موجبات رفع وحشت قیر

سعید بن جناح مى گوید: در شهر مدینه در منزل حضرت جواد علیه السلام بودم ، پیش از آن که پرسشى مطرح شود، سخن آغاز نموده و فرمود: من اءتم رکوعه لم تدخله وحشه فى القبر، هر کس رکوع نماز را کامل به جاى آورد، از وحشت قبر در امان خواهد بود(526).
پندها و موعظه هاى دل نشین

1 – قال علیه السلام : لاتعالجوا الاءمر قبل بلوغه فتندموا، و لا یطولن علیکم الاءمد فتقسوا قلوبکم ، و ارحمو ضعفإ کم ، واطلبوا الرحمه من اللّه بالرحمه لهم .

امام جواد علیه السلام فرموده : کارها و امور زندگى را پیش از پایان یافتن بازگو نکنید که پشیمان خواهید شد آرزوهاى طولانى نداشته باشید زیرا دل هاى شما را قساوت فرا مى گیرد، به انسان هاى ضعیف کمک کنید، و با مهربانى به افراد ضعیف مهربانى را از خداوند بخواهید(527).

2- قال له رجل : اءوصنى ؟ قال علیه السلام : و تقبل ؟ قال : نعم !

قال : توسد الصبر، واعتنق الفقر، وارفض الشهوات ، و خالف الهوى ، واعلم اءنک لن تخلو من عین الله ، فانظر کیف تکون .

شخصى به امام جواد علیه السلام عرض کرد: مرا وصیتى فرما، فرمود: مى پذیرى ؟ عرض کرد: آرى ، فرمود: صبر و بردبارى را بالین خویش قرار ده ، و دست به گردن فقر در آویز، شهوتها را ترک ، و با خواهشها و هواهاى نفس ‍ مخالفت کن ، و بدان که همیشه در مرآ و منظر خداى سبحان هستى ، پس ‍ ببین چگونه باید باشى (528).
واکنش سرزنش هاى بى مورد

قال علیه السلام : من عتب من غیر ارتیاب ، اعتب من غیر استعتاب .

امام جواد علیه السلام فرمود: کسى که دیگران را بدون هیچ اتهامى سرزنش ‍ کند، خودش نیز مانند او، مورد نکوهش و سرزنش قرار مى گیرد(529 ).
پاداش سرپرستى یتیمان آل محمد علیهم السلام

قال علیه السلام : ان من تکفل باءیتام آل محمد المنقطعین عن إ مامهم ، المتحیرین فى جهلهم ، الاسرإ فى اءیدى شیاطینهم ، و فى اءیدى النواصب من اءعدائنا.

فاستنقذهم منهم ، و اءخرجهم من حیرتهم ، و قهر الشیاطین برد وساوسهم ، و قهر الناصبین بحجج ربهم ، و دلیل اءئمتهم .

لیفضلون عندالله تعالى على العابد باءفضل المواقع باءکثر من فضل السمإ على الارض ، و العرش ، والکرسى ، و الحجب على السمإ .

و فضلهم على هذا العابد کفضل القمر لیله القمر لیله البدر على اءخفى کوکب فى السمإ .

امام جواد علیه السلام فرمود: کسى که سرپرستى کند کسانى را از ایتام آل محمد صلى الله علیه و آله و سلم که از امام و رهبرشان جدا شده ، و سرگردان در نادانى ، و گرفتار در دستهاى شیاطین و بدگویان از دشمنان ما مى باشند، پس آنان را از سرگردانى و چنگال وسوسه ها و سلطه ى شیاطین با حجت هاى الهى و راهنمایى هاى پیشوایان دین نجات دهد، برترى او در پیشگاه خداوند از برترى آسمانها بر زمین و عرش و حجاب ها برکرسى بیشتر است ، و برترى او بر کسى که عبادت مى کند مانند برترى ماه است بر پنهان ترین ستاره در آسمان (530).
دعا براى برطرف شدن مشکلات

1- عن على بن مهریار، قال : کتب محمد بن حمزه الغنوى الى یسالنى اءن اءکتب الى ابى جعفر علیه السلام فى دعا فکتب علیه السلام الى : اما ما ساءل محمد بن حمزه من تعلیمه دعا یرجو به الفرج ، فقل له یلزم : ((یا من کل شى ، ولایکفى منه شئ ، اکفنى ما اءهمنى مما اءنا فیه .

محمد بن حمزه از امام جواد علیه السلام درخواست نمود تا دعایى را براى بر طرف شدن مشکلاتش به وى بیاموزد.

امام در جواب فرمود: سعى کن تا همیشه این دعا ورد زبانت باشد: یامن یکفى من کل شى و لا یکفى منه شى ء، اکفنى ما اهمنى مما اما فیه ، اى کسى که مرا از هر چیز دیگر بى نیاز مى کنى ! و هیچ چیز از تو بى نیاز نیست ، کفایت کن مرا آنچه در آن گرفتارم (535).

2- محمد بن الفضیل ، قال : کتبت الى ابى جعفر الثانى علیه السلام ، اساله ان یعلمنى دعاء؟

فکتب علیه السلام الى : تقول اذا اصبحت و امسیت الله ، الله ، الله ، ربى الرحمن الرحیم ، لا اشرف به شیئا)) و ان زدت على ذلک فهو خیر. ثم تدعو بما بذالک فى حاجتک ، فهو لکل شى باذن الله تعالى ، بفعل الله ما یشإ .

محمد بن فضیل مى گوید: به امام جواد نامه نوشتم و تقاضا کردم تا دعائى به من بیاموزد، آن حضرت در جواب نوشت : هر صبح و شام بگو:

الله ، الله ، الله ، ربى الرحمن الرحیم ، لا اشرک به شیئا.

خدا، خدا، پروردگار من ، چیزى را شریک او قرار نمى دهم . و اگر زیادتر هم گفتى خوب است . سپس هر حاجتى داشتى با خدا در میان بگذار، این دعا براى هر مشکلى راه گشا است ، و خداوند هر چه اراده کند انجام مى شود(536).

روش جلب محبت دیگران

قال علیه السلام : ثلاث خصال تجتلب بهن المحبه ، الانصاف فى المعاشره ، و المواساه فى الشده ، والانطواع و الرجوع الى قلب سلیم .

امام جواد علیه السلام فرمود: سه خصلت سبب جلب محبت مى شود: انصاف در معاشرت ها و برخوردها، ایثار و از خود گذشتگى در سختى ها، پذیرش انتقاد و سخن دیگران با قلبى پاک و مهربان (509).
امر به معروف و نهى از منکر

قال علیه السلام : الاءمر بالمعروف ، والنهى عن المنکر خلقان من خلق الله عزوجل فمن نصرهما اءعزه الله ، و من خذلهما خذله الله عزوجل .

امام جواد علیه السلام فرمود: امر به معروف و نهى از منکر دو پدیده و مخلوق خدا هستند، هر کس یار آن دو باشد، خدا او را عزیز و سربلند مى کند، و هر کس آن دو را سبک شمارد، خداوند او را ذلیل و خوار مى کند(510).
عامل زدایش فقر

قال علیه السلام : کنس البیت ینفى الفقر.

امام جواد علیه السلام فرمود: نظافت و جارو کردن خانه ، فقر را از زندگى مى زداید(511).
عزت مؤ من

قال علیه السلام : عز المؤ من فى غناه عن الناس .

امام جواد علیه السلام : عزت مؤ من در بى نیازى او از مردم است (523).
نیازمندى هاى مؤ من

قال علیه السلام : المؤ منین یحتاج الى توفیق من الله وواعظ من نفسه ، وقبول ممن ینصحه .

امام جواد علیه السلام فرمود: مؤ من به سه خصلت نیازمند است : توفیق و عنایت حضرت حق ، نصیحت کننده و واعضى درونى ، و پذیرفتن نصیحت کسانى که او را اندرز مى دهند(524).
فلسفه ى ترس از مرگ

امام هادى مى فرماید: از امام جواد علیه السلام پرسیده شد: ما بال هولا المسلمین یکرهون الموت ؟

چرا مسلمانها از مرگ بدشان مى آید؟ فرمود: لانهم جهلؤ ه فکرهوه ، و لو عرفوه و کانوا من اءولیإ الله عزوجل لاحبوه ، ولعلموا اءن الآخره خیر لهم من الدنیا.

