نویسنده: فاطمه کریمی (1)

همه دوست داریم در شرایط مختلف زندگی، خصوصاً در ناملایمات و سختی ها دست غیبی به یاریمان آمده و به ما دلگرمی و قوت قلب ببخشد؛ و شاید به کرات در احوالات زندگی بزرگان و به ویژه در خاطرات رزمندگان هشت سال دفاع مقدس نمونه هایی از این امدادهای غیبی الهی را شنیده و با خود آرزو کرده ایم که ای کاش ما هم روزی مشمول این عنایات قرار گرفته و از مصاحبت ملائکه ی الهی لذت ببریم.
آیا راهی برای رسیدن به این آرزو هست؟
آیات نورانی قرآن، پاسخ این سؤال را مثبت می دانند، البته با ذکر شرایطی که در ذیل به بررسی آن ها می پردازیم:

شروط بهره مندی از امدادهای ملائکه:

1- ایمان
در جهان بینی الهی، زندگی انسان ها با جهان فرشتگان مرتبط است. ملائکه به فرمان خدا در خدمت مؤمنان قرار می گیرند و آنان را یاری می کنند. این مطلب از آیه ی 124 سوره ی آل عمران فهمیده می شود که می فرماید: « إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَلَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاَثَهِ آلاَفٍ مِنَ الْمَلاَئِکَهِ مُنْزَلِینَ‌» در آن هنگام که به مؤمنان می گفتی: آیا کافی نیست که پروردگارتان، شما را با سه هزار نفر از فرشتگان، که فرود می آیند یاری کند؟
البته خداوند متعال در ادامه ی آیات متذکر می گردد که توجه داشته باشید آمدن فرشتگان به یاری شما، تنها برای تشویق و بشارت و اطمینان خاطر و تقویت روحیه ی شماست، و گرنه پیروزی تنها از ناحیه ی خداوندی است که بر همه چیز قادر و در همه کار حکیم است.

2- صبر و تقوا
خدایتعالی در آیه ی 125 سوره ی آل عمران می فرماید: « بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذَا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِه خَمْسَهِ آلاَفٍ مِنَ الْمَلاَئِکَهِ مُسَوِّمِینَ‌» البته اگر صبر و مقاومت کنید و تقوا داشته باشید، گر چه دشمنان با خشم و خروش بر شما بتازند، پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته ی مخصوص مدد می رساند.
چنانکه می بینیم در آیه ی قبل، برای مؤمنین وعده ی امداد سه هزار فرشته را فرمود، و در این آیه می فرماید اگر در ایمان خود پیش روید و به مراحل بالای صبر و تقوی برسید، پنج هزار فرشته را به یاریتان خواهم فرستاد. یعنی هر چه پیشروی در کمالات و فضایل انسانی بیشتر، یاری خداوند به واسطه ی ملائک هم بیشتر.

3. استقامت بر اعتقادات
در آیه ی شریفه ی 30 از سوره ی فصلت می خوانیم: « إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلاَئِکَهُ أَلاَّ تَخَافُوا وَ لاَ تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ‌» کسانی که می گویند پروردگار ما الله است، سپس بر سر گفته ی خود می ایستند و کم ترین انحرافی پیدا نمی کنند و آنچه لازمه ی آن است در عمل و گفتار نشان می دهند، فرشتگان الهی بر آن ها نازل می شوند که نترسید و غمگین مباشید.
چه تعبیر جامع و جالبی که در حقیقت همه نیکی ها و صفات برجسته را در بر دارد. نخست دل به خدا بستن و ایمان محکم به او پیدا کردن، سپس تمام زندگی را به رنگ ایمان در آوردن و در محور آن قرار دادن.
هر چه پیشروی در کمالات و فضایل انسانی بیشتر، یاری خداوند به واسطه ی ملائک هم بیشتر.

