سؤال 1: اگر قتلی به طور عمد واقع شود و قاتل هم به طور یقین شناخته شود، آیا ولی دم به گردن قاتل حقی دارد یا نه؟ و اگر دارد چیست؟
جواب: ولی دم حق دارد به مقامات صالحه مراجعه و درخواست قصاص کند و می‌تواند با رضایت جانی دیه بگیرد، و اگر جانی راضی به دیه نشود ولی نمی‌تواند او را الزام به دیه کند و فقط حق قصاص دارد. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص459)
سؤال 2: آیا پدر می‌تواند نسبت به فرزند صغیرش که مجروح شده هم از دیه بگذرد و هم از قصاص؟ یا چنین حقی را ندارد؟
جواب: در فرض مزبور احوط آن است که صبر کنند تا صغیر بالغ شود، و در قصاص یا غیر آن خودش تصمیم بگیرد، ولی صغیر در فرض مذکور گذشتش صحیح نیست. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص460)
سؤال 3: در منازعه دو طفل، سر یکی از آنها بوسیله پرتاب سنگ دیگری مجروح شده و مقداری هم خون آمده، اولاً دیه‌اش چقدر است؟ و ثانیاً اگر ولی طفل مذکور عفو کرد از ولی ضارب رفع تکلیف می‌شود یا خیر؟
جواب: دیه آن دو شتر است، و بر عاقله است، و مال طفل مجروح است، و ولّی او حق عفو ندارد مگر آنکه مصلحت طفل در عفو باشد. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص462)
سؤال 4: هرگاه در پا و یا دست انسان از دو محل جداگانه استخوان بشکند، آیا شکستگی یکی به حساب می‌آید یا به تعداد هر شکستگی در محلهای جداگانه شکستگی دیگری محسوب می‌شود؟
جواب: اگر شکستگی در عضد و ساعد دست یا ران و ساق پا پیدا شود هر یک جداگانه حساب می‌شود ولی اگر در هر یک از عضد و ساعد و ران و ساق از دوجا بشکند بیش از یک دیه مقدر ثابت نیست و در زائد بر آن نوبت به حکومت (یعنی ما به التفاوت قیمت صحیح و معیوب) می‌رسد؛ در این مسأله نیز باید احتیاط به مصالحه شود. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص463)
سؤال 5: در روستائی نزاع واقع شد و یک نفر به قتل رسید پس از مدتی اولاد مقتول و بستگان او مسلحانه دور خانه متهمین را محاصره کرده و احشام آنان را به غارت بردند. افرد غارت شده به تعقیب غارت کنندگان رفتند در نتیجه سه نفر از صاحبان احشام به دست غارت کنندگان مهاجم به قتل رسیدند و یک نفر از مهاجمین کشته شد آیا دیه غارت کننده مقتول بر عهده مال باختگان است یا خود مهاجمین؟
جواب: کسی که به قصد غارت اموال محترم شخص دیگر هجوم کرده و در دفاع صاحب مال از جان ومال خود کشته شده دیه ندارد. و نزاع و احیاء حق شرعی ورثه مقتول اول باید در دادگاه مطرح و بررسی شود. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص465)
سؤال 6: اگر فرد پلیسی به شخص مشکوک شود و آن شخص از ترس پا به فرار بگذارد و آن پلیس به خیال مجرم بودن او بسوی طرف تیراندازی کند و او کشته شود و بعد معلوم شود که کاره‌ای نبوده آیا در این میان کسی گناهکار است؟
جواب: اگر بر طبق موازین قانونی عمل کرده کسی گناهکار نیست، ولی دیه بر بیت المال ثابت است. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص468)
سؤال 7: همسر اینجانب پس از حامله شدن به فرزند پنجم با اصرار زیاد او و فشار زندگی در دوران طاغوت به کورتاژ کردن بچه دوماه و نیمه با علم, رضایت دادم خواهشمندم تکلیف ما را بیان فرمائید؟
جواب: از عمل خود توبه کنید و دیه بر عهده کسی است که مباشر سقط جنین بوده است. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص477)
