نویسنده: حمید وثیق زاده انصاری

استرس همه‌ی افراد را به لحاظ روانی، اجتماعی و جسمانی تحت تأثیر قرار می‌دهد. قرنهاست که از گیاهان دارویی به عنوان مسکنهای طبیعی و سریع استرس به دلیل توانایی آنها در تقویت بدن و از بین بردن تنش، استفاده می‌کنند. امروزه، این گیاهان محبوبیت خود را به عنوان جایگزینی برای دارو مجدداً به دست آورده‌اند. چنانچه با دقت مصرف شوند، با خواص درمانی همه جانبه‌ای که دارند، با افسردگی مقابله می‌نمایند.
«صندلی خود را در ساحل گذاشته و به صدای قدیمی امواج گوش کنید. طعم شور زندگی را بر روی زبانتان بچشید. انگشتان خود را در میان ماسه‌های جاویدان به حرکت در آورید. نفس عمیقی بکشید. اگر نگران تلفن همراه و ایملهای خود هستید، و چنانچه نسبت به انجام «کاری مهم» احساس گناه می‌کنید، دوباره نفس عمیقی بکشید. و دوباره نفس عمیقی کشیده تا تمام تار و پودتان به خاطر بیاورند که اینجا بودن مهمترین اولویت شماست. درایت در این است. کار وسیله‌ی زندگی است نه خود زندگی»

برایان واسیلی Brian Vaszily
با توجه به اینکه بیش از یک سوم جمعیت آمریکا از استرس رنج می‌برند، این معضل به یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های مربوط به سلامت افراد در سرتاسر دنیا همچنین با وابستگی روزافزون به مواد دارویی تبدیل شده است. کارهای تحمیلی در سر کار، مسائل مرتبط با سلامت و خانواده، سطوح بالای استرس که به صورت متناوب و یا دائمی باشند، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه، بی خوابی، ایمنی ضعیف، سکته قلبی، چاقی، فشار خون بالا، درد عضلانی، از دست دادن حافظه، بیماری‌های دستگاه گوارش و پوست را تشدید کند. با نعمتی طبیعی با نام گیاهان دارویی، مقابله با استرس به وسیله‌ی خواص درمانی آنها ممکن می‌باشد.

آشواگاندا Ashwagandha
آشواگاندا که همچنین به اسم جین سینگ هندی شناخته شده است، توسط بومیان آمریکایی دوران باستان به طور سنتی برای تقویت سیستم عصبی و محافظت در برابر عفونت‌ها استفاده می‌شد که از محتوای آنتی اکسیدان بالای آن مانند سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز نشات می‌گرفت. این خاصیت آن را به داروی ضد استرس مؤثر برای تنظیم فعالیت‌های قلبی و عروقی، و نیز افزایش حافظه و کاهش استرس تبدیل کرده است. این گیاه، تأمین اکسیژن در خون را بهبود بخشیده و آرامش روانی را فراهم می‌سازد. آشواگاندا گیاه بسیار بی‌خطری است و می‌تواند روزانه در قالب مکمل‌هایی مصرف گردد که به طور گسترده‌ای در دسترس تمام عطاری‌های آیورودا (طب‌ سنتى‌ هند مشتمل‌ بر داروهاى گیاهى‌ و روغن‌هاى مالیدنى‌ و غیره‌) و داورخانه‌ها می‌باشد. این گیاه همچنین داروی تقویت جنسی است.

بابونه Chamomile
به طور عام با نام نعناع بیابانی Peppermint شناخته شده که بیشتر به عنوان چای برای تسکین و تمدد اعصاب استفاده می‌شود. این گیاه برای افرادی که مبتلا به بیماری‌های مانند بی‌خوابی، اختلالات گوارشی و دیابتی هستند که به طور آشکار با استرس تشدید می‌شوند، مفید می‌باشد. در مصر باستان، گل‌های بابونه برای التیام زخم، درمان التهاب پوست مانند اگزما و پسوریازیس یا صدفک، مقابله با سرما خوردگی و دل دردهای مربوط به قاعدگی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