میوه درخت ایمان را بر چینیم!
استقامت همچون عمل صالح میوه درخت ایمان است؛ زیرا ایمان هنگامی که عمق و نفوذ کافی پیدا کند انسان را دعوت به استقامت خواهد کرد. در حقیقت آنچه ایمان را بارور می کند و به نتیجه می رساند، مقاومت است و گر نه چه بسا مؤمنانی که بد عاقبت شدند. خالق بودن خداوند را بسیار قبول دارند ولی در تدبیر امور پای دیگران را به میان می آورند. مهم آن است که انسان در ربوبیت خداوند مقاومت کند. یعنی هیچ قانون و برنامه ای را از غیر خداوند نپذیرد.
مؤمنان مقاوم کسانی هستند که در ادوار مختلف زندگی بر گفته ی « ربناالله» راسخ و محکمند و حتی با به خطر افتادن جان، مال، آبرو و منافع خود یا عزیزانشان از این عقیده دست برنداشته و ایمان و عقیده خود را فدای منافع دنیوی نمی کنند، که البته این مهم در شرایط سخت و حوادث ناگوار زندگی بروز می کند و گرنه در حالت عادی که زندگی بر وفق مراد است، همه کس دم از ایمان و اعتقاد به توحید می زنند.
امیرمؤمنان علی علیه السلام در یکی از خطبه های نهج البلاغه در این زمینه می فرمایند:
و قد قُلتُم ربُنا الله فاستَقیموا علی کتاب و علی مِنهاجِ اَمرِهِ و عَلی الطریقه الصالحه مِن عبادته ثم لا تَمرقوا منها و لا تَبتَدعوا فیها و لا تخالِفوا عَنها؛ شما گفتید پروردگار ما الله است. اکنون بر سر این سخن پایمردی کنید. بر انجام دستورهای کتاب او، در راهی که فرمان داده و در طریق پرستش شایسته او استقامت به خرج دهید. از دایره فرمانش خارج نشوید. در آئین او بدعت مگذارید و هرگز با آن مخالفت نکنید. ( خطبه 176).
از آنجا که آیه قید و شرطی ندارد می توان دائمی و مستمر بودن بشارت های فرشتگان را در دنیا و آخرت استنباط کرد. مضافاً اینکه کلمه تَتَنَزَلُ فعل مضارع بوده و دلالت بر استمرار دارد و همچنین در ادامه ی آیه، ملائکه می گویند ما دوستان و اولیاء شما در دنیا و آخرت هستیم و این دلیل بر آن است که مؤمنان این مژده ها را به هنگامی که در دنیا زنده اند از فرشتگان می شنوند اما نه بشارتی با زبان و الفاظ، بلکه بشارت هایی که مؤمنان با گوش جان می شنوند و در مشکلات و گرفتاری ها در اعماق دل احساس می کنند و آرامش می یابند.
این بشارت فرشتگان الهی است که در روح و جان انسان های با ایمان و پر استقامت پرتو افکن می شود، در طوفان های سخت زندگی به آن ها نیرو و توان می بخشد و در پرتگاه ها و لغزش گاه ها به آنها ثبات قدم می دهد.

4. استغاثه به درگاه الهی
با توجه به آیه ی 9 سوره ی انفال، یکی دیگر از عواملی که ممکن است امداد ملائکه را در پی داشته باشد، تضرع و استغاثه به سوی خداوند است. « إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجَابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلاَئِکَهِ مُرْدِفِینَ‌» زمانی که از شدت ناراحتی در میدان بدر به خدا پناه بردید و دست حاجت به سوی او دراز کردید و از وی تقاضای کمک کردید، در این هنگام خدا تقاضای شما را پذیرفت و فرمود من شما را با یک هزار نفر از فرشتگان که پشت سر هم فرود می آیند کمک و یاری می کنم…
و نتیجه اینکه آنچه می تواند انسان را به هم نشینی ملائک رسانده و از یاری آنان بهره مند سازد، ایمان، صبر و تقوا، استقامت بر عقاید و استغاثه به پیشگاه خداوند است.
چنانکه می دانیم از اسماء مبارکه حضرت زهرا سلام الله علی ها محدِثه و محدَثه بود به این معنی که هم ایشان با ملائکه سخن می گفتند و هم ملائکه با ایشان. شاید سرّ رسیدن حضرت به این مقام والا این است که ایشان تمام شروط مذکور را در حد اعلی داشتند. آن گاه که در سن کودکی، آزار و اذیت های قوم را بر پدر بزرگوارشان نظاره کرده و می دیدند که به جرم سر دادن ندای توحید، شکمبه گوسفند بر سر ایشان می ریختند، بر ایمان خود مقاوم تر شده و بدون کم ترین شکایتی پا به پای پدر، با گام هایی استوار در مسیر توحید قدم بر می داشتند.
و نیز آن هنگام که همسر گرامیشان را به زور به مسجد بردند علیرغم رنج و عذاب هایی که بر خود ایشان وارد آمد ذره ای در ایمان، استقامت و تقوای آن بزرگوار خلل ایجاد نگردید و از این رو در طول عمر هم نشین و هم صحبت ملائکه الهی بودند.
باشد که ما نیز بتوانیم ذره ای ره رو راه آن بانون باشیم.
منابع :
تفسیر نمونه
تفسر نور
نهج البلاغه
بخش قرآن – سایت تبیان

پی نوشت ها :

1. دانشجوی مهندسی شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.