مقدمه
محیط خانواده باید کانون عشق، صفا و محبت باشد تا خستگی ها در این محیط برطرف گردد و فرزندان در آن جا با محبت خاصی پرورش یابند و همسران نیز با الهام از قوانین حیات بخش اسلام، یک زندگی مسرت بخش و بهشتی را آغاز کنند در این میان نقش خانم ها بسیار حساس است. به گونه ای که در برخی روایات، همسر شایسته و سازگار از جمله عوامل سعادت و خوشبختی انسان به شمار آمده است. چرا که وی با مهر، محبت و با مدیریت و تدبیرش در اداره منزل و پرورش فرزندان و بالاخره با پناهگاه بودن برای شوهرش می تواند سعادت وی را از هر جهت فراهم نماید. از همین روی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ می فرمایند: «زن خوب یکی از دو عامل پیشرفت اقتصادی خانه می باشد» به این معنی که شرط موفقیت شوهران و پیشرفت و رفاه آنان، در همکاری و مدیریت همسران آنان نهفته است. مرد که با تلاش و کوشش خویش لوازم و وسایل زندگی را تأمین می نماید؛ همسر شایسته نیز با تدبیر در منزل و با مدیریت مناسب و صرفه جویی، کمک و یار شوهر خویش می باشد.
در این مجموعه، به مسایلی در ارتباط با کار زیاد همسر و چگونگی کنار آمدن با آن ها می پردازیم. امید است که خانم های محترم بارعایت نکاتی که تذکر داده می شود و راه حل های جدیدی که خود به دست می آورند، فضایی آکنده ازعشق و صمیمیت را در زندگی خانوادگی ایجاد نمایند.
1. سازگاری با کار زیاد شوهر
برای زن ها دشوار است که درک کنند شوهر تا چه اندازه شیفته کار خود است. به همین جهت، وقتی می بینند او نسبت به همه چیز،غیر از کاری که در دست دارد، ظاهراً بی توجه است، از تلاش شوهرلذتی نمی برند و شروع به شکایت می کنند.
راه حل ها:
یک زن عاقل باید لزوم انجام کار را از جانب همسرش دریابد و مثل یک پرستار دلسوز ازشوهرش نگهداری و مراقبت کند. بنابر این:
1. مناسب است که زن خود را با وسایل مورد علاقه سرگرم کند در انجمن های خیریه و امثال آن عضو شود، اوقات فراغت را با دوستان نزدیک بگذراند و وقتی هم در خانه است وقتش را صرف امور خانه و تهیه خوراک و پرستاری از شوهر و بچه ها کند.
2. سعی کند غذایی که به همسر می دهد با کار سنگین او مناسبتی داشته باشد و انرژی لازم را تأمین کند.
3. به جای گوشه گیری و غصه خوردن برای خود سرگرمی های تازه و مفید به وجود آورد و به افکار ملول کننده فرصت خود نمایی ندهد.
4. وضع کار همسر را برای خویشان و دوستان نزدیک که الزاما باید با آن ها رفت و آمد داشته باشد توضیح دهد تا آن ها با اطلاع از غیبت موقت همسر، از حضور خانم به تنهایی در جمع خودشان تعجب نکنند و وجود او باعث تفسیر های غیر واقعی نشود.
5. اجازه دهد همسر احساس کند که از حمایت و علاقه او برخوردار است و در صورت نیاز می تواند به حمایت او متکی باشد.
6. همیشه به خاطر داشته باشد که دوره پرکاری همسر و زمان تنهایی او موقتی است و اگر همسر با موفقیت کارش را تمام کرد حاصل آن عاید او نیز می شود.
2. چگونگی ایجاد توازن بین مخارج منزل با درآمد شوهر
تفکر بعضی ها چنین است که هر وقت پول داریم خرج می کنیم و وقتی نداریم زندگی را با صرفه جویی می گذرانیم. این کار درست مثل کار کسی است که تمام پولش را بدهد و در یک روز بخورد و بیاشامد و باقی روزها را به علت بی پولی گرسنه بماند.
