نویسنده: دکتر هرمزدیار کیانمهر

نام علمی کرفس (Celery) Apium graveolens و متعلق به خانواده چتریان (1) است. کرفس از سبزیجات دو ساله است لیکن از واریته های یک ساله آن نیز می توان استفاده نمود. کرفس را به صورت های مختلفی و در غذاهای مختلف به صورت خام یا پخته می توان مورد استفاده قرار داد. کرفس جزء سبزیجات زمستانه محسوب می شود. آنچه را که عامه مردم ساقه کرفس می نامند. و بخش اصلی خوراکی محسوب می شود در حقیقت دمبرگ های کرفس است که گوشتی است. این بخش معمولاً سفید و یا سبز کم رنگ است. لیکن برگ های آن ها که در بالا قرار گرفته تقسیم شده و سبز می باشند. برگ های سبز کرفس را نیز می توان به صورت تازه یا خشک شده در سوپ، آبگوشت و غذاهای دیگر مورد استفاده قرار داد. واریته های کرفس به رنگ های سفید نارنجی و قرمز یافت می شوند لیکن خواص یکسانی دارند. واریته های یک فصله معمولاً سبز هستند. آنها را بایستی در پاییز قبل از یخبندان برداشت کرد. لیکن واریته های دو ساله سفید و قرمز بوده و نسبت به واریته های دیگر مقاومترند. دمبرگ های کرفس های دو ساله به موازاتی که بلند می شوند بایستی زیر خاک قرار گیرند. بنابراین خاکریزی به مرور بایستی انجام شود تا دمبرگ های گوشتی سفید و مرغوب حاصل شود.
برای کاشت کرفس زمین بایستی قبلاً در زمستان و یا اوایل بهار آماده شود. زمین را به صورت عمقی بیل زده و شخم کنید سپس آن را شیاربندی نمایید به طوری که عمق شیارها حدود 30 سانتی متر و عرض آنها 45- 40 سانتی متر باشد. در حالی که شیارها را برای کرفس آماده می کنید. برای استفاده بیشتر از زمین در حاشیه شیارها می توانید کاهو، تربچه، هویج و یا لوبیای پاکوتاه بکارید. این سبزیجات که در حاشیه شیارها کاشته می شوند قبل از اینکه بخواهید کرفس ها را خاکریزی بنمایید آماده برداشت خواهند شد. هنگامی که شیارها آماده شد ته شیارها را خوب بیل بزنید وخاک را سست نمایید و مقدار قابل ملاحظه ای کود حیوانی به خاک بیافزایید و مخلوط کنید. گیاهچه ها را خریداری نموده آنها را به فواصل 4- 3 سانتی متری ردیفی درون شیارها بکارید و یا می توانید آنها را از بذر شروع کنید.
بذر را در اواخر زمستان درون جعبه های چوبی بکارید و در گلخانه و در جای گرم و مرطوب قرار دهید تا رویش نمایند. اجازه دهید آنها چند هفته رشد نمایند. سپس جعبه ها را به بیرون از گلخانه انتقال دهید. یکی دو هفته صبر کنید تا گیاهچه ها در جعبه مانده تا نسبت به هوای بیرون مقاوم شوند سپس آنها را به درون شیارها منتقل نمایید. در مناطقی که هوا گرم است و ریسک یخبندان زمستان و اوایل بهار نیست بذر را می توانید مستقیم در بستری که آماده کرده اید بکارید. بستگی به شرایط آب و هوایی، بذر را می توانید در اواخر زمستان یا ابتدای بهار بکارید. بعد از آنکه گیاهچه ها سبز شدند گیاهچه های اضافی را وجین نموده از خاک بیرون بکشید ( پس از آبیاری ). باقیمانده گیاهچه ها را طوری ردیف نمایید که فواصلی که قبل ذکر شد بین آنها حفظ شود.

واریته های سبز و سفید یک ساله را می توانید به مرور از اواخر بهار تا اواخر تابستان برداشت نموده و مصرف نمایید. واریته های زمستانه را در اواخر اردیبهشت یا اوایل خرداد با نخ ببندید و اطراف آنها را خاک بریزید. به مرور که ساقه ها ( یعنی در حقیقت دمبرگ ها ) بلند می شوند خاکریزی را ادامه دهید ( تقریباً هر 3- 2 هفته یک بار خاکریزی کنید ). این کرفس ها را به مرور از اواخر پاییز و در طول زمستان می توانید برداشت نموده و مصرف کنید. در زمستان برای آن که از سرما و یخبندان مصون بمانند روی آن ها کاه و یا برگ های خشک بریزید.
کرفس با وجود این که کاشت، داشت و برداشت آن زمان می برد و نسبتاً مشکل است لیکن در عوض از خواص متعددی برخوردار است. بسیاری کرفس را به علت خواص دارویی آن مصرف می کنند. برخی از مؤلفین خواص دارویی کرفس را درمان آسم، معالج رماتیسم، معالج نقرس، درمان سرماخوردگی و داروی آرام بخش ذکر نموده اند.
کرفس ممکن است به انواع آفات و بیماری های قارچی آلوده شده که بایستی به موقع با آنها مبارزه شود. علاوه بر آن برخی از ناهنجاری های فیزیولوژیکی ممکن است به آنها صدمه زده و باعث افت محصول شوند.

پی نوشت ها :

1. Umbelliferae
منبع مقاله :
کیانمهر، هرمزدیار، (1388)، گل های آپارتمانی و سبزیکاری، تهران: آییژ، چاپ اول