شب اول عروسی یا شب زفاف اوّلین شبی است که یک دختر و پسر، تغییر کیفیتی و کمّیتی در زندگی خود می دهند و با انجام آداب عروسی و زناشویی، نام شوهر و همسر ـ عروس و داماد ـ را بر خود می نهند، و زندگی جدید را با همتای خود آغاز می کنند. قدرت تکوینی زفاف به گونه ای است که با توجّه به جاذبه وانهاده در ضمیر انسان، در وهله اول مستحب شمرده می شود، و با احتمال آلودگی به گناه، واجب به حساب می آید. از این رو ازدواج از سنّت نبی اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ است و ایشان فرموند: «ازدواج از سنّت من است و هر کس از سنّت من سرپیچی کند، از من نیست»[1]
آداب شب زفاف[2]
1. از آداب مستحبّی شب زفاف، نماز و دعا است. این شب یکی از اوقاتی است که دعا و طلب حاجتی در آن، پیش از انجام اعمال زناشویی مستجاب است. امام باقر(ع)می فرماید: «هنگامی که عروس را نزد تو آوردند، خودت وضو بگیر و به او نیز بگو وضو بگیرد، دو رکعت نماز بخوان، و به او نیز بگو که دو رکعت نماز مستحبی بخواند، سپس حمد و ثنای پروردگار عالم را انجام بده و صلوات بر محمّد و آلش بفرست، آن گاه دعا کن و به حاضرین بگو «آمین» بگویند و این دعا را بخوان:
«اَللّهُمَّ ارزقنی اُلفَها و وُدَّها وَ رِضاها، وَ ارضِنی بِها، و اجمَع بَینَنا بِأَحسَنِ اجتماعٍ وَ انس وَ ائتِلافٍ، فَاِنَّکَ تُحِبُّ الحَلالَ وَ تُکرِهُ الحرامَ؛[3] خدایا، دوستی و محبّت و خوشنودی او را روزی من گردان، و مرا به او خشنود ساز و بین ما و او به پیوند نیک و صمیمانه جمع کن، چرا که تو حلال را دوست داری و حرام را ناپسند می دانی».
هم چنین از ایشان نقل شده است که: هنگامی که خواستی با همسرت همبستر شوی، متوجّه خدا باش و بگو: « اَللّهُمَّ ارزُقنی وَلَداً وَاجعَلهُ تَقیا زَکیاً لَیسَ فی خَلقِهِ زیادَهٌ وَلا نُقصانٌ واجعَل عاقِبَتهُ اِلی خیر؛[4] خدایا فرزندی به من عطا فرما، و او را پرهیزگار و پاک گردان، جسمش را کامل و موزون قرار بده، و عاقبت امرش را ختم به خیر بفرما»
2. اجتناب از شرکت شیطان در انعقاد نطفه: در شب زفاف و یا هر وقت دیگر که همسران می خواهند با هم همبستر شوند، «بسم الله» بگویند، و مراقب باشند که در آن هنگام از هر گونه گناه دور باشند، حتّی فکر گناه نکنند، تا شیطان در نطفه آنان شریک نشود؛ زیرا نطفه پایه اوّل ساختار فرزند آینده را تشکیل می دهد. امام صادق(ع)دستور فرموده اند که هنگام همبستر شدن گفته شود:
«اَعوذَُ بِالله السَمیع العَلیم مِنَ الشّیطانِ الرَّجیم؛ پناه می برم از خدای شنوا و دانا، از شیطان رانده از درگاه خدا».[5]
3. توصیه های پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) : هنگامی که عروس به خانه تو وارد شد:
3ـ 1. کفش های او را در آور، تا بنشیند.
3ـ 2. پاهای او را بشوی.
3ـ 3. از آن آب، از در خانه تا انتهای آن بپاش (چنین کاری موجب رفع و دفع انواع فقر شده و باعث نزول برکت های بسیار خواهد شد.)
