ترک آن براى هیچ کس جایز نیست: نیکى به پدر و مادر مسلمان باشند یا کافر، وفاى به عهد با مسلمان یا کافر و اداى امانت به مسلمان یا کافر.

نهج الفصاحه ص416 ،ح1264
حدیث (5) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ فَهِىَ راجِعَهٌ عَلى صاحِبِها: اَلبَغىُ و َالمَکرُ وَ النَّکثُ؛

سه خصلت است که در هر کس باشد (آثارش) به خود او بر مى گردد: ظلم کردن، فریب دادن و تخلّف از وعده.

نهج الفصاحه ص422، ح 1281
حدیث (6) امام على علیه السلام :

لَیسَ مِن فَرائِضِ اللّه شَىءٌ اَلنّاسُ اَشَدُّ عَلَیهِ اجتِماعا مَعَ تَفَرُّقِ اَهوائِهِم وَ تَشَتُّتِ آرائِهِم مِن تَعظیمِ الوَفاءِ بِالعُهودِ؛

هیچ یک از فرائض الهى همانند وفاى به عهد نیست که مردم با همه خواسته هاى گوناگون و دیدگاه هاى مختلف، بیشتر بر آن اتّفاق نظر داشته باشند.

نهج البلاغه(صبحی صالح) نامه 53 ،ص442
حدیث (7) امام على علیه السلام :

وَ إیّاکَ … اَن تَعِدَهُم فَتُتبِعَ مَوعِدَکَ بِخُلفِکَ… الخُلفَ یوجبُ المَقتَ عِندَ اللّه وَ النّاسِ؛

بپرهیز از خلف وعده که آن موجب نفرت خدا و مردم از تو مى شود.

نهج البلاغه(صبحی صالح) نامه 53 ،ص444
حدیث (8) امام على علیه السلام :

لا تَعِدَنَّ عِدَهً لاتَثِقُ مِن نَفسِکَ بِانجازِها؛

وعده اى نده که از وفاى به آن اطمینان ندارى.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص253 ، ح5316
حدیث (9) امام على علیه السلام :

لا تَعتَمِد عَلى مَوَدَّهِ مَن لا یوفِى بِعَهدِهِ؛

به دوستى که به عهد خود وفا نمى کند اعتماد نکن.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص418 ، ح9562
حدیث (10) امام سجّاد علیه السلام :

قُلتُ لِعَلِىّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام : اَخبِرنى بِجَمیعِ شَرایِعِ الدّینِ قالَ علیه السلام : قَولُ الحَقِّ و َالحُکمُ بِالعَدلِ و َالوَفاءُ بِالعَهدِ؛

به امام سجّاد علیه السلام عرض کردم: مرا از تمام دستورهاى دین آگاه کنید امام علیه السلام فرمودند: حقگویى، قضاوت عادلانه و وفاى به عهد.

خصال ص 113 ، ح90
حدیث (11) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

اِضمَنوا لى سِتّا مِن اَنفُسِکُم اَضمَن لَکُمُ الجَنَّهَ اُصدُقُوا اِذا حَدَّثتُم و َأوفُوا اِذا وَعَدتُم و َاَدُّوا اِذا ائتُمِنتُم و َاحفَظوا فُروجَکُم و َغُضّوا اَبصارَکُم وَ کُفّوا اَیدیَکُم؛

شش چیز را براى من ضمانت کنید تا من بهشت را براى شما ضمانت کنم، راستى در گفتار، وفاى به عهد، بر گرداندن امانت، پاکدامنى، چشم بستن از گناه و نگه داشتن دست (از غیر حلال).

نهج الفصاحه ص216 ، ح 321
حدیث (12) امام صادق علیه السلام :

فَهَلُمَّ اَیُّهَا النّاسُ اِلَى التَّعاوُنِ عَلى طاعَهِ اللّه عَز َّوَ جَلَّ وَ القیامِ بِعَدلِهِ وَ الوَفاءِ بِعَهدِهِ وَ الانصافِ لَهُ فى جَمیعِ حَقِّهِ فَاِنَّهُ لَیسَ العِبادُ اِلى شَى ءٍ اَحوَجَ مِنهُم اِلَى التَّناصُحِ فى ذلِکَ وَ حُسنِ التَّعاوُنِ عَلَیهِ ؛

اى مردم! بیایید یکدیگر را بر اطاعت خدا یارى کنید و عدالتش را بپادارید و به عهدش (در عبودیت او و ترک طاعت شیطان) وفا کنید و در تمامى حقوق الهى منصفانه رفتار کنید، زیرا که بندگان خدا به چیزى نیازمندتر از این نیستند که در این امور یکدیگر را نصیحت و خوب یارى کنند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج 8 ، ص 354، ح 550
حدیث (13) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

اَحِبُّوا الصِّبیانَ وَ ارحَمُوهُم ، وَ اِذا وَ عَدتُموهُم شَیئا فَفُوا لَهُم ، فَاِنَّهُم لا یَدرونَ اِلاّ اَ نَّـکُم تَرزُقونَهُم ؛

کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید و هرگاه به آنان وعده دادید ، به آن وفا کنید ، زیرا آنان ، روزى دهنده خود را کسى غیر از شما نمى دانند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج 6، ص 49، ح 3
حدیث (14) امام حسن علیه السلام:

المَسؤولُ حُرّ حَتی یَعِد ، وَ مُستَرِقُ المَسئولِ حَتی یَنجَز؛

انسان تا وعده نداده ، آزاد است . اما وقتی وعده میدهد زیر بار مسؤولیت میرود، و تا به وعده اش عمل نکند رها نخواهد شد.

بحار الانوار(ط-بیروت) ج75، ص113
حدیث (15) امام سجاد علیه ‏السلام :

خَیرُ مَفاتیحِ الاُمورِ الصِّدقُ وَ خَیرُ خَواتیمِهَا الوَفاءُ؛

بهترین شروع کارها صداقت و راستگویى و بهترین پایان آنها وفا است.

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 161 – نزهه الناظر و تنبیه الخاطر ص 93 ،ح21
حدیث (16) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِن صامَ وَ صَلّى وَحَجَّ وَ اعتَمَرَ و َقالَ «اِنّى مُسلِمٌ» مَن اِذا حَدَّثَ کَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِذَا ائتُمِنَ خانَ؛

سه چیز است که در هر کس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج و عمره کند و بگوید من مسلمانم، کسى که هنگام سخن گفتن دروغ بگوید و وقتى که وعده دهد تخلف نماید و چون امانت بگیرد، خیانت نماید.

نهج الفصاحه ص422 ، ح 1280
حدیث (17) امام صادق(سلام الله علیه):

لا تَعِدَنَّ أخاکَ وَعداً لَیسَ فی یَدِکَ وَفاؤُهُ.

به برادرت وعده ‏اى مده که وفاى به آن در توان تو نباشد.

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص 250 – تحف العقول ص367