امام صادق (علیه السلام)؛ الگوی رفتاری شیعه
ولادت‌ حضرت جعفر بن محمد (علیه السلام) در هفدهم ربیع‌الاوّل- روز میلاد جدّ بزرگوارش رسول خدا (صلى الله علیه و آله) سال 83 هجرى در مدینه متولد شد.

مشهورترین کنیه‌اش «ابو عبداللّه» و معروفترین لقبش «صادق» مى‌باشد. پدر گرامى‌اش امام محمّد باقر (علیه السلام) و مادرش «امّ فَرْوَه» دختر قاسم بن محمّد بن ابى‌بکر بود که بنابر فرمایش خود امام صادق (علیه السلام) از بانوان پرهیزکار و با ایمان و نیکوکار بود.

عمر پر برکت امام صادق علیه السلام 65 سال بود، از این مدت دوازده سال در آغوش پرمهر جدّش امام سجاد (علیه السلام) و نوزده سال در کنار پدر گرامى‌اش امام باقر (علیه السلام) سپرى شد، و امامتش 34 به طول انجامید.

نمونه های از اخلاق و رفتار امام صادق (علیه السلام)
اخلاق و رفتار امام جعفر صادق (علیه السلام)، نمونه کاملى از اخلاق اسلامى و فضائل انسانى بود. و همچنانکه خود به پیروانش مى‌فرمود: «کُونُوا دُعاهَ النَّاس بِغَیْرِ الْسِنَتِکُمْ؛ مردم را بغیر زبانتان (با عملتان) دعوت کنید». سراسر زندگى‌اش، درسهاى روشنى از اسلام، در همه ابعاد زندگى بود.

حلم و بردباری
حلم و بردبارى‌ از حَفْص بن ابى‌عایشه روایت شده: امام صادق (علیه السلام) خدمتکار خود را دنبال کارى فرستاد؛ ولى چون دیر کرد خود آن حضرت به دنبال آن کار رفت؛ غلام را دید که در گوشه‌اى خفته. بر بالین او نشست و مشغول باد زدن او شد. غلام چون بیدار شد، امام (علیه السلام) به او فقط این جمله را فرمود: «سزاوار نیست که هم روز و هم شب بخوابى، شب براى خودت ولى روز براى ما باش.»

عفو و گذشت
‌ به امام صادق (علیه السلام) خبر دادند که فلان پسر عموى شما در میان مردم به شما ناسزاى بسیار گفت. حضرت بلند شد، وضو گرفت و دو رکعت نماز خواند، بعد از نماز با رقّت قلب گفت: «خدایا من از حق خود گذشتم؛ تو جود و کرمت بیش از همه است؛ از او درگذر و به کردارش گرفتار مکن.»

کمک به نیازمندان
‌ ابو جعفر خثعمى نقل مى‌کند: امام صادق (علیه السلام) کیسه‌اى که محتوى پنجاه دینار بود به من داد که به شخصى بدهم؛ و تأکید کرد که اسم ایشان را نبرم. چون کیسه را به آن شخص دادم تشکر کرد و گفت: این کمک از ناحیه چه کسى است که هر چند مدت یکبار براى ما مى‌فرستد و تا یک سال، زندگى ما اداره مى‌شود؟ ولى از امام صادق علیه السلام گلایه کرد که با آنکه قدرت دارد به ما کمک نمى‌کند!.

امامت‌ امام صادق (علیه السلام) در سال 114 هجرى در حالى که 31 سال و اندى از سنش مى‌گذشت، رهبرى امّت را به دست گرفت. برترى آن حضرت در علم و دانش بر تمامى مردم زمان خود، و نیز نصوص و تصریحاتى که از سوى پیامبر (صلى الله علیه وآله) و امام باقر (علیه السلام) بر امامت آن گرامى رسیده است، امامت پیشواى ششم بعد از پدر بزرگوارش را اثبات مى‌کند. محمد بن مسلم مى‌گوید:

نزد امام باقر (علیه السلام) بودم که فرزندش حضرت صادق (علیه السلام) وارد شد … امام خطاب به من فرمود: این (اشاره به امام صادق علیه السلام) امام تو پس از من است. پس به او تأسى کن و از دانشش بهره بگیر. سوگند به خدا او همان «صادق» ى است که رسول خدا (صلى الله علیه و آله) براى ما وصف کرده است که پیروانش در دنیا و آخرت پیروز و رستگار، و دشمنانش نفرین شده در زبان همه پیامبرانند.

نامگذارى امام ششم به صادق (علیه السلام)
از گرگان ابى خالد مىگوید: از امام چهارم (علیه السلام) سؤال کردم امام بعد از شما کیست؟ فرمود: فرزندم محمد که شکافنده علوم است، پس از او جعفر که نام او نزد اهل آسمان، صادق است. عرض کردم: با اینکه همه شما ائمه صادق هستید چرا فقط نام او صادق است؟

فرمود: پدرم از پدرش خبر داد که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هرگاه فرزندم جعفر بن محمد بن على بن حسین بن على بن ابى طالب تولد یافت، نام او را صادق بگذارید، براى اینکه پنجمین نفر از فرزندان او کسى است که نام وى جعفر است و به دلیل گستاخى و بى شرمى و نترسیدن از خدا و دروغ به پروردگار، ادعاى امامت مى کند و به همین دلیل نزد خدا به جعفر کذّاب مشهور مى باشد. (1)

شمه ای از کلام امام صادق (علیه السلام)
در کلام امام ششم تفکر درست دارای سه علامت است:

«ثَلاثَهٌ یُسْتَدلُّ بِها عَلی اِصابَهِ الرّأیِ: حُسْنُ اللِّقاءِ وَحُسْنُ الاِسْتِماعِ وَحُسْنُ الْجَوابِ؛ سه چیز نشانه درست اندیشی است: خوش برخوردی، خوب گوش دادن و نیکو پاسخ دادن». (2)

پینوشت
1.- طبرسی، احتجاج طبرسى، ج 1، ص 49.
2- محمد محمدی ری شهرری، میزان الحکمه، ج 2، 1024.

منبع:‌ سایت منتظران منجی