نصایح ارزشمند رضی‌آلدین علی‌بن طاووس به فرزندش محمد
توصیه به مطالعه نهج‌البلاغه و توحید مفضل
نهج‌البلاغه را مطالعه کن! آنگاه ببین چه اسراری در آن است. کتاب توحید مفضل را نیز که مولای ما امام‌صادق(ع) به مفضل‌بن عمر املاء فرمود، مطالعه کن که درباره موجوداتی که خدا آفریده و دلیل بر عظمت و یکتایی اوست، بحث می‌کند… .
بهترین دلیل خداشناسی: فطرت
بهترین دلیل بر خداشناسی فطرت انسان‌هاست، چنان‌که در حدیث نبوی آمده است:«کل مولود یولد علی الفطرهًْ؛ هر نوزادی براساس فطرت متولد می‌شود»(1) $دعوت انبیاء به یکتاپرستی
هیچ‌کدام از پیامبران، مبعوث نشدند که به بشریت بگویند، بت یا خورشید یا ماه یا نور و یا ظلمت را بپرستید. بلکه تمام 124هزار پیغمبر به حسب نقل آمدند تا انسان‌ها را به پرستش خالق و رازق و آفریدگارشان یعنی خدای یکتا دعوت کنند.
دوری از شیطان
تو باید دشمنان خدا و دشمن خودت را که بین تو و نعمت‌ها و عنایات خدا حایل می‌شوند، بشناسی و از آنها برحذر باشی، یکی از آنها شیطان است که خودش را دچار سقوط و هلاکت کرد و می‌کوشد بندگان خدا را نیز گمراه کند.
خداوند، موانع محکمی در اختیار تو قرار داده که می‌توانی از آنها استفاده کنی و از این دشمن نجات پیدا کنی. یکی از آنها اخلاص در فرمان‌برداری از خداست؛ چنان‌که خداوند از قول این دشمن مطرود نقل کرده است: «فبغزتک لأغوینَّهم أجمعین إلّا عبادتک منهم المخلصین؛ [ابلیس گفت:] به عزتت سوگند! همه آنان را گمراه خواهم کرد، مگر بندگان خالص تو را از میان آنها.» (ص: 82 و83) دیگری ایمان و توکل بر خداست. چنان‌که خداوند می‌فرماید:«إنه لیس له سلطان علی‌الَّذین آمنوا و علی ربِّهم یتوکَّلون؛ ابلیس بر کسانی‌که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکل می‌کنند، تسلّطی ندارد». (نحل: 99)
تفکر در نعمت‌های خدا
درباره خدا و نعمت‌هایی که برایت آفریده است، فکر کن! چه عواملی در تلاش هستند تا تو زندگی کنی و لذت ببری!
توجه به عظمت پروردگار
مبادا رحمت خدا و حق نعمت و بزرگی و عظمت و هیبت او را سبک بشماری! حرمت او را نگه دار و بدان‌که تو تحت ید قدرت او هستی.
حق بندگی
اگر خدا با عدلش با ما رفتار می‌کرد، لحظه‌ای ما را باقی نمی‌گذاشت و ما دچار سقوط و هلاک می‌شدیم؛ زیرا ما حق او را هرگز ادا نکردیم. درعین اینکه ما در محضر او هستیم و بر تمام شئون ما واقف و آگاه است.
پاکی ضمیر
باطن و ضمیرت را از غیرخدا پاک‌ساز و وقتی در روابط اجتماعی به مردم نیاز پیدا می‌کنی یا آنها به تو احتیاج پیدا می‌کنند، باطنت را از خدا پرکن!
احتیاط در معاشرت
گرفتاری‌هایی که در رفت‌وآمدها و حشر با مردم است و به صورت یک عادت درآمده، عبارت است از: غیبت، حسد، کبر، سخن‌چینی و اخلاق زشت. بر این اساس، باید انسان مراقب باشد که در معاشرت با مردم، گرفتار این آفات نشود.
بدان فرزندم! که دشوارترین معاشرت‌ها، معاشرت با گنهکاران است. چه جزء والیان و امرا باشند یا افراد معمولی؛ مگراینکه غرض از معاشرت، انگار آنها باشد یا خدا دستور داده باشد یا به خاطر پند دادن و نصیحت باشد.
روزی یکی از علمای بزرگ به من گفت: چرا هم‌نشینی و گفت‌وگو با ما را ترک کردی، درحالی‌که ما را به خدا دعوت و به او نزدیک می‌کردی؟
گفتم: فکر کردم اگر با شما زیاد بنشینم و مشغول و مأنوس با شما شوم، ممکن است از خدای متعال که همه ما در محضر او هستیم، غافل شوم و این یک نوع کفر است شبیه کفر. طبیعی است وقتی قلبم از محبت شما پر شود، از خدا غافل می‌شود و اگر با شما مجالست کنم و دلم گاهی با شما و گاهی با او باشد، این شرک است.
