آثار پرداخت زکات
1. درمان بخل
بخل عیبی است که عیوب دیگری را به دنبال خواهد آورد: بی اعتنایی به مردم، سنگدلی، عذرتراشی، دروغ پنداشتن ادعای فقراء، از دست دادن دوستان خوب، گاوصندوقی برای وارثان، تنگ گیری نسبت به خود و بستگان، سوءظن به وعده های خداوند، تحقیر شخصیت خود در جامعه، اعتماد کردن بر مال خود به جای توکل بر خدا و… گوشه ای از آثار بخل است. از این روست که افرادی که به فکر خودسازی و اصلاح خویشتن هستند، باید خود را از این عیب دور بدارند:
«وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»[1] «و هر کس را از خوی بخل و حرص دنیا نگاه دارند آنان به حقیقت رستگاران عالمند.»
یکی از امامان معصوم را دیدند که از اول شب تا صبح، در حالی که مشغول طواف کعبه بود، تنها یک دعا می کرد و آن این بود: خدایا، مرا از بخل دور بدار.[2] شاید مراد از آیه 103 سوره توبه که به پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ دستور می دهد:
«خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ»[3] «ای رسول ما تو از مؤمنان صدقات را دریافت دار تا بدان صدقات نفوس آنها را از(پلیدی و حب دنیا) پاک و پاکیزه سازی.»
زکات اموال مردم را بگیر و آنان را پاک کن؛ مراد پاک کردن مردم از مرض بخل و حب دنیا باشد.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
«من ادّی الزکوه… فقد وقی من الشح»[4] هر کس زکات مال خود را بپردازد. قطعاً از بخل حفظ شده است.
بخل نادیدن بود اعواض را شاد دارد دید درّ خوّاض[5] را[6]

2. زکات کلید برکت و زیاد شدن رزق
هر یک از کلمات «زکات» و «برکت» و واژه های مربوط به آن، 32 بار در قرآن آمده است و این نشان آن است که زکات، مساوی برکت است. در قرآن می خوانیم:
«یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا وَ یُرْبِی الصَّدَقاتِ»[7] خداوند ربا را محو می کند، ولی صدقات را رشد می دهد.
در روایات زیادی می خوانیم.
«الزکوه تزید فی الرزق»[8] زکات روزی انسان را زیاد می کند.
جوشش و افزونی زر در زکات عصمت از فحشا و منکر در صلات[9]

3. زکات بیمه کردن مال است
امام کاظم ـ علیه السلام ـ فرمود:
«حصنوا اموالکم بالزکاه»[10] اموال خود را از طریق زکات بیمه کنید.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
اگر حق خدا را بپردازید، من ضامن هستم که اموال شما در دریا و خشکی تلف نشود.[11]

4. پرداخت کننده زکات محبوب ترین فرد نزد خداوند
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
محبوب ترین فرد نزد خداوند، سخاوتمندترین آنان است و سخاوتمندترین مردم کسی است که زکات مال خود را بدهد و از آنچه که خداوند بر مال او واجب نموده، در مورد مؤمنین بخل نکند. [12] پس سخا از چشم آمد نه ز دست دید دارد کار، جز بینانرست[13]

5. زکات وسیله تقرب به خداوند
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
«ان الزکاه جعلت مع الصلاه قرباناً لاهل الاسلام»[14] خداوند زکات را همراه با نماز، وسیله تقرب مسلمین به خود قرار داد.

6. راه رسیدن به رحمت های خاص الهی
در قرآن می خوانیم:
«وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‌ءٍ فَسَأَکْتُبُها لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ»[15] رحمت پروردگار بر هر چیزی گسترده است، ولی دریافت قطعی آن، مخصوص کسانی است که اهل تقوا و ایمان و زکات باشند.
خداوند می فرماید:
«إِنِّی مَعَکُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاهَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکاهَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِی»[16] اگر شما نماز را به پا دارید و زکات را پرداخت کنید و به پیامبران من ایمان آورید، قطعاً من با شما هستم.

7. وسیله باز شدن گره ها
قرآن می فرماید:
«فَأَمَّا مَنْ أَعْطی وَ اتَّقی وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنى فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْری»[17] هر کس بخششی نماید و پرهیزگار باشد و حقیقت را تصدیق نماید، ما کارهای مشکل او را آسان می کنیم.

8. مایه فرو نشاندن غضب الهی و کفاره گناهان
حضرت علی ـ علیه السلام ـ می فرماید:
«الله الله فی الزکاه. فانها تطفیء غضب ربکم»[18] شما را به خدا، شما را به خدا درباره زکات (دقت کنید)، که البته زکات غضب پروردگار را فرو می نشاند.
خداوند می فرماید:
«اِنّی مَعَکُم لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاهَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکاهَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِی وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُکَفِّرَنَّ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ»[19] من با شما هستم، اگر نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و به رسولان من ایمان بیاورید و آنها را یاری کنید و به خدا قرض الحسنه بدهید (در راه او، به نیازمندان کمک کنید)، گناهان شما را می پوشانم (می بخشم)

9. ورود به باغ های الهی
«لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاهَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکاهَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِی وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُکَفِّرَنَّ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ مِنْکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِیلِ»[20] اگر نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و به رسولان من ایمان بیاورید، قطعاً شما را در باغهایی از بهشت، که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد می کنم.