رودیولا Rhodiola
از زمان کشف این گیاه دارویی در تقویت ظرفیت روحی و جسمی، در حال دستیابی به پیشرفت مهمی در عالم پزشکی به عنوان دارویی فوق‌العاده برای مبارزه با استرس است. این گیاه آنتی اکسیدانی بسیار قوی بوده که به طور متداول در روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد، معمولاً برای بهبود عملکرد فیزیکی و بازگرداندن آدرنال استفاده می‌شود. این گیاه ضد استرس برای ورزشکاران و دیده بانان که از خواب محروم بوده و نیاز به استقامت فیزیکی و انرژی بیشتری دارند، بسیار عالی می‌باشد. همچنین جهت کاهش وزن می‌تواند استفاده شود. با این حال، آن را باید فقط با مشاوره قبلی با پزشک خود مصرف کنید به این دلیل که عوارض جانبی آن عبارتند از تشدید حساسیت و اضطراب می‌باشد. مصرف دوز یا میزان صحیح آن از یک برند قابل اعتماد از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. همچنین، این گیاه برای افرادی که مبتلا به بیماری‌های کلیوی و یا کبدی هستند، مناسب نیست.

کاوا کاوا (فلفل استرالیایی) Kava Kava
کاوا کاوا گیاه دارویی اقیانوس آرام جنوبی است که سالیان زیادی از ریشه‌ی آن بخاطر خواص آرامش بخشی، برای درمان اضطراب و استرس استفاده می‌شده است. بر طبق آخرین اطلاعات، این فلفل مست کننده را می‌توان در قالب کپسول و یا اسپری مصرف کرد. گزارش شده که اثرات طولانی مدت آن آرامش بخشی، شل کننده عضلات، افزایش درک و فهم ذهنی و صبر می‌باشد که به مدت 8 ساعت تا دو روز بعد از استعمال باقی می‌مانند. استریل پیرون‌هایstyrylpyrones آن می‌توانند یک اثر نشاط آور خفیف به همراه داشته باشند. اداره مواد غذایی و دارویی ایالات متحده (FDA) مخالف مصرف بیش از اندازه‌ی این گیاه می‌باشد به این دلیل که این گیاه دارویی ممکن است باعث بثورات پوستی یا عفونت کبدی ناشی از استفاده طولانی مدت شود.

گل ساعتی Passion Flower
تحقیقات انجام شده، ثابت می‌کنند که گل ساعتی (پاسیفلورا اینکارناتا Passiflora incarnata) جایگزینی است مؤثر جهت مقابله با مشکلات مربوط به استرس، زیرا موجب خواب آلودگی زیادی که هنگام استفاده از دارو رخ می‌دهد، نمی‌شود. فلاونوئیدهای flavonoids موجود در گیاه، برای کسانی که هنگام مواجه با شرایط استرس زا مستعد داشتن ضربان قلب نامنظم می‌باشند، ایده‌آل است، به این دلیل که گل ساعتی به سرعت باعث آرامش می‌شود.

آستراگالوس یا گون Astragalus
این گیاه سنتی چینی دارای آنتی اکسیدان فراوانی است که با رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و استرس را از بین می‌برد. خواص ضد باکتریایی آن به ایجاد ایمنی در برابر سرماخوردگی، آنفولانزا، مشکلات تنفسی، آلرژی، خستگی مزمن و فشار خون پایین کمک می‌کند. این گیاه همچنین از کبد و قلب محافظت می‌نماید. این گیاه یکی از بی‌خطرترین مسکن‌های گیاهی استرس است. گون می‌تواند به صورت موضعی مالیده شود یا به شکل قرص یا تزریق استفاده گردد.

استرس باعث ایجاد بسیاری از بیماریهای مزمن می‌شود. تحت کنترل در آوردن آن از طریق استفاده از جایگزینهای گیاهی بجای دارو از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال، برخی از افراد ممکن است نسبت به عصاره‌های گیاهی حساسیت داشته باشند. هنگامی که این گیاهان با داروهای دیگر ترکیب شوند، ممکن است اثر بخشی آنها نیز افزایش یابد. بهتر است آنها را در مقادیری که پزشکتان تجویز کرده مصرف نمایید به خصوص اگر باردار، شیرده، و یا زیر 18 سال باشید، به این دلیل که اثرات طولانی مدت برخی از این گیاهان مسکن استرس ممکن است ناشناخته باشد.