فتوای همه مراجع تقلید شیعه از جمله حضرت امام خمینی ره این است که:   ” اگر طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش کند، چنانچه در بین راه یا بعد از مراجعت به وطن، یادش بیاید، باید در صورت امکان دوباره برگردد و آن را انجام دهد و در صورت عدم تمکّن از بازگشت خودش، دیگرى را براى انجام آن نایب بگیرد تا زن بر او حلال باشد.”

در این مقاله به طرح چند پرسش و پاسخ در باب احکام حج می پردازیم:
سوال: آیا زن و شوهر در حج نسبت به یکدیگر نامحرم هستند؟

زن و شوهر در ایام حج و حتی در حال احرام با هم دیگر نامحرم نیستند. بلکه آنها در حال احرام نمی توانند روابط زناشویی داشته باشند و از همدیگر لذت جنسی ببرند.

توضیح اینکه: در مناسک حج محرماتی بیان شده است. این محرمات (غیر از شکار حیوانات وحشی و کندن گیاه و درخت که مربوط به خود مکه و حرم است(خمینی، روح الله، مناسک حج (المحشى)، ص 198، م 478) ربطی به حضور در مکه ندارد، بلکه بر محرم حرام  است (چه داخل مکه باشد یا نباشد)؛ یعنی شخص محرم باید از آنها پرهیز نماید.

از جمله محرّماتی که بر شخص محرم حرام است آن است که زن و مرد نمی توانند جماع کند و همچنین بوسیدن، و دست بازى کردن، و نگاه به شهوت، بلکه، هر نحو لذت و تمتّعى بردن از همدیگر حرام است. و این عمل موجب کفاره است (خمینی، روح الله، مناسک حج (المحشى)، ص 154 و 155) و کفاره آن هم بنا بر احتیاط واجب یک شتر است. (خمینی، روح الله، مناسک حج (المحشى)، ص 156)

این حرمت تا زمانی که انسان طواف نساء و نمازش را بجای نیاورده ادامه دارد و بعد از انجام این دو است که زن و مرد بر همدیگر حلال مى‏شوند. (مناسک حج (المحشى للإمام الخمینی)، ص 98، م  180)
سوال: دلیل وجوب طواف نساء چیست؟

شرح سوال:

چرا کسانی که در مراسم حج شرکت می کنند باید طواف نساء را بجا بیاورند؟ بر چه اساس کسانی که این طواف را انجام نداده اند با همسرشان محرم نمی باشد تا طواف را بجا بیاورد؟ اگر کسی یادش رفته باشد حکم آن چیست؟

از نظر فقه شیعه (امامیه) طواف نساء یکی از واجبات انواع حج (قران، افراد و تمتع) (مناسک حج (المحشى للإمام الخمینی)، ص: 97، مسأله174) و عمره مفرده است ( و تنها در عمره تمتع، طواف نساء واجب نیست) که مطابق روایات متعدد هرکس محرم شود و آنرا بجا نیاورد حج او صحیح نخواهد بود و تکلیف از گردن او ساقط نخواهد شد و لازم است آن را کامل نماید تا حج او صحیح باشد. علاوه براین هیچ همسری (جدید یا سابق) بر او حلال نخواهد شد چه زن باشد یا مرد.

امام جعفر صادق (علیه السلام) در این زمینه می فرماید: “اگر خداوند متعال بر مردم منت نگذاشته بود و طواف نساء را بر آنان واجب نکرده بود، هر مردی که از حج به سوی همسرش بر می گشت، همسرش بر او حلال نبود.” (الکافی، ج‏4، ص: 514 حدیث 3)

فتوای همه مراجع تقلید شیعه از جمله حضرت امام خمینی ره در این زمینه این است که:

” اگر طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش کند، چنانچه در بین راه یا بعد از مراجعت به وطن، یادش بیاید، باید در صورت امکان دوباره برگردد و آن را انجام دهد و در صورت عدم تمکّن از بازگشت خودش، دیگرى را براى انجام آن نایب بگیرد تا زن بر او حلال باشد.” (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 194مسأله 2050)

لازم به تذکر است که طواف نساء از ارکان حج نیست تا با عدم آن همه اعمال حج از بین برود، بلکه از واجبات غیر رکنی حج است که می توان بعد از اعمال حج (و لو با فاصله زمانی) آنرا به جا آورد و عمل را جبران کرد. (مناسک حج (المحشی للشیخ الانصاری)، ص 113)
سوال: آیا مستحاضه‌ی کثیره باید برای طواف یک غسل، و برای نماز طواف غسل دیگر بکند، یا یک غسل برای هر دو کافی است؟

برای هر یک غسل لازم است، مگر آنکه از وقت غسل برای طواف تا آخر نماز خون قطع باشد. (مناسک محشی، ص301، س725)