یکی از علل ایجاد اختلاف بین زوجهای جوان، مداخله دیگران اعم از پدر و مادر و … می باشد.
الف) مداخله یا دلسوزی: گاهی پدر و مادر درباره نحوه زندگی، چگونگی معاشرت ها و صرف هزینه ها و … اظهار نظر می کنند به نظر آنها این توصیه می تواند به آینده و پیشرفت فرزندانشان کمک کند. فرزندان نیز باید با کمال حوصله آنها را گوش کنند و از تجارب یک عمر زندگی آنها استفاده کنند. اما گاهی پدر و مادر با بیان مسائلی یا اعمال سلیقه هایی در زندگی زوج های جوان دخالت می کنند و می خواهد در همه شئون زندگی آنها تصمیم گیرنده باشند این کار به خانواده جدید و نوپای تازه داماد و عروس ضربه می زند. پدر و مادر نیز باید از دور بر زندگی فرزندان خود نظارت داشته باشند در موقع ضرورت به کمک آنها بروند اما نباید طوری عمل کنند که به استقلال خانواده فرزندشان ضرری بخورد. اگر فرزندی احساس کرد که پدر یا مادرش با دخالت های بی مورد مانع از زندگی آنها می شود می تواند خیلی مهربانانه و با زبان محبت آنها را به شکل غیر مستقیم متوجه کارشان کنند و با بیان عبرت های بیرونی به آنها گوشزد کنند که اگر دخالت های آنها جدی شود ممکن است یک زندگی را از هم بپاشاند اما فرزندان نباید هرگز جلوی همسر خود به مادر یا پدر اخطار دهد باید با خواهش، محبت بیشتر آنها را از دخالت باز دارند، همسر نیز باید به شریک زندگی خود اجازه دهد که به والدین خود اظهار محبت کند طوری برخورد نکند که والدین تصور کنند فرزندشان را از دست آنها بیرون کشیده اند و در خدمت خود گرفته اند.
گاهی همسایه ها و … از سر دلسوزی و یا از روی غرض و حسادت در زندگی دیگران دخالت می کنند و با مطالب ناامید کننده رابطه زن و شوهر را به هم می زنند که باید جلوی آنها گرفته شود. البته خانواده ها و اعضا آنها باید برای این که بین خودشان محکم تر شود و هیچ دخالتی نتواند خللی در نظم خانوادگی آنها ایجاد کند یک سری برنامه هایی در زندگی خود داشته باشند.
ب) دخالت های پسندیده: گاهی در خانواده ای جنگ و نزاع است که ممکن است با یک واسطه گری ظریف و یک دروغ مصلحتی بین آنها آشتی داد در این جا طبق قرآن[1] و روایات، اصلاح بین افراد با دقت و ملاحظه بدون اشکال است و باید دقیق باشد که باعث بدتر شدن وضع نشود اصلاح بین مردم نشانه شرافت نفس است و در حدیثی از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ است که اصلاح نفس برترین صدقات است.[2] ج) دخالت های ناپسند: دخالت های ناپسند از آفات زبان است که به شکل های مختلفی مثل سخن چینی، غیبت، ایجاد شایعه، تهمت، دلسوزیهای بی مورد، بدبین کردن اعضاء خانواده به همدیگر و … ظاهر می شود، در خطبه همام (نهج البلاغه) درباره صفات متقین آمده است که لا یَخُوضُ فی ما لا یَعینه یعنی مؤمن حقیقی در چیزی که مربوط به او نیست دخالت نمی کند.
— حال سوال این است که چگونه می توان جلو دخالت های بی مورد را گرفت؟
د) شیوه های مقابله با دخالت های بی جا
1. استحکام روابط بین اعضاء: وقتی روابط محکم بود دخالت ها و سخنان او بی اثر می ماند.
مولفه های تحکیم روابط اعضاء خانواده عبارتند از:[3] 1-1. تفهیم و تفاهم: جو گفتگو و مفاهمه را در کانون گرم خانواده برقرار کنید و در موقعیت های مناسب انتظاراتشان را از یکدیگر بیان کنید و وظایف خود را نسبت به همدیگر معین کنید.
1-2. نکات مثبت یکدیگر را تقویت کنید.
1-3. از به رخ کشیدن نکات منفی برای تحقیر پرهیز کنید.
1-4. به احساسات همدیگر اهمیت بدهید.
1-5. خوب به درد و دل های همدیگر گوش دهید و موقع گوش دادن در اندیشه جواب دادن نباشید.
1-6. سعی شود به جای به کار بردن عبارات حتماً، باید، فقط و فقط و … از کلمات بهتر است فکر می کنم، آیا دوست داری، اگر اجازه بدهی و … استفاده نمایید.
1-7. حتی المقدور از نصیحت و اندرز مستقیم دوری نموده و بیشتر از تجربیات خود صحبت کنید.
1-8. از مقایسه کردن همسر، فرزندان و … با دیگران پرهیز شود.
1-9. حداقل یک شب در هفته در کنار یکدیگر بنشینید و با بیان مسائل زندگی از همدیگر کمک فکری بگیرید.
1-10. حتی المقدور همسر و فرزندان را با محیط و نوع کار خود آشنا سازید.
1-11. از زحمات همدیگر تقدیر به عمل آورید.
1-12. عبادت و دعا را جزء برنامه های اصلی خانواده قرار دهید چرا که نسخه روان شناسان و روان پزشکان امروزی برای سلامت جسم و روان است.[4] اگر خانواده ای چنین کرد به استحکام خود افزوده دیگر دخالت های بی مورد نزدیکان و یا غریبه ها نمی تواند به آن آسیبی برساند.
2. نادیده گرفتن سخنان فرد مداخله گر و بستن راه او و اجازه ندادن به دخالت های بی مورد (موضوع سخن را عوض کردن، جلسه را ترک کردن، غیر مستقیم و محترمانه به او اخطار دادن و … .
3. غیر مستقیم او را با حقیقت زشتی کارش آشنا کنیم اول از در محبت و تکریم شخصیت او وارد شویم چرا که این چنین افرادی در واقع احساس حقارت و کمبود شخصیت و خلأ عاطفی می کنند، اگر این امر نیز اثر نداشت بدون هیچ ملاحظه ای به او هشدار می دهیم که احترام خودش را با دخالت نکردن حفظ کند و الا با او قطع رابطه می کنیم. البته ناگفته نماند اگر این افراد والدین باشند باید خیلی دقیق با آنها برخورد کرد و علاوه بر این که جلوی دخالت آنها را می گیریم باید در بین خانواده ها با وحدت به اصل و ثبات آن کمک کنیم (خانواده باید چون کوهی شود و اعضا آن با هم منسجم گردند تا هیچ دخالتی نتواند به آن آسیب برساند).
[1] . همانا مؤمنین با یکدیگر برادرند پس میان برادران خود در صورت نزاع و اختلاف صلح و آشتی برقرار کنید (سوره حجرات، آیه 10).
[2] . خلاصه معراج السعاده، شیخ عباس قمی، ص 140، موسسه در راه حق (بیتا).
[3] . خبرنامه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سال چهارم، شماره 84، 83، خرداد 83، ص 54.
[4] . رویکردی انتقادی به خاستگاه دین از نگاه فروید، غلامحسین توکلی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، 1378، ص 70.
محمد حسین قدیری – مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه