سؤال 1: آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب عینی است یا خیر؟
جواب: امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است و در صورتی که بعضی از مکلفین قیام به آن می کنند از دیگران ساقط است، و اگر اقامه معروف و جلوگیری از منکر موقوف بر اجتماع جمعی از مکلفین باشد واجب است اجتماع کنند. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م2787)
سؤال 2: در امر به معروف و نهی از منکر آیا بیان مسائل شرعیه برای طرف مقابل کفایت می کند؟
جواب: بیان مسأله شرعیه در امر به معروف و نهی از منکر کفایت نمی نکند بلکه باید مکلف امر و نهی کند. مگر آنکه مقصود از امر به معروف و نهی از منکر، از بیان حکم شرعی حاصل شود و یا طرف مقابل از آن امر و نهی بفهمد. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م2789)
سؤال 3: در واجب بودن امر به معروف و نهی از منکر چند چیز شرط است بیان فرمائید؟
جواب: در واجب بودن امر به معروف و نهی از منکر چهار چیز شرط است:
1.آن کسی که می خواهد امر و نهی کند، بداند که آنچه شخص مکلف بجا نمی آورد واجب است بجا آورد، و آنچه بجا می آورد باید ترک کند. و بر کسی که معروف و منکر را نمی داند واجب نیست.
2. آنکه احتمال بدهد امر و نهی او تأثیر می کند، پس اگر بداند اثر نمی کند واجب نیست.
3. آنکه بداند شخص معصیت کار بنا دارد که معصیت خود را تکرار کند، پس اگر بداند یا گمان کند یا احتمال صحیح بدهد که تکرار نمی کند واجب نیست.
4. در امر و نهی مفسده ای نباشد، پس اگر بداند یا گمان کند که اگر امر یا نهی کند ضرر جانی یا عرضی و آبروئی یا مالی قابل توجه به او می رسد واجب نیست، بلکه اگر احتمال صحیح بدهد که از آن ترس ضررهای مذکور را پیدا کند واجب نیست بلکه اگر بترسد که ضرری متوجه متعلقان او می شود واجب نیست، بلکه با احتمال وقوع ضرر جانی یا عرضی و آبروئی یا مالی موجب حرج بر بعضی مؤمنین، واجب نمی شود بلکه در بسیاری از موارد حرام است. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م2791)
سؤال 4: اگر معروف یا منکر از اموری باشد که بسیار مهم و غیر قابل اغماض است و اصل اسلام در خطر باشد امر به معروف و نهی از منکر در چه شرایطی واجب می گردد؟
جواب: اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمّیت زیاد می دهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمّیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب بودن نمی شود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال واجب است بذل آن. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م 2792)
سؤال 5: مراتب امر به معروف و نهی از منکر را بیان فرمائید؟
جواب: مرتبه اول آنست که با شخص معصیت کار طوری عمل شود که بفهمد برای ارتکاب او به معصیت این نحو عمل با او شده است، مثل اینکه از او رو برگرداند، یا با چهره عبوس با او ملاقات کند، یا ترک مراوده با او کند و از او اعراض کند به نحوی که معلوم شود این امور برای آن است که او ترک معصیت کند.
مرتبه دوم از امر به معروف و نهی از منکر، امر و نهی به زبان است، پس با احتمال تأثیر و حصول سایر شرایط امر به معروف و نهی از منکر واجب است اهل معصیت را نمی کنند و تارک واجب را امر کنند به آوردن واجب.
