معنی اخلاص
اخلاص در تلاوت به این معناست که خواننده قرآن، از ابتدای قرائت تا انتهای آن فقط رضایت و خشنودی خدا را در نظر بگیرد. اصولاً هر عبادتی وقتی مقبول درگاه الهی است که با خلوص نیّت همراه باشد.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:
«اِنَّمَا الْاَعْمالُ بِالنِّیّاتِ».[1] این گفتار امام ششم ـ علیه السّلام ـ است که اعمال هر کسی بستگی به نیّت او دارد. یکی از جاهایی که شیطان در کمین نشسته است تا راهزن عبادت باشد، هنگام تلاوت قرآن است. به ویژه اگرقاری قرآن در مجلسی و در حضور جمعی از مردم تلاوت می‎کند باید مراقب باشد که شیطان در حریم قرائت او وارد نشود. گاهی شیطان چنین القا می‎کند: «ببین چقدر زیبا تلاوت می‎کنی، و مردم تو را تشویق می‎کنند». یا به قاری و خواننده قران تلقین می‎کند که: «تو از سایرقاریان بهتر تلاوت می‎کنی، به همین خاطر است که مردم به تو احترام می‎کنند». چه بسا اتفاق می‎افتد قاری قرآن در تمام طول قرائتش به این نوع مسائل فکر می‎کند، وقتی قرائتش تمام شد به خود می‎آید و متوجه می‎شود تنها چیزی که در نظر نداشته است، خلوص نیّت، رضایت خداوند و معانی کلام خدا بوده است.
گاهی اوقات انسان در منزل به تنهایی قرآن را زمزمه می‎کند، باز می‎بینی شیطان دست از سر انسان بر نمی‎دارد تا شروع به تلاوت می‎کند، انواع و اقسام افکار وخاطره‎ها به ذهن انسان هجوم می‎آورد. چه بسا کسی گمشده‎ای داشته و یا مطلبی را فراموش کرده است و قبلاً هر قدر به ذهن خود فشار آورده، گمشده‎اش را نیافته است، ولی همین که شروع به قرائت می‎کند تمام این مسائل به یادش می‎افتد.
چه باید کرد؟ در ادب چهارم و پنجم در این مورد بیشتر صحبت خواهیم کرد. این جا به طور اجمالی می‎گوییم؛ هر وقت خواستیم قرآن بخوانیم، باید در تمام مدّت قرائت توجه داشته باشیم که قرآن، کلام خداست و هیچ کلامی محترم‎تر از قرآن نیست و هدف ما از قرائت آن، اطاعت دستورخداوند واعلام بندگی به درگاه اوست. با تلاوت قرآن می‎خواهیم مفاهیم آن را بفهمیم تا با عمل به آیات آن، در زمره رستگاران قرار گیریم.
پاداش اخلاص در تلاوت: شما برادر وخواهر مسلمان اگر بتوانی قرآن را با اخلاص بخوانی، پاداشی بس عظیم در انتظار توست. ببین پیام‎آور قرآن در این زمینه چه می‎گوید:
«وَ مَنْ قَرأَ القُرْآنَ ابْتِغاءَ وجهِ اللهِ و تَفَقَّها فی الدّین، کانَ لهُ مِنُ الثَّوابِ مِثْلُ جمیعِ ما اُعْطِیَ الملائکَهُ و الأنبیاءُ وَ المُرسَلُونَ».[2] کسی که برای رضایت خدا و به خاطر فهمیدن دین خدا قرآن بخواند، پاداش او مانند همه پاداشی است که خدا به فرشتگان، پیامبران و رسولان خود می‎دهد.
اگر ما اراده کنیم قرآن را با اخلاص بخوانیم و در این راه کوشش کنیم به طور حتم خداوند نیز ما را یاری می‎کند. البته در این جا، دعا و خواستن از خداوند نیز شرط است. از او بخواهیم که: پروردگارا! ما را دعوت به خواندن کتابت کردی، اجابت کردیم، ما را یاری کن تا در تمام مدّت تلاوت، فقط رضایت تو را قصد کنیم.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ دعایی را در زمینه «حفظ قرآن» از پیامبر عظیم الشّأن اسلام نقل می‎کند. در بخشی از این دعا به این مسأله چنین اشاره شده است:
وَ اجْعَلْنی أَتْلُوهُ علَی النَّحْوِ الَّذی یُرْضیکَ عَنّی».[3] ـ خدایا ـ مرا به تلاوت آن (قرآن)، آن گونه که باعث خشنودی توست وادار کن.