رهنمودهای امام صادق علیه السّلام ((ترجمه مصباح الشّریعه ))- عباس عزیزى اراکى

ترجمه ی باب دوم : احکام ((حالات قلب ))

امام صادق (ع) فرمود:
دل ها چهار اعراب (حالت ) دارند: رفع (اوج و بلندى )، فتح (فراز)، جرّ (سقوط و پستى ) و وقف (ایستایى و از کار ماندن ).
پس رفع (اوج ) آن در یاد خدا بودن و فتح (فراز) آن خشنودى از خدا و تسلیم اراده او بودن و جرّ (سقوط و پستى ) آن در توجه به غیر خدا و تباه کردن عمر در هوس هاى دنیایى و وقف (ایستادن از کار ماندن ) آن و حرمان از نعمت هاى دنیا و آخرت ، در غفلت از حضرت احدیّت است . آیا نمى بینى پس از آن که بنده اى خالصانه و به بزرگى ، خدا را یاد کند و به ذکر او مشغول شود، هر حجابى میان او و حضرتش برداشته مى شود؟
چون بنده اى تن به قضاى الهى مى سپارد و به خواسته او راضى باشد، به تحقیق که دل او به شادى و سرور گشایش یابد و درهاى آسایش و آرامش بر او گشایش یابد و درهاى آسایش و آرامش بر او گشوده شود. و چون (پس از دل مشغولى به امور دنیایى ) به ذکر احدیّت بپردازد، تاریکى دل را در روزهاى غفلت از حضرت احدیّت ، عیان بیند، گویى که خانه اى تاریک ، ویران و بدون مونس بوده است ، چرا که غفلت از یاد حق ، دل را مى میراند وتاریک مى کند.
وچون پس از دوام ذکر و یاد خداوند از او غفلت ورزد، ((وقف )) پذیرفته (متوقّف شده ) و محجوب از عنایات الهى گشته و قلبش قساوت یافته و از زمانى که از نور تعظیم الهى دورى جسته ، دلش به تاریکى گراییده است .
علامت رفع (بلندى ) قلب سه چیز است : همراهى با فرمان الهى ، عدم مخالفت با آن و اشتیاق دایم در بندگى و پیروى از فرمان خداوند.
نشانه فتح قلب سه چیز است : توکل بر خداوند، راست گویى ، و یقین به تمام آنچه پیامبران آن را براى هدایت انسان ها آورده اند.
علامت جرّ (پستى ) سه چیز است : خودپسندى ، ریا و آزمندى .
وقف (ایستایى ) را نیز سه علامت است : از میان رفتن طعم بندگى ، درنیافتن تلخى گناه و رعایت نکردن حلال و حرام در خوراک ، و پوشاک و…

متن کامل کتاب شریف مصباح الشّریعه در کتاب خانه ی پایگاه اخلاق و عرفان موجود می باشد.