اشاره و توضیح :
در این مجال بنا داریم با نگاهی ژرف تر به ادیان برخی از رسوم و سنن را از دیدگاه ادیان، بررسی کنیم. در دو شماره قبل نگاهی به مراسم تدفین اموات در ادیان و مکاتب مختلف داشتیم و گفتیم که آیین های مختلف از ادیان ابتدایی و خاموش تا ادیان زنده جهان امروز و تا برخی از فرقه های کوچک و انحرافی در ادیان، مردگان خود را چگونه دفن می کنند وقتی سخن از ادیان می گوییم، ناگزیریم در برخیموارد از تعریف ادیان فراتر رویم و برخی از مکتب ها یا فرقه های انحرافی در ادیان مانند بهاییت و یا مورمون را نیز در یک سر فصل مجزا مورد بحث و بررسی قرار دهیم و یا برخی از مکاتب فلسفی را به عنوان یک دین در کنار دیگر ادیان بزرگ، ذکر کنیم و یا حتی از برخی ادیان غیر الهی در کنار ادیان بزرگ الهی مانند اسلام نام ببریم و ذکر این فرقه ها در کنار ادیان بزرگ مانند اسلام و مسیحیت و… نه به این خاطر است که ما این فرقه های انحرافی را یک دین میدانیم در این شماره بنا داریم به بررسی روزه در ادیان و مکاتب مختلف بپردازیم

مقدمه
روزه را می توان یکی از ارکان اصلی ادیان به شمار آورد. در تمام ادیان الهی و بشری روزه به روشهای مختلف وجود دارد. خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید: کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم (بقره / )؛
در این نوشتار با مروری بر ادیان و مکاتب گوناگون آیین روزه داری را بررسی می کنیم.

ادیان ابتدایی
با بررسی ادیان ابتدایی، می بینیم که روزه حتی در میان بومیان و قبایل ابتدایی تقدس داشته است. قبایل بومی آمریکا معتقد بودند: روزه گرفتن در کسب هدایت و راهنمایی از روح اعظم موثر است. یکی از مراسم آنها پرهیز از خوردن غذا بود.
نزد بسیاری از اقوام کهن، پرهیز از خوردن و آشامیدن یکی از ابزار ندامت به درگاه خداوند (یان) و به عنوان فدیه و کفاره گناهان بوده است.
مردم کهن مکزیک، امساک از خوردن غذا را به عنوان کفاره گناهان به جا می آوردند و مدت آن از یک روز تا چند سال متفاوت بود. پارسایان آنها برای رفع مصیبتها و بلاهای همگانی، ماهها از خوردن غذا خودداری می کردند.
در مصر کهن نیز پس از مرگ پادشاه، رعایای او روزه می گرفتند و از مصرف گوشت، نان، گندم، شراب و هر تفریحی پرهیز می کردند. آنها حتی از استحمام، تدهین (مالیدن روغن به موی سر) و بستر نرم خودداری می کردند.

آیین هندوئیسم
ادیان بشری نظیر بودیسم و هندوئیسم نیز روزه و ریاضتهای جسمی را برای تربیت جسم و روح پیروان خود ضروری می دانند.
پیروان این ادیان، معمولاً در ابتدای روزهای ماه جدید و جشنهایی مانند: شیوراتری ( SHIVRATRI )، درگاپوجا DURGA PUJA)) و ساراسواتیپوجا SARASWATI PUJA)) روزه می گیرند. زنان شمال هند در روز کاروا KARVA CHAUTH)) هم روزه می گیرند.
در این ادیان، نوع روزه، بستگی به خود فرد دارد. ممکن است روزه، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت 24ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است.
در روزه شدید از غروب روز قبل تا 48 دقیقه بعد از طلوع افتاب باید از خوردن آب و غذا پرهیز کند ولی این روزه نیز میتواند به خود داری از خوردن یک یا دو وعده ی غذایی در روز و یا یا پر هیز از خوردن برخی از مواد غذایی نیز محدود شود .
هدف از این روزه، افزایش تمرکز در مدیتیشن MEDITATION)) یا عبادت، برای تطهیر درون است و گاهی هم به عنوان یک قربانی در نظر گرفته می شود.
در یکی از آیین های هندی زنان 9 روز از ایام Navratri برای رفاه و طول عمر همسرانشان روزه می گیرند.
در شمال هند مراسمی دارند که در پنج شنبه روزه می گیرند و قبل از افطار با یاد آوری قصه ها و اساطیر هندی روزه خود را باز می کنند و سفره خود را با غذاهای زرد رنگ تزیین می کنند