مرتبه سوم توسل به زور و جبر است، پس اگر بداند یا اطمینان داشته باشد که ترک منکر نمی کند یا واجب را بجا نمی آورد مگر با اعمال زور و جبر، واجب است لکن باید تجاوز از قدر لازم نکند. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م 2818- 2813- 2805)
سؤال 6: در مسجد محلمان امام جماعتی نماز می خواند که یکی از آیات سوره حمد را خوب تلفظ نمی کند و یا اشتباه می خواند و بنده بخاطر این اشتباه در مسجد حضور پیدا نمی کنم حال چه باید کرد؟
جواب: لازم است به ایشان تذکر داده شود شاید توجه ای به این مطلب نداشته باشد امّا نحوه تذکر می تواند به صورت نوشتن نامه ای محترمانه باشد که بدست خود ایشان داده شود و در آن به این نکته در قرائت اشاره شده باشد. امید است اقدام شما مورد توجه ایشان قرار گیرد و شما هم از فیض جماعت محروم نگردید. (ر.ک، استفتائات حضرت امام(ره)، ج2، ص621)
سؤال 7: کسی که از ما بزرگتر است ولی وضو و یا نمازش را اشتباه انجام می دهد ما در مقابل او چه وظیفه ای داریم؟
جواب: باید با کمال ادب و احترام به گونه ای که توهین تلقی نشود به ایشان تذکر بدهید همانگونه که حضرت امام حسین و امام حسن ـ علیه السّلام ـ نسبت به وضوی اشتباه آن فرد عمل فرمودند. (ر.ک، تحریر الوسیله، ج1، ص418 م14)
سؤال 8: اگر سوار ماشین یا تاکسی فردی باشیم و در آن موسیقی مبتذلی روشن کند چه وظیفه ای در مقابل این فرد داریم؟
جواب: در مورد سؤال چنانچه احتمال تأثیر می دهید نهی از منکر کنید و چنانچه احتمال تأثیر نمی دهید و یا نهی از منکر موجب ضرر برای شما باشد نهی لازم نیست خودتان گوش نکنید و در این صورت رسیدن صدا به گوش شما مانعی ندارد. (ر.ک، تحریرالوسیله امام(ره)، ج1، ص471)
سؤال 9: چگونه و با چه طریقی بهتر است امر به معروف و نهی از منکر کرد در مورد اعمال قدرت و زور و اقدام فیزیکی، باید مستقیماً عمل کرد؟
جواب: با مهربانی و زبان خوش و اخلاق اسلامی اقدام به امر به معروف نمائید تا مؤثر واقع شود مراحل بعدی آنکه اقدام فیزیکی است و برخورد با شخص است موکول به اجازه حاکم شرع جامع الشرایط است. ولی اگر در موردی بتوانید با قطع رابطه امر به معروف نمائید لازم است رابطه را قطع کنید. (ر.ک، تحریر الوسیله امام(ره)، ج1، ص481 م12)
سؤال 10: من وقتی در خانه تنها هستم، فکر گناه به سرم می زند بنده در این حالت چه باید بکنم راهنمائی فرمائید؟
جواب: سعی کنید در این گونه موارد با توجه به خداوند متعال و ذکر لاحول ولا قوه الا بالله العلی العظیم از گناه اجتناب نمائید و فکر گناه را از خود دور گنید. (به کتاب معراج السعاده مراجعه شود)
سؤال 11: آیا گناهی مانند لواط که حد آن قتل می باشد، در صورت توبه کردن، توبه آن شخص لواط کننده پذیرفته می شود یا خیر؟
جواب: بلی ـ در صورتیکه شخص از گناه خود توبه کند خداوند گناه او را می آمرزد، و اگر قبل از ثبوت جرم نزد حاکم شرع، توبه نماید حد قتل هم از او برداشته می شود. (ر.ک، استفتائات حضرت امام(ره) ج3، ص585)
سؤال 12: استفاده از دخانیات و مواد مخدر چه حکمی دارد؟
جواب: استعمال دخانیات با فرض وجود ضرر معتد به برای شخص حرام است و مرحوم امام(ره) خرید و فروش و استفاده از هروئین و مواد مشابه به آن را حرام می داند. (ر.ک، استفتائات حضرت امام(ره)، ج2، ص36)
سؤال 13: ساخت مجسمه حیوانات و موجودات زنده چه حکمی دارد و کسب و درآمد با آن جایز است یا خیر؟
جواب: ساخت مجسمه حیوانات ذی روح حرام است. و اجرتی که بابت کار حرام اخذ شود هم حرام است. (جامع المسائل، ج2، س945)
سؤال 13: آیا تقلب در امتحان مضر به عدالت می باشد؟
جواب: تقلب در امتحان جایز نیست و اصرار بر گناه صغیره مضر به عدالت است. (ر.ک، جامع المسائل آیت الله فاضل، ج1، ص628 س2196)
سؤال 14: کسی که به سن تکلیف نرسیده و گناهان زیادی مرتکب شده آیا گناهانش بخشیده می شود؟
جواب: کسی که هنوز مکلف نشده است چنانچه مرتکب اشتباهی شود برای او گناه نمی شود ولی اگر قبل از 15 سال قمری علائم بلوغ را در خود مشاهده کند بالغ محسوب می شود و اگر خطا کند برای او گناه نوشته می شود، ولی بهر حال خداوند متعال با توبه از گناهان می گذرد.