امام باقر علیه السلام به میسّر فرمودند:
یَا مُیَسِّرُ أَلاَ اُخْبِرُکَ بِشِیعَتِنَا؟ قُلْتُ: بَلی جُعِلْتُ فِداکَ قَالَ: إِنَّهُمْ حُصُونٌ حَصِینَهٌ و صُدُورٌ أمِیْنَهٌ وَ أَحْلاَمٌ وَزِیْنَهٌ لَیْسُوا بالمَذِیعِ البَذِرِ وَلاَ بِالجُفَاتِ المُرَاعِیْنَ رُهْبَانٌ بِالْلَیلِ اُسُدٌ بِالْنَهارِ (بحار الأنوار، ج 65، ص 180)
ترجمه حدیث:
ای میسّر (1)، آیا شیعیانمان را به تو معرّفی کنم؟ میسّر گفت: فدایت شوم بفرمایید. حضرت فرمودند: آنها دژهای محکم و سینه‌های امانتدار و صاحبان عقل‌های وزین و متین هستند، شایعه پراکنی نمی‌کنند و اَسرار را فاش نمی‌کنند و آدمی خشک و خشن و ریاکار هم نیستند، راهبان شب و شب زنده داران و شیران روزند.
شرح حدیث:
شیعه اقسامی دارد:
الف) شیعیان جغرافیایی:
افرادی که در کشور شیعه نشین متولّد شده و از لحاظ آماری جزءِ افراد آن کشور محسوب می‌شوند.
ب) شیعیان ارثی:
افرادی که پدر و مادرشان شیعه بوده و در دامان آنان متولّد و پرورش یافته‌اند.
ج) شیعیان لفظی:
افرادی که به زبان می‌گویند که ما شیعه علی بن ابی طالب (علیهما السلام) هستیم، امّا در عمل خلاف سیره حضرت زندگی می‌کنند.
د) شیعیان سطحی:
شیعیانی که عملشان سطحی است و به عمق معنی تشیّع نرسیده‌اند. از تشیّع فقط عزاداری و توسّلات و امثال اینها را بلد هستند، امّا از صفات واقعی شیعه مانند تقوا، رازداری، امانتداری، شجاعت و… در آنها خبری نیست. از کجا معلوم که شیعه هستند؟ آیا به خاطر آن که در ایّام عاشورا در دستجات سینه زنی و مجالس عزاداری شرکت می‌کنند و به مسجد می‌روند؟! این امور مهم است ولی شیعه واقعی بودن تنها به انجام دادن چنین اموری نیست، البتّه قصد ما کم اهمیّت جلوه دادن این قبیل اعمال نیست.
ه) شیعیان واقعی:
کسانی که با معارف الهیّه و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) آشنا هستند و برنامه آنها صفاتی است که هفت مورد آن در این حدیث کوتاه آمده است:
1. دژی محکم:
شیعیان باید در مقابل تبلیغات دشمن نفوذناپذیر باشند؛ اکنون که وضع فرهنگی دنیا به شکل خطرناکی نسل جوان ما را تهدید می‌کند، آیا راهی برای این که جوانانمان را تقویت کنیم پیدا کرده‌ایم؟ اگر نمی‌توانیم میکروب‌ها را نابود کنیم باید خود را تقویت کنیم.
2 و 3 و 4. امانتدار، عاقل و رازدار:
یکی از گِله‌های ائمّه (علیهم السلام) این بود که بعضی از مردم اسرار را فاش می‌کنند. مراد از اسرار این بود که مقاماتی که ائمّه (علیهم السلام) داشته‌اند مانند علم غیب، شفاعت در روز قیامت، امانتداری علوم رسول الله (صلی الله علیه وآله)، شاهد و ناظر اعمال شیعیان، معجزات و… از مسائلی بود که مردم عادّی و مخالفان قادر به درک آن نبودند ولی بعضی از مردم ساده لوح و خام، هر جا که می‌نشستند همه چیز را بیان می‌کردند و این کار ایجاد اختلاف، عداوت و دشمنی می‌کرد. به همین جهت امام (علیه السلام) در حدیث می فرمایند: شیعیان ما، دارای سینه‌های امانتدارند، افشاکننده بی جهت نیستند، ایجاد اختلاف در میان این و آن نمی‌کنند.
در زمان ما افرادی پیدا شده‌اند که به بهانه ولایت، کفریّات و تعبیرات زشتی به ائمّه (علیهم السلام) نسبت می‌دهند که هرگز ائمّه (علیهم السلام) به آن راضی نیستند و کار آنها به مراتب بدتر از آن افراد ساده لوح است زیرا باید مراقب این غلات جدید باشیم. این گروه دو عیب دارند: عیب اوّل این است که آبروی خودشان را از بین می برند؛ خیال می‌کنند اگر صفات خدا را برای ائمّه (علیهم السلام) یا حضرت زینب (علیها السلام) یا شهدای کربلا بگویند، عین ولایت است؛ و عیب بزرگتر این است که با حرفهایشان منشأ کشتار یک عدّه از شیعیان در جای دیگری از دنیا می شوند. زمان ما زمان رسانه‌های جمعی است؛ اگر خبری امروز صبح صادر شود، یک ساعت بعد به گوشه و کنار دنیا می‌رسد. این کلمات غلوّآمیز و سخنان نادرست از اینجا به جاهای دیگر پخش می‌شود و شیعه را کافر معرّفی کرده و بعد هم کشتن شیعیان شروع می‌شود.
وای از این دوستان نادان و انسان‌های جاهل، وای از آن زمانی که نبض مجالس به دست افراد بی سواد، بی اطّلاع، ناآگاه و نادان بیافتد.
5. با محبّت:
شیعیان خشن نیستند، بلکه با محبّت و برخوردار از لطافت روحی نسبت به همنوع هستند. شیعه روح علی بن ابی طالب (علیهما السلام) و سایر ائمّه هدی (علیهم السلام) را دارد، آنانی که حتّی به دشمنانشان هم محبّت می‌کردند.
6 و 7. شب زنده دار و شجاع:
شیعیان ریاکار نیستند، و کار دین و دنیا را خوب با هم جمع کرده‌اند، اگر کسی عبادت‌های شبانه آنها را ببیند می‌گوید اینان زاهدان روزگاراند و در امور زندگی ضعیف‌اند، امّا روز هنگام مشاهده می‌کند که مثل شیر در صحنه اجتماع حاضر می‌شوند.
آری چنین کسانی شیعیان واقعی مکتب اهل بیت (علیهم السلام) می‌باشند.

پی‌نوشت‌ها:
1. «میسّر بن عبدالعزیز» از معاریف اصحاب امام باقر (علیه السلام) بوده که در کتب رجال هم توصیف شده است. امام باقر (علیه السلام) جمله‌ای درباره او دارد که در حالات میسّر آمده است. حضرت می‌فرمایند: ای میسّر چند بار مرگ تو فرارسیده و خداوند اجل تو را به تأخیر انداخت، برای این که صله رحم بجا آوردی و مشکلات آنان را حل کردی.

منبع: مشکات هدایت (سلسله مباحث اخلاقی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی دامت برکاته)، تدوین: مسعود مکارم و محمدرضا حامدی.