بنابر این خانم هائی که به دلایل مختلف، فقط به دنبال خواسته ها و مطالبات خود هستند و به هیچ وجه در مقابل منطق شوهر در خصوص کم خرج کردن متقاعد نمی شوند، در نهایت زندگی خود را خراب نموده و موجب از هم پاشیدگی خانواده می شوند.
بنابر این علت ها عبارتند از:
1. مصرف بی رویه که نتیجه آن این می شود که فرد هر قدر هم در آمدش بالاتر رود باز هم به جایی نرسد، چون بیش از میزان درآمد، خرج بالا رفته است و او هیچگاه نخواهد توانست پس انداز کند.
2. چشم و هم چشمی و مقایسه خود با دیگران.
3. عدم آینده نگری.
راه حل ها:
یکی از ویژگی های زنان خوب، هماهنگی با امکانات اقتصادی شوهر می باشد، خوب است که وی امکانات همسرش را در نظر بگیرد و در مخارج زندگی صرفه جویی نماید. به ویژه خانم هایی که تازه عروسی کرده اند، بایستی متوجه باشند که ممکن است شوهرشان گرفتار قرض و مشکلات مالی باشند و این گونه مسائل را نمی توانند به همسرشان اظهار نمایند.
بنابر این اصلی ترین راه حل، رو به رو شدن با واقعیت زندگی است و این که نیاز های ضروری و کاذب کدام است و اولویت با کدام است،بر اساس آن آینده نگری صورت گیرد. برای تهیه و تنظیم یک بودجه مناسب برای خانواده به راه ها زیر دقت کنید:
اول) صورت دقیقی از مخارج خانواده تهیه کنید تا به چشم خود ببینید در آمدتان به کجا می رود. (همچنان که تا یک دکتر فرد را معاینه نکند نمی تواند مرض را تشخیص دهد. در این مورد نیز ما تا تمام مخارج را بررسی نکنیم نمی توانیم مخارج غیر ضروری از ضروری را تشخیص دهیم)
دوم) بودجه را بر اساس احتیاجات واقعی خانواده و درآمد برای مخارج سالیانه خود تنظیم کنید.
الف) مخارج مشخص و غیر قابل تغییر را تعیین کنید مثل (اجاره خانه، مخارج غذا، اقساط) را در نظر بگیرید.
ب) احتیاجات دیگر مثل (مخارج درمان، لباس، خرج تحصیلات فرزندان) را نیز مشخص نمایید.
ج) موارد نسبتاً غیر ضروری را اولویت بندی کنید تا به تدریج در هر نوبت از مازاد درآمد یکی از آن ها را خریداری کنید. چرا که «نمی توانیم همه چیز را در آن واحد داشته باشید»
اگر ببینید برای هر منظوری مبلغ معینی اعتبار پیش بینی شده است. سعی خواهید کرد از تجمل گرایی و اسراف خود داری کنید.
سوم) ده درصد از درآمد سالیانه را پس انداز کنید.
چهارم) به حساب پس انداز به هر بهانه دست نزنید.
پنجم) بودجه را با حضور اعضای خانواده تنظیم و تقسیم کنید.
این کار باعث می شود که همه اعضا با میزان واقعی درآمد ها و مخارج آشنا شوند و توقعشان پایین بیاید و همچنین، حسن همکاری آن ها زیاد می شود.
3. سازگاری با تغییر محل سکونت به علت شغل همسر
دوری از وطن و جدا ماندن از والدین و بستگان برای کمتر زنی خشنود کننده است، اما فدا کردن دوستی ها به لحاظ جدا ماندن از آن ها و از یاد بردن محیط و فضایی که کودکی را در آن ها گذرانده ایم، به خاطر به دست آوردن فضایی سرشار از عشق و موفقیت و کامیابی همسرانمان دشواری غیر قابل تحملی نیست.