10. سبب گشایش برای مردگان
شخصی به امام صادق ـ علیه السلام ـ گفت:
برادرم از دنیا رفت در حالی که زکات زیادی به عهده اش بود. من آنها را پرداخت کردم. امام فرمود: با این عمل مشکل او برطرف می شود.[21]

11. سبب استجابت دعا
در روایتی می خوانیم:
هر کس می خواهد دعای او مستجاب شود، لقمه خود را حلال کند و یکی از راه های حلال کردن لقمه، پرداخت حق خدا (خمس و زکات) است.

12. شرط حلال شدن روزی
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
«فادّوا إلی اللهِ حقَّ ما رزقکم یطیب الله لکم بقیَّته»[22] اگر حق آن چه را که خداوند رزق شما قرار داده بپردازید، باقیمانده آن برای شما طیب و حلال است.

13. سبب قبولی نماز
پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود:
زَکّوا اموالکم تقبل صلاتکم[23] زکات اموال خود را بپردازید تا نمازتان قبول شود.

14. پس انداز مطمئن
خداوند در قرآن می فرماید:
«وَ أَقِیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ»[24] نماز را به پا دارید و زکات را بپردازید. آنچه از عمل خیر که برای خودتان از پیش فرستاده اید، نزد خداوند خواهید دید. به درستی که خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است.
و نیز می فرماید:
«وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَلِأَنْفُسِکُمْ»[25] آنچه که انفاق کنید برای خود شماست.
و یا می فرماید:
«وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ»[26] و آنچه که انفاق می کنید به شما باز می گردد و به شما ظلم نمی شود.
چون زکات در حقیقت ذخیره قیامت انسان است، در حقیقت، مالی فانی با پرداخت زکات ابعادی جاودانه پیدا می کند. کامیابی های احتمالی و موقت و پر درد سر دنیا را می توان از طریق پرداخت زکات به کامیابی های قطعی و دائمی و بی دردسر تبدیل نمود.
گر بریزد برگ های این چنار برگ بی برگیش بخشد کردگار
گر نماند از جود در دست تو مال کی کند فضل الاهت پایمال؟
هر که کارد گردد انبارش تهی لیک اندر مزرعه باشد بهی[27]

15. سبب زندگی شیرین
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
اگر مردم حقوق خود را ادا کنند، قطعاً در زندگیِ شرینی به سر خواهند برد. [28]

16. خواب راحت
به امام گفتند فلانی در خواب به مشکلات و ناگواری هایی بر می خورد؟!‌ امام فرمود:
این به خاطر آن است که زکات خود را در راه صحیح مصرف نمی کند.[29]

17. نشانه بی نقص بودن و کمال اسلام و ایمان
ـ «تمام اسلامکم اداء الزکاه»[30] ـ «… سبعه من کنّ فیه فقد استکمل حقیقه الایمان… و ادّی زکاه ماله…»[31] «… هفت چیز است که اکر در کسی باشند حقیقت ایمان در او کامل شده … و پرداختن زکات مالش…»
ـ پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ و حضرت علی ـ علیه السلام ـ فرمود: علامت و نشانه مؤمنان و شیعیان ما سه چیز است: نماز، روزه، زکات.[32]

18- آیین پایدار
در سوره بینه، پس از آن که نام نماز و زکات را می برد می فرماید:
«وَ ما أُمِرُوا إِلاَّ لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقِیمُوا الصَّلاهَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاهَ وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَهِ»[33] و به آنها دستوری داده نشده بود جز اینکه خدا را بپرستند در حالی که دین خود را برای او خالص کنند (و از شرک به توحید باز گردند) و نماز را برپا دارند و زکات را بپردازند و این است آیین مستقیم و پایدار.

پی نوشت:

[1] . سوره حشر، آیه 9، سوره تغابن، آیه‌16.
[2] . نورالثقلین،‌ج 5، ص 346.
[3] . سوره توبه، آیه 103.
[4] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 48.
[5] . خواض به معنای فرو رونده می باشدو در قرآن به این معنا آمده «و کنّا نخوض مع الخائضین».
[6] . مثنوی معنوی، دفتردوم، بیت 896.
[7] . سوره بقره آیه 276.
[8] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 52 و 69.
[9] . مثنوی معنوی. دفتر ششم، بیت 3577.
[10] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 49.
11] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 50.
[12] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 65.
[13] . مثنوی معنوی دفتر دوم، بیت 900.
[14] . جامع الاحادیث، ج 9،ص 33.
[15] . سوره اعراف، آیه 156، سوره توبه، آیه 71.
[16] . سوره مائده، آیه 12.
[17] . سوره لیل، آیات 7-5.
[18] . وسایل، ج 6، ص 10.
19] . سوره مائده، آیه 12.
[20] . سوره مائده،‌ آیه 12.
[21] . جامع الااحادیث، ج 9، ص 223.
[22] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 53.
[23] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 29.
[24] . سوره بقره، آیه 110.
[25] . سوره بقره، آیه 272.
[26] . همان.
[27] . مثنوی معنوی، دفتر اول، بیت 42-2237.
[28] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 70.
[29] . همان، ص 273.
[30] . کنزالعمال، ج 6، ص 96.
[31] . جامع الاحادیث، ج 9، ص 45.
[32] . همان، ص 35.
[33] . سوره بینه، آیه 5.