سوانح جاده ای یک پدیده اجتماعی در کشور ماست که نیاز به شناسایی ابعاد زیربنایی تر آن از قبیل مسائل فرهنگی، روانی، جامعه شناختی، تبلیغاتی، قضایی، پزشکی و نقش و جایگاه پلیس علاوه بر نارسایی های ناشی از فناوری از جمله کیفیت راه ها و خیابان ها، کیفیت ساخت اتومبیل ها و… دارد.
به طور قطع آمار معلولان و مصدومان ناشی از حوادث رانندگی و جاده ای 10 تا 15 برابر میزان تلفات ناشی از آن است که عواقب جبران ناپذیر آن همچون بی سرپرستی، مسائل و مشکلات روحی و روانی، هزینه های هنگفت درمانی و نیز مسائل جزایی و قضایی است.
عوامل موثر در تصادفات جاده ای :
• جاده های نامناسب, خودروهای فاقد ایمنی و عدم توجه رانندگان به قوانین از جمله مهمترین عوامل پیدایش حوادث جاده ای عنوان شده است.
• مهارت ناکافی و خطای شخصی بی توجهی به علائم و هشدار های راهنمایی و رانندگی.بعضی از راننده ها بسیار سریع رانندگی می کنند و توجهی به تابلوی حداکثر سرعت نمی کنند، آنها باید سرعتشان را کنترل نموده و در جاهای مسکونی با سرعت مطمئنه رانندگی کنند.
• طراحی نامناسب جاده های ارتباطی ،حواس پرتی و عدم هوشیاری انحراف و تجاوز به چپ، عدم رعایت حق تقدم و عدم توجه کافی به جلو.
• در هنگام عصبانیت و تند خویی و مشاجره با دیگران، رانندگی کردن.بچه ها اغلب موقع عبور از جاده ، مراقب اطراف نیستند و ممکن است بدون نگاه کردن به وسط جاده بدوند.
• افرادی که هنگام شب کنار جاده راه می روند، بعضی مواقع راننده ها ممکن است آنها را نبینند، بویژه اگر لباس عابرین تیره باشد.
• نقص وسائط نقلیه
• شرایط آب و هوایی نامناسب
• جاده های خیس و لغزنده خطرناک هستند.
• عبور حیواناتی نظیر گاو و اسب در جاده خطرآفرین است.
• ضعف قوانین و مقررات
اقدامات قبل از وقوع حادثه
• به پیش بینی های هواشناسی توجه کنید.
• وسایل و تجهیزات اضطراری را به همراه داشته باشید:لاستیک زاپاس و جک و جعبه ابزار و…
• مثلت احتیاط، کپسول کوچک آتش نشانی، جعبه کمک های اولیه
• چراغ قوه و باتری یدک، طناب به طول 5 متر
• مقررات را رعایت کنید و به قوانین رانندگی احترام بگذارید.
• در هنگام عصبانیت و تند خویی و مشاجره با دیگران، پشت فرمان خودرو قرار نگیرید.
• هنگام رانندگی از داروهای اعصاب و خواب آور استفاده نکنید .
• با سرعت مناسب و اعصاب آرام رانندگی کنید.
• صحبت کردن با راننده باعث اغتشاش تمرکز ذهن راننده می گردد، بهتر است صحبت و شوخی را به زمان مناسب دیگری اختصاص دهید.
• عدم صحبت با تلفن همراه در هنگام رانندگی
• لزوم استفاده ازکلاه ایمنی برای موتورسواران
• پیش از حرکت، کمربند ایمنی خود را ببندید و اطمینان حاصل نمائید که دیگر سرنشینان نیز کمربند پیش از حرکت کمربند ایمنی خود را بسته اند، استفاده از کمربند ایمنی باعث کاهش معلولیتها و خسارات ناشی از رانندگی استهرگز از خط ممتد وسط جاده عبور نکنید.
• با سلامتی کامل پشت فرمان اتومبیل بنشینید.
• در صورت خستگی و خواب آلودگی و یا شرایط روحی نامتعادل، از ادامه رانندگی خودداری و در محل مناسبی استراحت نمائید.
• بهتر است برای هر دو ساعت رانندگی، یک ربع استراحت نمائید.
• هنگام رانندگی هیچ چیز نمی تواند به اندازه احتیاط ضامن سلامت شما باشد.
• به علائم و توصیه ها دقیقاً توجه کنید و به توصیه ها و تذکرات پلیس راه توجه کنید.
• بیرون بودن دست و سر از پنجره خودرو خطرات زیادی به دنبال دارد ، آنها را به سرنشینان خودرو یادآور شوید.
• از سوار کردن کودکان کم سن و سال در صندلی های جلو، جداً خودداری نمائید.
• برای کودکان خردسال حتماً از صندلی ویژه کودک استفاده کنید.
• از خوردن هر نوع نوشیدنی و خوراکی در پشت فرمان و در هنگام حرکت اجتناب نمائید.
• از پاک نمودن شیشه های اتومبیل خود غفلت ننمایید.
• وسایل نقلیه نامطمئن عامل تصادف در جاده هاست از مسافرت با آنها خودداری کنید.
• با وسیله مطمئن سفر کنید، اگر اتومبیلتان اشکال فنی دارد ، آن را رفع کنید.
