“ما در کتاب آفرینش بیان هیچ چیز را فروگذار نکردیم.” (سوره انعام / آیه 38)

از ابعاد اعجاز آمیز قرآن این است که بر همه علوم مختلف که عقل و علم بشر هنوز به آن دست نیافته است، احاطه دارد.

اولیای گرامی اسلام نیز در 14 قرن قبل، نکات دقیق بهداشتی، تغذیه ای و طبی را به پیروان خود خاطر نشان کرده و برای درمان مردم از آنها استفاده کرده اند. خداوند در قرآن کریم در آیات متعددی (118 آیه) در مورد تغذیه با ما سخن گفته است. از جمله در آیه 88 سوره مائده آمده است:

“از آنچه خدا روزی شما قرار داده است؛ حلال و پاکیزه بخورید.”

روایات و احادیث متعددی نیز از ائمه معصومین (علیهم السلام) در این رابطه بیان شده است. در روایتی امام محمد باقر(ع) غذا را نیاز طبیعی هر فرد می دانند و می فرمایند: “خدای بزرگ آدمی را میان تهی (دارای شکم) آفرید و ناگزیر خوراک و آب می خواهد.” (کافی جلد 6 ص 287)

امام صادق(ع) در حدیثی به مقوله غذا و خوردن آن و تقسیم بندی مواد غذایی به حلال و حرام، بر اساس مبداء تولید آنها اشاره نموده اند: آنهایی که از زمین روییده و خارج می شوند و آنهایی که از حیوانات فراهم می شوند.

آنهایی که از زمین خارج می شوند به سه دسته: حبوبات و غلات ، میوه ها و سبزیجات تقسیم بندی شده که مطابق با تقسیم بندی در کتب علمی جدید است. همچنین در این راستا موضوع “هرم غذایی ” نیز مورد توجه قرار گرفته است.

این مقاله به بیان برخی از آیات و روایاتی که درباره ی 5 گروه اصلی “هرم غذایی” (که هر گروه قسمتی از نیازهای بدن را تأمین می کنند) هستند، می پردازد.
1- گروه نان و غلات

“تن آدمی بر نان استوار شده است.” (امام صادق(ع) کافی ج 6 ص 287)

“خدایا به نان ما برکت ده و میان ما و آن جدایی مینداز که اگر نان نبود نه می توانستیم روزه بگیریم؛ نه نماز بخوانیم و نه دیگر واجبات پروردگار خویش را به جای آوریم.” (پیامبر اکرم (ص)؛ کافی ج 6؛ ص 2877)

“اصل معاش آدمی و زندگی او، نان است و آب.” (امام صادق(ع) بحار ج 3 ص 87)
2- سبزیجات

” و زمین را شکافتیم و در آن دانه ها، انگور ، سبزی های خوردنی، زیتون، خرما ، باغ های درخت و میوه و علف را رویانیدیم تا شما و چهارپایانتان از آنها بهره ببرید.” (سوره عبس آیات 26تا 32)

“هر چیزی را زینتی است و زینت سفره، سبزی است.” (امام صادق(ع)؛ بحار ج 66 ص 199)

3- میوه ها

” و اوست که باغ هایی نیازمند به داربست و بی نیاز از داربست را آفرید و درخت خرما و کشتزارهایی با طعم های گوناگون و زیتون و انار، همانند و در عین حال ناهمانند، آفرید، تا وقتی ثمره آوردند از آنها بخورید و در روز درو، حق آنها را نیز بپردازید و اسراف نکنید که خدا اسراف کاران را دوست ندارد.” (سوره انعام آیه 141)

“مرد باید از هر میوه ای (میوه متداول) برای خانواده اش تهیه نماید” (امام صادق (ع) کافی جلد 5 ص 511)
4- شیر و لبنیات

“برای شما در چهارپایان، عبرتی است. از شیری که در شکمشان هست سیرابتان می کنیم و از آنها سودهای بسیار می برید و از آنها می خورید” (سوره مومنون آیه 21)

“شیر بخور چرا که گوشت می رویاند و استخوان را محکم می کند.” (امام صادق(ع) کافی ج 6 ص 336)

“پنیر، لقمه غذایی خوبی است.” (امام صادق (ع) وسایل الشیعه ج 17 ص 94)

“چنانچه مسلمانی ضعف بدنی پیدا کرد، لبنیات را به همراه گوشت (یا کباب) بخورد، زیرا خداوند در آنها موجبات توانمندی و نیرومندی را قرار داده است.” (حضرت علی(ع) بحار ج 66 ص 69)

5- گوشت

” و چهار پایان را آفرید، در حالی که در آنها برای شما، وسیله پوشش و منافع دیگری است و از گوشت آنها می خورید.” (سوره نحل آیه 5)

” اوست که دریا را رام کرد تا از آن گوشت تازه بخورید و زیورهایی بیرون آورید و خویشتن را بدان بیارایید و کشتی ها را ببینی که دریا را می شکافند و پیش می روند تا از فضل خدا روزی طلبند؛ باشد که سپاس گویید.” (سوره نحل آیه 14)

” خوردن گوشت موجب ازدیاد و تقویت قوای بینایی و شنوایی و نیز قوت می شود.” (امام صادق(ع) کافی ج 5 ص 511)

” بر شما باد خوردن ماهی که اگر بی نان بخورید کافی است و اگر با نان بخورید گواراست.” (امام موسی کاظم (ع) بحار ج 65 ص 207)

امید است با فراگیری آیات و تفاسیر این کتاب آسمانی و تفکر و تعمیق در آن، قدر و منزلت آن را هرچه بیشتر بدانیم.
مهندس مسعود خباری
دنیای تغذیه-72