شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع:حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام

تلاوت کلام خدا

حدیث

الأمالى للصدوق : حدّثنا علیّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الکوفى ، عن سهل بن زیاد الآدمىّ ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن علیّ بن محمّد بن علیّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبى طالب علیهم السلام ، قال :

لَمّا کَلَّمَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ موسى‌ بنَ عِمرانَ علیه السلام … قالَ : إلهى ! فَما جَزاءُ مَن تَلا حِکمَتَکَ سِرّاً وجَهراً ؟

قالَ : یا موسى‌ ! یَمُرُّ عَلى‌ الصِّراطِ کَالبَرقِ.[1]

ترجمه‌
حضرت عبد العظیم علیه السلام: امام هادى علیه السلام فرمود : «هنگامى که خداوند با موسى بن عمران علیه السلام سخن مى‌گفت ، موسى گفت: «خدایا! پاداش کسى که کتاب حکمت تو را در نهان و آشکارا بخواند، چیست ؟
فرمود : اى موسى ! او از صراط، مانند برق خواهد گذشت» .

شرح‌

این حدیث در باره تشویق و تأکید بر تلاوت (خواندن) و مطالعه کتاب خداست . در این باره نکات ذیل، قابل توجه است:

۱ . یکى از نام‌هاى تورات، «حکمت» بوده است، همان طور که قرآن کریم نیز «حکمت» نامیده شده است.[2]

۲ . تعبیر «حکمت» به جاى تورات، اشاره به این است که کتاب‌هاى آسمانى سراسر، علم و حکمت اند و از این رو خواندن و مطالعه و بهره‌گیرى از ره‌نمودهاى حکیمانه آنها براى همه، ضرورى است.

۳ . تأکید بر خواندن حکمت الهى در آشکار و نهان، اشاره به این معانى است:

یک. قاریان با اخلاص کتاب خدا، کسانى هستند که به قرائت آشکار آن، اکتفا نمى‌کنند؛ بلکه در نهان نیز با آن سر و کار دارند. اکتفا به قرائت آشکار و امتناع از قرائت نهان، نشانه ریاکارى و خودنمایى قارى است.

دو . قرائت آشکار کتاب خدا به دلیل فرهنگ‌سازى عمومى و بهره‌گیرى همگانى، و قرائت نهان، به جهت بهره‌گیرى فردى از آموزه‌هاى آن، ضرورى است.

سه . قرائت آشکار، مقدّمه قرائت نهان و بهره‌گیرى عملى از کتاب خداست و کسى حقیقتاً کتاب خدا را تلاوت مى‌کند که به آن عمل نماید، چنان که در قرآن آمده:

(الَّذِینَ ءَاتَیْنَهُمُ الْکِتَبَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ .[3] کسانى که به آنها کتاب [آسمانى‌] دادیم، آن را چنان که حقّ تلاوت آن است، تلاوت مى‌کنند) .

در حدیثى از پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله در تفسیر «حقّ تلاوت» آمده که : مقصود، آن است که از آن (کتاب خدا)، چنان که شایسته است، پیروى مى‌کنند.[4]