سؤال 8: آیا دیه سقط جنین عمدی باید به حاکم شرع پرداخت شود یا به وارث جنین؟
جواب: به وارث می‌رسد، و اگر کسی از ورثه مباشر سقط است به او نمی‌رسد. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص478)
سؤال 9: اینجانب معلم هستم آیا تنبیه بدنی دانش آموزان چنانچه در جهت تعلیم و تربیت آنان باشد اشکال شرعی دارد یا خیر؟
جواب: تنبیه اگر موجب قرمز شدن و یا سیاه شدن بدن طرف گردد موجب ضمان دیه است. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص475 و476)
حدود و تعزیرات
سؤال 1: فرق حدّ و تعزیر در چیست؟
جواب: تنبیهاتی که مقدار آن از طرف شارع مقدس تعیین شده است و غیر قابل تغییر است حد نامیده می‌شود مثل قطع ید سارق و آنچه که نوع و مقدار خاصی ندارد و تعیین آن به حاکم شرع واگذار شده، تعریز نامیده می‌شود. (شرح تبصره علامه (ره) از مرحوم شعرانی (ره), ص726)
سؤال 2: اگر کسی گناهی کرده که حد شرعی دارد آیا لازم است خود را به دادگاه معرفی کند تا بر او حد جاری شود یا خیر؟
جواب: لازم نیست بلکه در بعضی موارد جایز نیست. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص448)
سؤال 3: چنانچه زنی به اتهام زنا محکوم به اعدام گردد و او حامله بوده و حمل نیز نامشروع باشد آیا حکم باید بلافاصله اجرا شود یا پس از وضع حمل حکم باید اجرا گردد؟
جواب: اجراء حکم اعدام باید تأخیر بیفتد تا بعد از وضع حمل و خروجاز نفاس؛ و در صورتی که مرضعه‌ای برای بچه پیدا نشود تا بعد از تمام شدن ایام رضاع. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص449)
سؤال 4: پسری دختر باکره‌ای را اجباراً ازاله بکارت نموده حد شرعی پسر متجاوز چیست؟
جواب: اگر به وجه شرعی نزد حاکم شرع ثابت شود که با دختر به عنف و اکره زنا کرده کیفر زانی علاوه بر ضمان ارش بکارت، قتل است. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص450)
سؤال 5: اگر کسی عمل خلاف شرعی را به کسی نسبت دهد و دلیلی یا شهودی برگفتارش نداشته باشد و بعد معلوم شود تهمت زده است آیا حد شرعی دارد یا خیر؟
جواب: تهمت تعریز دارد، مگر به حدّ قذف برسد که حد شرعی دارد. و تعریز با حد باید به نظر حاکم شرع باشد. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص452)
سؤال 6: آیا حبس، نفی بلد، تعطیل محل کسب، منع از ادامه خدمت در ادارات دولتی، جریمه‌مالی و به طور کلّی هر تنبیهی جایز است به عنوان تعریز تعیین شود؟ یا در تعزیرات به مجازاتهای منصوص باید اکتفا کرد؟
جواب: در تعزیرات شرعیه احتیاط آن است که به مجازتهای منصوصه اکتفا بشود، مگر آنکه جنبه عمومی داشته باشد مثل احتکار و گران فروشی. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, 456)
سؤال 7: حکم سارق قطع ید است حال آیا با توجه به پیشرفت علم پزشکی جایز است عمل پیوند دست سارق بعد از اجرای حد صورت گیرد یا خیر؟
جواب: آنچه فتاوای برخی فقهای معاصر استفاده می‌شود آنست که اجازه پیوند عضو جدا شده از سارق جایز نیست و با حکمت حکم به قطع، منافات دارد زیرا یکی از حکمتهائی که در حد شرعی قطع مورد نظر است تنبه دیگران و کاسته شدن از قدرت بر سرقت است نه صرف تحمل ناراحتی قطع دست. بنابراین با اجازه پیوند، نقض غرض حاصل می‌شود. البته ممکن است ادله دیگری نیز در استناد حکم عدم جواز وجود داشته باشد که نیاز به بحث مفصل دارد. (جامع المسائل آیت الله فاضل, ج1, س1876)