علت ها:
به نظر می رسد عدم درک واقعیت و عواملی مثل زندگی در کنار والدین، خانه و دلبستگی به آن موجب عدم رضایت از مسافرت می شوند.
راه حل ها:
این که بدانیم تضمین کننده راحتی خانواده، اثاثیه، مبل نو و … نیست بلکه خوشی و راحتی نتیجه عشق و صمیمیت بین همسران و قابلیت استفاده کردن از وسایل موجود است. چهار دستور برای تحمل راحت موقعیت ها و محل سکونت جدید عبارتند از:
1. هرگز توقع نداشته باشید که محیط و محل جدید کاملا شبیه محل و شهر قدیمی و قبلی باشد. چه عیبی دارد که انسان جاهای مختلف را ببیند و با همه نوع زندگی و اشخاص آشنا شود.
2. هرگز اجازه ندهید فقدان عوامل و کمبود امکانات و چیزهایی که به آن عادت داشته اید، موجب دلتنگی و تضعیف روحیه شما شود. با نهایت شهامت و استقامت از وسایل و امکانات موجود استفاده کنید.
3. قبل از آن که راجع به محل و نوع مأموریت جدید اظهار نظر کنید و تصمیم بگیرید، ابتدا دست به یک آزمایش ساده و مقدماتی بزنید تا پیش داوری نکرده باشید.
4. به جای آن که به خاطر چیزهایی که پیش از این داشته اید غبطه بخورید، سعی کنید از فرصت های جدید نهایت استفاده را ببرید. هم چنین سعی کنید دوستان و آشنایان جدید بیایید و در اجتماعات محلی حضور پیدا کنید.
4. سازگاری با کار اورژانسی شوهر
مردهایی که ساعات کارشان غیر عادی است و یا تحت شرایطی ویژه کار می کنند، احتیاج به زنان سازگار، موافق، فهمیده و با ادراک بالا دارند. زن هایی که شوهرانشان به کارهایی چون خلبانی،پرستاری، پزشکی، افسری و … اشتغال دارند چنان چه خواستار پایداری ازدواج خود باشند، باید در حد اعلا سازگاری نشان دهند.
بیشتر خانم ها و دختران جوان، به زنهایی که شوهران نویسنده، موسیقی دان، هنرمند، سیاست پیشه، ورزشکار،خلبان و امثال آن هستند، رشک می برند و آن شوهران را افراد ایده آل برای ازدواج می پندارند، اما بایستی متوجه بود که قرار گرفتن در چنین موقعیت هایی نیازمند درک و توان بالایی می باشد.
بنابر این قبل از ازدواج باید شرایط کاری مرد مورد بررسی قرار گیرد و زن با واقع بینی و انصاف در نظر بگیردکه آیا می تواند خود را با شرایط شغلی شوهر وفق بدهد یا نه، اگر تردید جای در خوری در این بررسی داشت بهتر است وصلتی صورت نگیرد که درخت زندگی بارور نشده از بیخ قطع نشود.
راه حل ها:
اگر ساعت کار شوهر شما غیر عادی است و یا شرایط و احتیاجات خاص خود را دارد و برای شما مشکل به وجود می آورد، به توصیه های زیر توجه کنید:
1. اگر آن وضع موقتی است با خنده و خوش رویی تحمل کنید.
2. اگر آن وضع دائمی است شما نیز ترتیبی فراهم آورید که از وضعیت به نفع خود بهره برداری کنید.
«شتابزده با مشکل برخورد کردن کار را بدتر می کند. سعی کنید به خود فرصتی بدهید، موقعیت را بررسی کنید و نقاط مطلوب را شناسایی و مورد بهره برداری قرار دهید»
3. همیشه به خاطر داشته باشید که موفقیت شوهر موفقیت شماست.