3ـ4. تا هفت روز، عروس را از خوردن شیر، سرکه، گشنیز و سیب ترش منع کن (زیرا رحم زن بر اثر خوردن این چهار غذا، سرد شده برای باروری آماده نمی شود.)
3ـ5. در آغاز و وسط و آخر ماه (قمری) آمیزش نکن.
3ـ 6. بعد از ظهر آمیزش نکن.
3ـ 7. هنگام آمیزش سخن نگو.
3ـ 8. هنگام آمیزش به فکر زن دیگری نباش.
3ـ 9. شب عید فطر و قربان آمیزش نکن.
3ـ 10. آمیزش در شب دوشنبه و آغاز شب سه شنبه و شب پنجشنبه و هنگام ظهر و پنج شنبه و هم چنین شب جمعه و بعد از ظهر جمعه خوب است.[6]
3ـ 11. بدون وضو آمیزش نکن.
دستورات فوق اوامر ارشادی است یعنی بهتر است که این گونه عمل شود. و جنبه وجوبی ندارد. در برخی از آن ها توجه به انعقاد نطفه است یعنی اگر نطفه ای در آن شرایط منعقد شود می تواند زمینه ساز مشکلاتی باشد.
4. آمیزش در محیط سر پوشیده: در شب زفاف در محیطی سرپوشیده باید انجام گیرد، و نیز لازم است مسائل خصوصی و اسراری که در این رابطه وجود دارد، برای کسی نقل نشود، و با این کار حریم حیاء و عفّت و غیرت اسلامی را حفظ کنند.[7]
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «سوگند به آن کسی که جانم در دست اوست، اگر مردی با همسرش در خانه ای همبستر شود و کودکی آن ها را بنگرد و سخن و صدای نفس آن ها را بشنود، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد، اگر پسر باشد، زناکار می شود و اگر دختر باشد، آلوده دامن می گردد.»
هر کدام از همسران، دستمال جداگانه ای داشته باشند و اگر دستمال آنها یکی باشد، موجب دشمنی و سپس جدایی و طلاق خواهد شد.
5. آماده سازی حجله: بهتر است یک اتاق مناسب، راحت و آرامش بخش، در یک مکان آرام و بدور از هر گونه دغدغه و اضطراب آماده شود تا عروس و داماد از هر نظر راحت و آسوده باشند.
6. آماده سازی عروس: دختران معمولاً به دلیل شنیدن خاطرات دوستان و اطرافیانش، از این شب و خطرات احتمالی آن درباره پرده بکارت ترس و اضطراب دارند، که اولاً خود آن ها باید با افزایش آگاهی خود، اضطراب را دور کنند، و ثانیاً پسران باید رعایت حال آنان را بکنند و با آماده سازی و به تدریج اقدام نمایند.
7. کسب اطلاعات کافی جنسی: پسر و دختر باید قبل از شب زفاف اطلاعات لازم را در مورد امور جنسی لازم، البته از راه صحیح و مشروع آن را کسب کنند تا آن شب مشکلی پیش نیاید.
[1] . پاک نژاد، سید رضا، ازدواج مکتب انسان سازی، قم، انتشارات اخلاق، چاپ حافظ، 1376، جلد دوم، ص 87 تا 92.
[2] . اشتهاردی، محمّد مهدی، ازدواج آسان، قم، انتشارات نبوی، چاپ اول، 1371، ص 241 تا 250.
[3] . حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، نشر اسلامیه، ج14، ص 81.
[4] . همان، ص 82.
[5] . همان، ص 97.
[6] . انصاریان، حسین، نظام خانواده در اسلام، نشر ام ابیها، ص 206، و نیز ر.ک: مجلسی، محمدباقر، حلیه المتقین، ص 125، و ازدواج آسان، ص 245، و ازدواج مکتب انسان سازی، همان، صص 73 تا 82.
[7] . ر.ک: ازدواج مکتب انسان سازی، همان، ج2، صص 81ـ 73.
ابوذر رضائی
