ایران کشوری پهناور است که از گذشته های دور، همواره بر خود، دانشمندان و مشاهیر زیادی دیده است. بزرگانی که کتاب های آنها در سراسر جهان تدریس می شود و جهانیان به آن ها افتخار می کنند. در این مقاله سعی کرده ایم در کلاس درس استاد بزرگی بنشینیم و طب سنتی ایران را فرا بگیریم. شیخ ابوعلی سینا در کتاب قانون خود از زیبایی و بهداشت سخن گفته است.
ابوعلی سینا در کتاب قانون در مورد زیبایی پوست صورت آورده است؛ بدان که تا خون بیشتر به سوی پوست آید، صفا و روشنی و سرخی مطبوع و زیبایی پوست بیشتر می شود.
با این که مسئله اساسی، خون است اما باید برای حفظ زیبایی، تن را از گرما، سرما و باد حفظ کرد. مواد تناولی برای تولید خون خوب به کار می آید. نخود، تخم مرغ نیم بند، آبگوشت و انجیر بخورند. انجیر، خون بسیار خوب و مناسب زیبایی پوست را تولید می کند. کسی که از بیماری تازه برخاسته و رنگ رخساره اش زشت شده است و می خواهد آن را به رنگ طبیعی برگرداند، انجیر خشک و خرمای کال بخورد که خون خوب و پوست لطیف را افزایش می دهد. همچنین چند روز پیاپی ناشتا شیر بنوشد. سبزی های خوب و مناسب زیبایی بخش رخسار عبارتند از ترب، تره، پیاز، کلم و سیر که بر دوام بخورند تا خوب باشند. زعفران نیز اگر در غذا باشد، خوب است.

توصیه ای برای موهای صاف و فر
شیخ الرئیس ابن سینا معتقد است؛ چنانچه موها با لعاب ختمی، اسفرزه و برگ بید مجنون شسته شود، موهای فرفری به حالت موهای صاف در می آید!
ابن سینا به تمام کسانی که از داشتن موهای صاف بیزارند توصیه می کند؛ موهای صاف خود را با مخلوطی از پودر برگ شنبلیله، مازو، سدر، مردار سنگ و روغن زیتون بمالند و پس از نیم ساعت موهای خود را بشویند.

ریزش مو از نظر ابن سینا
طبق نظر ابن سینا بالا رفتن دمای بدن منجر به از دست دادن قابلیت بخار دودی می شود. این حالت اکثراً در سنین جوانی روی می دهد. بدین گونه که دمای پایه بدن ( متابولیسم باز آل ) در اثر تجرد طولانی بعد از بلوغ جنسی افزایش می یابد. این افزایش دما بیشتر در ناحیه سر که قسمت فوقانی بدن انسان است، مشهود است؛ چرا که همیشه، حرارت وگرما متوجه قسمت بالا می شود. طبق استدلال به عمل آمده، این افزایش حرارت منجر به جوشیدن بخار دودی می شود. این بخار که در دمای عادی، عامل رویش مو است، در افراد مبتلا به این نوع افزایش دما، باعث ریزش موی سر می شود ولی در نواحی سینه که دارای دمای مناسب تری است، موهای زبر و پرپشتی را می رویاند!
تعمیم این نظر، در میان جوانانی که دوران مجردی طولانی را پشت سر می گذارند، ممکن است؛ چرا که در زمان فعلی، اکثراً ریزش مو در میان جوانان شایع تر است تا سنین دیگر. اگر میزان ریزش مو را در میان افراد مذکر و مؤنث یک جامعه در نظر بگیریم، هیچ وقت ریزش مو در میان افراد مونث به حدی نیست که منجر به طاسی شود. علت این مسئله، سردی غریزی مزاج زن ها نسبت به مردان است.
تعبیر جدید این نظر، اختلال هورمونی است. این جوابی است که اکثر مراجعان به پزشکان درخصوص ریزش مو دریافت می کنند.

تعریف طب، سلامتی و بیماری
ابن سینا در آغاز کتاب قانون در طب می نویسد:
طب، دانشی است که به وسیله آن می توان بر کیفیات تن آدمی آگاهی یافت و هدف آن حفظ تندرستی در مواقع سلامت و بازگرداندن آن به هنگام بیماری است.
این که گفته اند، تن آدمی را سه حالت است و آن تندرستی و نه بیماری است، گفتاری بس نارواست. درحالی که من فقط از دو حالت تندرستی و بیماری بحث کرده ام. اگر صاحب آن گفتار، اندکی تأمل کند، در می یابد که ذکر سه حالت، لازم نیست و می فهمد که از گفتار ما زیانی حاصل نخواهد شد، چه اگر فرض بر قبول سه حالت باشد و ما فقط دو حالت برای بدن می دانیم که یکی تندرستی و دیگری از دست دادن تندرستی است. از دست دادن تندرستی به همان مفهوم حالت سوم است که آن را غیر از سلامتی شمرده اند؛ زیرا سلامت، سرشت یا حالتی است که در آن اعمال بدن به درستی سر می زند و نقطه مقابل آن فقط دور شدن از سلامت است و بس.
ابن سینا در تعریف طب، کاربرد عملی آن را نیز در دو جمله کوتاه « حفظ تندرستی به هنگام سلامت » و «بازگرداندن آن در زمان بیماری »، بیان کرده است و برای تأکید بیشتر، جنبه های عملی و کاربردی علم طب را به دو دسته علم بهداشت و علم درمان طبقه بندی کرده است.

دستور حفظ الصحه:
یعنی این که چگونه سلامتی بدن را نگه داریم و نگذاریم خللی در آن ایجاد شود ( علم بهداشت ).

دستور چاره سازی:
یعنی این که چگونه تن ناسالم را بهبودی بخشیم ( علم درمان ). باید بدانی که بیماری چگونه برطرف می شود و تندرستی چگونه پایدار می ماند. بر طبیب است که در این سنجش ها دقیق باشد، معاینه اش همه جانبه باشد و دلیل نتیجه گیری های خود را درباره علل بیماری های نهانی به تفصیل و صراحت بیان کند. محیط هندوستان، مزاجی پدید می آورد که مایه صحت مردم هند است اسلاوها در محیطی رشد و نمو می کنند که ویژه اعتدال مزاج آنها است و تندرستی آنها را تأمین می کند. بدن یک هندی اگر در شرایط مزاجی اسلاوها باشد و بخواهد با آن سازگار شود، بیمار، می شود و از بین می رود. همین موضوع درباره یک اسلاو که بخواهد با مزاج هندی سازش پیدا کند نیز صادق است.
منبع مقاله :
نشریه زیبایی سالم، سال هفتم، اول و پانزدهم دی ماه 1393