«اگر جریان مطلوب کار شوهر باعث محرومیت هایی برای شما می شود و مشکلاتی به وجود می آورد با این تصور مطلوب که موقعیت او به شما نیز مربوط می شود، محرومیت ها و مشکلات را با خوشرویی و رضایت خاطر بپذیرید.
4. مطمئن باشید که در دنیا سعادت و خوشی خالص و بی شائبه برای هیچ کس وجود نداشته و نخواهد داشت.
«هر چیز بهایی دارد که باید آن را پرداخت. شما نمی توانید شوهری با موقعیت مناسب اجتماعی داشته باشید، اما ساعتی از شما دور نباشد یا دشواری پذیرایی از مراجعان او را تحمل نکنید».
5. هماهنگی با شوهری که در خانه کار می کند.
تنظیم امور خانه برای زن هایی که همسرشان روزانه هشت ساعت یا بیشتر در خارج از خانه کار می کنند و پس از پایان کار خسته به خانه باز می گردند، در مقایسه با زنهایی که همسران آن ها در خانه و محل فعالیت زن کار می کنند، بسیار ساده و یا حداقل قابل تنظیم تر است.
اکنون نزد خود مجسم کنید که به خاطر کار شوهر، مجبورید بسیاری از کارهای منزل مانند جارو زدن، مرتب کردن و امثال آن را به تعویق بیاندازید یا این که یک باره متوجه می شوید که فرزند کوچک شما با شوق و ذوق به طرف پدر می رود، اما پدر به خاطر کارش توجهی به او نمی کند. و گریه فرزند شما بلند می شود. طبیعی است که در چنین شرایطی بایستی با صبر و حوصله برنامه ریزی نمود.
راه حل ها:
1. تاجایی که برای شما ممکن است وسایل راحتی فکر و جسم شوهر را در خانه فراهم کنید. باید بدانید شوهر در مراحل مختلف به محبت و خوشرویی و صبر و حوصله همسرش نیازمند است و هر زنی چنان چه تصمیم بگیرد می تواند این خصوصیات را داشته باشد. بنابر این در طول روز هر چند ساعت یک بار به او سربزنید تا اگر چیزی لازم دارد در اختیارش قرار دهید.
2. وقتی او مشغول کار است انتظار نداشته باشید به زنگ در و زنگ تلفن جواب بدهد و یا از او بخواهید به قبض برق و آب و تلفن و … توجه کند. بلکه در فرصتی مناسب برنامه ریزی کنید که کارها به خوبی انجام شوند.
3. زمانی که او در خانه است عصبانیت خود را مهار کنید و زود عصبانی و خسته و بی حوصله نشوید.
«بعضی وقت ها کار بر وفق مراد شوهر نیست و شاید این موجب زود رنج شدن شوهر شود. در چنین شرایطی با خودداری، متانت و خوش خلقی در برابر رنجیدگی و عصبانیت او مقاومت کنید تا به حال عادی برگردد.»
4. معاشرت و رفت آمد ها را طوری تنظیم کنید که به کار شوهرتان آسیبی نرساند.
5. با توافق و همکاری شوهرتان ساعتی را تعیین کنید که در آن ساعت بچه ها آزادانه بازی کنند و موجبات مزاحمت شوهرتان را فراهم نیاورند.
6. هر هفته حد اقل یک شب را به تفریح، سرگرمی و شرکت در مراسم مذهبی اختصاص دهید.
7. سیستم حمایتی خوبی داشته باشید (دوستان قابل اعتماد و دلسوز).
منابع:
1. آیین همسرداری، دوروتی کارنگی، ترجمه مهستی شهلایی.
2. البوم زندگی، مهدی تلخابی، روح الله شهیر خرقانی.
3. مجله سلامت، شماره 49، 1384.
4. جلوه های حکمت.
5. میزان الحکمه.
مرکز مشاوره مؤسسه امام خمینی- در جستجوی آرامش و تعالی خانواده
