بالا رفتن درجه حرارت هوا، و گرمای بیش از حد سبب مختل شدن تبادلات حرارتی بدن با محیط اطراف می گردد. زمانی که فردی در مدت زیاد در معرض گرما و نور آفتاب قرار بگیرد یا بدون درنظرگرفتن شرایط جسمی و سنی خود بیش از اندازه به فعالیت بدنی بپردازد، حمله گرمایی اتفاق میافتد. سالمندان، خردسالان و افرادی که بیمار هستند یا اضافه وزن دارند چنانچه درمعرض گرمای شدید قرارگیرند زودتر از پای درمیآیند.
شرایط جوی پایدار می تواند، منجر به افزایش درجه حرارت و بروز آسیبهای ناشی از گرما شود، اما پیامد این رویداد و اثرات آن برروی مردم مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی خطرناکتر است، زیرا آسفالت و بتون در مناطق شهری، گرما را به مدت طولانی ذخیره می کند و به تدریج منجر به گرمشدن هوا در شب میشود که تولید و افزایش درجه حرارت در شبانگاه تحت عنوان اثر جزیرهای گرمای شهری شناخته میشود.
اقدامات قبل از بروز گرمای شدید
• درصورت لزوم درشرایط آب و هوایی بسیارگرم شیشهها را دوجداره نمایید.
• مجاری تهویه را از نظر عایق بندی مناسب بررسیکنید.
• به طورموقت برای پنجرهها از بازتابندهها مانند فویل آلومینیوم استفاده نمایید تا نور و گرما را به خارج بازبتاباند.
• با استفاده از درهای اتوماتیک و حفاظ مناسب از خروج هوای خنک جلوگیری کنید.
• پنجرهها را هنگام تابش نورخورشید در صبح و بعد از ظهر به وسیله پرده و سایهبان بپوشانید.
• نصب سایهبان روی درها تا 80 درصد ورود نور و هوای گرم را به داخل خانه کاهش میدهد .
• اقدامات اضطراری قبل از ایجاد وضعیت اورژانسی ناشی از گرما
• تا آنجا که ممکن است در معرض آفتاب قرارنگیرید و درخانه بمانید.
• اگر دستگاه خنک کننده و تهویه در دسترس نیست، در طبقات پایین و دور از اشعه آفتاب بمانید.
• گرمترین ساعات روز را، در مکانهای عمومی مانند کتابخانه، مدرسه، سالن نمایش، پاساژ و مانند آن سپری کنید.
• گردش هوا و افزایش تعریق میتواند بدن را خنک نماید.
• از استفاده از قرصهای نمک پرهیزکنید مگر آنکه طبق دستور پزشک باشد.
• آب را به مقادیر زیاد بنوشید.
• اشخاصی که غش میکنند یا بیماریهای قلبی، کلیه، کبدی دارند، باید از رژیم محدود کردن مایعات استفاده کنند، یا اگرمشکلی دررابطه با احتباس مایعات دارند، قبل ازاینکه نوشیدن مایعات افزایش یابد با پزشک مشورت نمایند.
• لباس آزاد وگشاد، سبک و رنگ روشن بپوشید، بطوریکه سطح بیشتری از پوست و بدنتان را پوشش دهد.
• برای محافظت از صورت و سر خود از کلاه لبه دار استفاده نمایید.
• هرگز کودک خود را به تنهایی در وسیله نقلیهای که درهایش قفل است، رها نکنید.
• از فعالیت و کار شدید در هوای گرم بپرهیزید و اگر در گرمای شدید به طور مستمر کار میکنید، از دستگاههای خنک کننده استفاده نمایید و محلول ORS بنوشید.
• اقدامات اضطراری بعد از ایجاد وضعیت اورژانسی ناشی از گرماکمکهای اولیه برای مصدومیکه دچارحمله گرمایی شده است.
افرادی که درمعرض گرمای شدید قرارمیگیرند دچاربیماریهای ناشی از گرما میشوند، درجدول زیر مواردی از وضعیت بیمار، نشانهها و علائم و اقدامات اولیه نشان داده شده است.
وضعیت |
نشانه |
کمکهای اولیه |
آفتاب سوختگی |
پوست قرمز و دردناک، همراه با تورم، تاول، تب، سردرد |
بعد از آفتاب سوختگی باید محل آن را با استفاده از یک پارچه مرطوب خنک کرد و سپس آن را با کرم مرطوب کننده پوشش داد. اما در موارد بروز آفتاب سوختگی های شدید که باعث ایجاد التهاب و تاول می شود باید به یک متخصص مراجعه شود |
کرامپ گرمایی |
اسپاسم دردناک، معمولاً در ساق پا و ماهیچههای ناحیه شکم، تعریق شدید |
مصدوم را به یک مکان خنک انتقال داده، عضله را به آرامی ماساژ دهید، تا اسپاسم از بین رفته و عضله رها گردد. از نوشیدن مایعات کافئین دار بپرهیزید.محلول ORS(یا ¼قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب حل کنید) به مصدوم بدهید، بنوشد. اگر مصدوم حالت تهوع دارد، آب را در دهان بگرداند و نگه دارد. |
خستگی گرمایی |
تعریق شدید است اما ممکن است پوست سرد، رنگ پریده یا برافروخته باشد. نبض ضعیف. احتمال دارد درجه حرارت بدن طبیعی باشد اما درجه حرارت معمولا بالا میرود، ضعف و گیجی، تهوع، استفراغ، احساس سرگیجه، خستگی و سردرد نیز ممکن است وجود داشته باشد. |
مصدوم باید در یک مکان خنک به پشت دراز بکشد. لباسهای اضافی را از تن درآورید. سیستم خنک کننده موجود را روشن نمایید. اگر مصدوم هوشیار است به او آب بدهید، اگر خوراندن آب در عرض 20 دقیقه در حال مصدوم نداشت به او محلول ORSبدهید. اطمینان حاصلکنید که به آرامی مینوشد. با آب خنک پوست وی را مرطوب کنید. پاهای مصدوم را 18_20 سانتیمتر بالاتر از سطح بدن نگه دارید، اگر در عرض 30 دقیقه بهبودی حاصل نشد، مصدوم را به مرکز درمانی منتقل کنید. |
حمله گرمایی |
درجه حرارت بدن از 39درجه بالاتر برود، پوست داغ، قرمز و خشک باشد نبض تند و ضعیف، تنفس سطحی و سریع میشود. احتمالاً مصدوم تعریق ندارد مگر اینکه متعاقب یک فعالیت شدید تعریق کرده باشد. ممکن است هوشیاری خود را از دست داده باشد. |
با 115 تماس بگیرید یا مصدوم را سریعاً به بیمارستان انتقال دهید. تاخیر در انتقال منجر به مرگ مصدوم میشود. طی این مدت می توانید، مصدوم را به یک مکان خنک انتقال دهید و لباسهای وی را درآورید. سر وشانه های مصدوم را بالا نگه داریدو با استفاده از یک پارچه یا اسفنج مرطوب درجه حرارت بدن او را پایین بیاورید. مراقب نحوه تنفس مصدوم باشید. از سیستمهای خنک کننده استفاده کنید. |