زیرا از مردن چیزى نمى دانند و اگر حقیقت مرگ را مى شناختند و از دوستان خدا بودند دوستش داشتند، و مى فهمیدند که آخرت براى آنان بهتر از دنیا است .

پس فرمود: ما بال الصبى والمجنون یمتنع من الدوإ المنقى لبدنه و النافى للاءلم عنه .

آیا مى دانى چرا کودک و دیوانه از خوردن دارو که براى دردها و بدنش مفید است امتناع مى کند؟ فرمود: لجهلهم بنفع الدوإ زیرا از منافع دارو بى خبر هستند.

و فرمود: والذى بعث محمدا بالحق نبیاً! ان من استعد للموت حق الاستعداد فهو اءنفع له من هذا الدوإ لهذا المتعالج اءما انهم لو عرفوا ما یودى الیه المؤ ت من النعیم لاستدعوه و اءحبوه اءشد ما یستدعى العاقل الحازم الدوإ لدفع الافات واجتلاب السلامات .

سوگند به آن کسى که محمد را به پیامبرى بر گزید، هر کس براى مردن آنگونه که سزاوار است آماده باشد، مرگ براى او مفیدتر است از دارو براى مریض ، و اگر مى دانستند که پس از مرگ به بهشت بر نعمت منتقل مى شوند او را دوست مى داشتند، و سخت تر از عاقل دارو شناس که براى برطرف کردن رنجها و به دست آوردن سلامتى دارو را مصرف مى کند، تقاضاى مرگ مى کردند(525).

سید ابوالفضل طباطبایى اشکذرى ، مهدى اسماعیلى

منبع: غدیر

526- کافى : 3/321 ح 7، ثواب الاعمال : 55 ح 1، وسایل الشیعه : 6/306 ح 8038. بحارالانوار: 82/107 ح 15.

527- کشف الغمه : 2/350. بحارالانوار: 75/83 ح 85. حلیه الابرار: 4/602. فصول المهمه ى ابن صباغ : 275. نور الابصار: 332. احقاق الحق : 12/431، و 19/605.

528- تحف العقول : ص 455. بحار الانوار: 75/358 ح 1. اعیان الشیعه : 2/35.

529- نزهه الناظر: 135 ح 6، بحار الانوار: 71/181، و 75/364 ح 4. اعیان الشیعه : 2/36 س 14.

530- تفسیر منسوب به امام عسکرى علیه السلام : 344 ح 224، بحار الانوار: 2/6 ح 11، فصول المهمه ى حر عاملى : 1/603 ح 947. احتجاج : 1/14 ح 10. صراط المستقیم : 3/56.

535- کافى : 2/560 ح 14. عده الداعى : 278 ح 11. دعوات راوندى : ص 51 ح 126. بحار الانوار: 92/208 ح 39.

536- کافى : 2/534. ح 36. وافى : 9/1566 ح 8761.

509- کشف الغمه : 2/349. بحار الانوار: 75/82 ح 77. حلیه الابرار: 4/601. فصول المهمه ابن صباغ : 274. نور الابصار: 323. احقاق الحق : 2/438، و 19/604.

510- الخصال : 42 ح 32. بحار الانوار: 97/75 ح 21. ثواب الاعمال : 192 ح 1.

511- کافى : 6/531 ح 8. وسایل الشیعه : 5/317 ح 6658.

523- اعلام الدین : 309، بحارالانوار: 75/365 ح 5. انوار البهیه : 264. بحارالانوار: 72/109 ح 12، و 75/364 ح 4. مستدرک الوسایل : 7/230 ح 8114. اعیان الشیعه : 2/36. نزهه التاظر: 8/329 ح 9576.

524- تحف العقول : 457. بحار الانوار: 72/65 ح 3. و 75/385 ح 1.مستدرک الوسائل : 8/329 ح 9576. اعیان الشیعه : 2/36.

525- معانى الاخبار: 290 ح 8. بحارالانوار: 6/156 ح 12. اعتقادات شیخ مفید: 55.