مسئولیت خطیر فتوا دادن
یکی از استادانم نظرش این بود: من که تدریسم از همه بهتر، و دانشم از همه بیشتر و برای مقام فتوا دادن لیاقت دارم، فتوا بدهم و بر کسی افتا بنشینم. من دیدم خداوند در قرآن می‌فرماید:«ولو تقوّل علینا بعض الاقاویل لأحدنا منه بالیمین ثمَّ لقطعنا منه الوتین؛ اگر او (پیامبراکرم(ص)) سخنی دروغ بر ما می‌بست، ما او را با قدرت می‌گرفتیم. سپس رگ قلبش را قطع می‌کردیم.» (حاقه: 44-46) پس، از اینکه فتوا بدهم، از ترس تقوّل بر خدا و ریاستی که در آن تقرب به خدا نباشد، پرهیز کردم. پس، از ابتدا وارد آن مرحله نشدم.
سرمایه‌های الهی
اعضاء و جوارح تو سرمایه‌های خدا هستند و امانات حضرت اویند که در اختیار تو قرار داده است تا از آنها حداکثر استفاده را ببری. مبادا در غیر مسیری که خدا معین کرده، آنها را بکارگیری.
توجه به خدا در سفر
اگر نیاز به مسافرت پیدا کردی، خداوند حافظ تو و حافظ جمیع آنچه به تو عطا فرموده و حافظ آنچه می‌گذاری و به سفر می‌روی، از اهل و مال و…، هست. بنابراین، هدفت از سفر، مقاصد دنیوی یا عیش و نوش و شهوت‌پرستی نباشد و به طمع دنیا و سایر انگیزه‌های غیرالهی سفر مکن! بلکه قصدت از سفر، توجه به خدا باشد و بر او توکل کن و امورت را به او تفویض کن.
اهمیت نماز
بدان‌که نماز، وسیله حضور تو در پیشگاه مالک حیات و ممات است. پس به نماز اهمیت بده و همه انگیزه‌ها را دور افکن و در نماز فقط به خدا روکن و تمام توجه‌ات به او باشد و نماز اول وقت را با نشاط و با جماعت و از روی اخلاص به جای آور.
زهد در عین دارایی
برخلاف نظر کسانی‌که معتقدند زهد امکان‌پذیر نیست، مگر با فقر؛ یعنی انسان تا فقیر نباشد، نمی‌تواند زهد بورزد، می‌بینیم که انبیای الهی همه امکانات در اختیارشان بود، ولی درعین‌حال به دنیا و جاذبه‌های آن بی‌اعتنا بودند.
اهمیت روزه
روزه بسیار اهمیت دارد. روزه، ریاضت ابرار است و به برکت آن، قلب انسان از انوار الهی پر می‌شود. البته روزه کامل آن است که عقل و قلب و جوارح، همه روزه‌دار باشند، نه فقط امساک از خوردن و آشامیدن و چند چیز دیگر.
اعتقاد به ظهور
به تو و برادرت و هرکس که کتابم به او می‌رسد، توصیه می‌کنم که با خدا و پیامبر صادقانه برخورد کنید و سفارش خدا و رسول را مبنی بر بشارت دادن به ظهور حضرت مهدی(عج) حفظ کنید و معتقد باشید. من افراد زیادی را دیده‌ام که در این‌باره گفتار و کردارشان با عقیده‌شان هماهنگی ندارد. از آن جمله کسی را دیدم که اگر بنده‌ای یا اسبی یا دیناری که مورد علاقه اوست، از دستش مفقود شود، برای پیدا کردنش تمام سعی و تلاشش را بکار می‌گیرد، اما همین فرد، در عین اعتقاد به امامت حضرت مهدی(عج)، از اینکه آن حضرت پنهان است و ظهورش به تأخیر افتاده، نگران نیست.
توصیه به موالات امام‌زمان(عج)
در موارد فراوانی حوادث و مشکلاتی برای تو پیش آمده و من در خواب دیده‌ام که حضرت مهدی(عج) مشکلات تو را رفع کرده و حاجات تو را برآورده ساخته و در حق ما و تو لطف کرده است. فرزندم! تو نیز در موالات و وفاداری به آن حضرت و دل‌بستگی به آن وجود نازنین پایبند باش، به مقداری که خدا و رسولش و ائمه طاهرین(ع) دستور داده‌اند، و خواسته او را بر خواسته خود مقدم بدار! وقتی نماز حاجت می‌خوانی، اول برای سلامتی و ظهورش دعا کن سپس برای خودت.(2)
پی نوشت ها :
1. بحارالأنوار، ج3، ص281، ح22.
2. نک: غلام‌حیدر حسینی خراسانی، پدران مسئول(نصایح انبیاء، امامان و علما به فرزندان)، صص131-138.
منبع: نشریه گلبرگ- ش117 .