آیین جاینیسم
پیروان آئین جین ، برای ایجاد آمادگی روحی خود در برخی از جشنها و اعیاد روزه می گیرند. در این آیین، روزه، روش های گوناگونی دارد و به عنوان نمونه از خوردن هر گونه غذا از غروب امروز تا طلوع آفتاب روز بعد خود داری می کنند و یا در یک روش روزه داری دیگر، تنها از خوردن غذای جامد خود داری می کنند و یا به خوردن یک وعده غذا در روز کفایت می کنند و در ا” وعده نیز غذای بی مزه ایسرو می کنند. پارسایان این آئین، بهترین مرگ را، مرگ در اثر پرهیز کامل از آب و غذا می دانند. حتی بسیاری از آنها داوطلبانه راه روزه را در پیش می گیرند تا بدین طریق، به زندگی خود پایانی نیک بخشند.
هدف از روزه داری در آیین جاینیسم رسیدن به (??? ، ahimsa ) است و بدی منظور در طول روزه به مراقبه می پردازند .

آیین بودیسم
شاهزاده سیدارتا یا همان بودا به راهبان خود توصیخ می داد که یک وعده غذا در روز بیش تر نخورند. همه فرقه های اصلی بودیسم، دوره هایی برای روزه دارند که معمولاً در روزهای چهاردهم ماه و دیگر روزهای مقدس است. در آیین بودا، روزه به معنای خودداری از خوردن غذاهای جامد است، و استفاده از برخی مایعات مانعی ندارد. روزه بودائیان، روشی برای پاکسازی نفس است.
راهبان بودایی، تراوادین THERAVADIN)) و تِندایی TENDAI))، برای آزادسازی ذهن و بعضی از راهبان بودایی کشور تبت، برای اینکه به اهداف یوگا برسند، روزه می گیرند.
بسیاری از راهبان و راهبه های بودایی مذهب، تنها به یک وعده غذا در روز اکتفا می کردند و بعد از ظهر چیزی نمی خوردند و1 اول ماه و نیمه ماه را روزه کامل می گرفتند. امروزه مردم عامی بودائی هر ماه چهار بار روزه داشته و به گناهان خود اقرار می کنند. همچنین در استقبال از سال روز فوت بودا، مدت پنج روز از خوردن گوشت خودداری می کنند.2
لامائیستها، که فرقه ای از بودائیان هستند نیز روزهای ? ??، ? ??، ? ?? و ??? هر ماه را به غذای آردی و چای بسنده می کنند. اما پارسایان این فرقه، در طول این چهار روز تا غروب آفتاب هیچ مواد غذایی مصرف نمی کنند.
مردم تبت در مراسمی به نام “نانگ نس” (روزه مدام) چهار روز، روزه می گیرند. آنها دو روز اول را با دعا، اقرار به گناهان و تلاوت متون مقدس به سر می برند و روز سوم به شدت پرهیز می کنند و هیچ نمی خورند. به طوری که حتی آب دهان خود را هم فرو نمی برند. آنها این روزه را با دعا و اقرار به گناهان، تا طلوع آفتاب در روز چهارم ادامه می دهند.

آیین سیک
در آیین سیک به روزه داری به جز موارد پزشکی توصیه نمی کنند . روحانیون سیک معتقدند روزه داری هیچ منفعتی برای شخص روزه دار ایجاد نمی کند . رهبر سیک ها صاحب گوروگرانت می گوید: کسانی که به روزه داری ممارست می کنند منفعت زیادی نمی برند (گورو گرانت صاحب صفحه 216).

ادیان چینی
در میان چینیان کهن، به ویژه پیروان مذهب تائو، روزه قلب وجود دارد. در این آیین، این روزه، از روزه تن اهمیت بیشتری دارد. پیروان مکتب کنفوسیوس نیز روزه را برای آماده سازی خود، در پرستش ارواح نیاکان، مورد توجه قرار می دهند.

آیین زرتشت
در آیین زرتشت خوردن گوشت حیوانات در روزهای 2، 12، 14، و 21 هر ماه ممنوع است. در این روزها که متعلق به چهار امشاسپند؛ وهمن، ماه، گوش و رام است، زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می کنند. این چهار نفر از حامیان چهارپایان هستند. حتی در این روزها که به نبر معروف هستند، از ذبح چهارپایان سودمند هم خودداری میکنند.
یکی دیگر از روزهایی که زرتشتیان روزه می گیرند در جشن بهمنگان یا بهمنجه است که در روز بهمن از ماه بهمن برگزار می شود. برخی نیز این روزه را تا پایان بهمن ماه ادامه می دهند.