کلیه سیستم های وسیله نقلیه را کنترل نمائید:
• وضعیت فنی موتور، ترمز وضعیت درها و قفلوضعیت چراغ راهنما، چراغ ترمز و چراغ جلووضعیت لاستیک ها (عدم استفاده از لاستیک صاف)وضعیت کارکرد بوق ، برف پاک کن، کمربند ایمنی و آینه هاهنگام خرابی احتمالی وسیله نقلیه ، در اولین نقطه مطمئن، توقف کنید و با استفاده از علایم ایمنی، به خصوص در تاریکی هوا، نسبت به رفع نقص آن اقدام نمائید.
• به میزان ظرفیت وسیله نقلیه خود، سرنشین و بار حمل نموده و از جابجایی اعضای خانواده و مسافر در اتاق بار وانت بارها، کامیونت ها و . . . خودداری نمائید.
• در موقع سفر به مناطق سردسیر و برف گیر از لاستیک یخ شکن استفاده کنید .
• یا زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.فاصله ایمنی را با اطراف خود رعایت کنید.
• به قوانین راهنمایی ورانندگی توجه نموده و آنها را رعایت کنید.
• در هنگام رسیدن به ورودی های شهر و روستا همیشه سرعت خود را کاهش دهید.
• اگر ترمز خودرو از کار افتاد، با استفاده از ترمز دستی، قطع گاز و تعویض دنده معکوس آن را متوقف کنید.
• همواره با سرعت مطمئنه رانندگی کنید تا در مواقع لزوم بتوانید، خودرو را به موقع کنترل و متوقف کنید.
• در مسیر حرکت به تابلوهای هشدار دهنده و خطوط وسط و کنار جاده توجه کرده و به هنگام رانندگی در شب، از نور پایین استفاده کنید.
• در موقع روشن شدن علائم اخطار (چراغ آمپر آب، چراغ روغن، چراغ دینام) در اسرع وقت خودرو را متوقف کرده و علت آنرا بررسی و رفع کنید.
• پیشگیری از حوادث رانندگی در هوای مه آلود پیشگیری از حوادث رانندگی در مواقع بارندگی و سطوح لغزنده
• در پیچ ها با دقت و به آرامی، گردش کنید.
• از ترمز کردن ناگهانی بپرهیزید، زیرا باعث لیز خوردن خودرو می شود.
• از فشار دادن ناگهانی پا بر روی پدال گاز یا برداشتن فشار از روی آن، خودداری کنید.
• در یک سطح لغزنده، وقتی که سرعت دارید، از تغییر ناگهانی به دنده سنگین خودداری نمائید.
• اگر خودرو شما لیز خورد بدون ترمز گرفتن، پدال گاز را رها کنید با خونسردی فرمان را در جهت حرکت خودرو بچرخانید تا خودرو به طور مستقیم در مسیر صحیح قرار گیرد و تا وقتی خودرو به حالت مستقیم در نیامده از دنده سنگین تر، استفاده نکنید.
• با وسیله نقلیه جلویی، دو برابر مواقع عادی فاصله بگیرید.
اقدامات حین و بعد از وقوع حادثه
• اولین اقدام در برخورد با خودرو تصادفی، خاموش کردن موتور خودرو، سنگ چین چرخ ها، گذاردن در دنده مخالف شیب، کشیدن ترمز دستی و برداشتن سر باتری خودرو است.
• در صورت وجود هر گونه خطری پس از تثبیت کردن خودرو موارد زیر را مدنظر داشته باشید.
• بلافاصله علائم هشدار دهنده برای رانندگان عبوری برقرار کنید.از 100متر قبل از تصادف جاده را سنگ چین کرده و با نصب علائم هشدار، رانندگان عبوری را از وضعیت موجود مطلع نمائید.
• در هنگام روز می توانید، برای هشدار از پارچه های رنگی استفاده کنید.در صورت تصادف در هنگام شب (در صورت عدم وجود بنزین، روغن و . . . در سطح جاده) از آتش در ابتدای محل سنگ چین بهره گیری نمائید.
• چنانچه در سطح جاده بنزین، روغن، گازوئیل و … ریخته شده است با ریختن مقداری خاک یا شن بر سطح منطقه، موقعیت تصادف را ایمن کنید.
• کپسول اطفاء حریق خودرو را آماده کرده تا در صورت هرگونه حریقی اقدام لازم اعمال گردد.
• چنانچه حریق خودرو ، در قسمت موتور باشد، هیچگاه درب کاپوت جلو را کاملاً باز نکنید و به دو طریق نسبت به اطفاء حریق اقدام کنید:
• کپسول اطفاء حریق را از زیر موتور بپاشید.
• فقط به اندازه ورود شلنگ کپسول، کاپوت را باز کنید.
• نسبت به برقراری ارتباط با عوامل امداد نجات جاده ای اقدام نمائید.
• شماره تلفن های 110 و 115 می توانند راهنمای خوبی باشند.
• اقدامات و کمک های اولیه را تا قبل از رسیدن نیروهای امدادی و اورژانس برای مصدومین انجام دهید.
• هیچگاه مصدوم را قبل از ثبت وضعیت، بیحرکت کردن گردن و اندام های آسیب دیده، کنترل خونریزی و . . . از خودرو خارج نکنید، مگر به ضرورتی مانند:
• احتمال انفجار یا خطرات محیطی و پیرامونینحوه خروج مصدوم از داخل خودرو را فرا بگیرید و در هنگام تصادفات مورد استفاده قرار دهید.
• در صورت فرو رفتگی فرمان به داخل بدن، با آزادسازی ضامن و عقب کشیدن صندلی نسبت به آزاد سازی مصدوم اقدام کنید.
• در صورت گیر کردن پاها بین پدال توسط طنابی که به در بسته شده پدال را آزاد کنید.
