مقدمه
یکی از اوصاف قرآن کریم عدم اختلاف و عدم تناقض در آیات است که خود بدان تصریح کرده و فرموده است: اگر غیر خدا برای شما قرآن را تدوین می کرد، اختلاف زیادی در آن یافت می شد.[1]
همهی آیات قرآن با هم مرتبطاند و بعضی از آن بعضی دیگر را تفسیر می کنند. همچنین دارای عام و خاص، مطلق و مقید، حقیقت و مجاز است که باید از هم جدا شوند و برای فهم آن از احادیث پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و معصومین ـ علیهم السّلام ـ ( که مفسر قرآن هستند) استفاده شود؛ و برای درک معانی قرآن یا باید متخصص بود و یا به اهل فن قرآن مراجعه کرد. در این میان برخی با ذکر مطالبی در باب آیات قرآن خواستهاند القا کنند که بین آیات قرآن تناقض وجود دارد و لذا گزارههای قرآنی مشتمل بر پارادوکس و تناقض است[2] نمونهای از مطالب یاد شده را ذکر و مورد بررسی قرار میدهیم:
«در بعضی از آیات آمده که فقط خداوند از جنس جنین در رحم مادران آگاهی دارد، یعنی دیگران نمی توانند از آن اطلاعی داشته باشند، در حالی که امروز از طریق سونوگرافی وغیره به ماهیت جنین پی می برند».
علم خداوند ذاتی است و بر همه چیز، در همه حال احاطه دارد. انسان که اشرف مخلوقات است؛ با ادراک و شعور و روح الهی از دیگر موجودات متمایز است.
انسان با قوّه‌ی تعقل و تفکر، قابلیت آن را دارد که از اسرار و رموز خلقت آگاهی یابد و این آگاهی به اذن خداوند است که در بعضی از آیات بدان اشاره شده است.
ظاهر بعضی از آیات بیانگر آن است که آگاهی از جنس جنین مخصوص خداوند است و انسان قادر نیست از آن اطلاع یابد:
(الله یعلم ما تحمل کل انثی)؛[3] «(تنها) خدا می داند آن چه را هر ماده ای (در رحم) می گیرد.» (و یعلم ما فی الارحام)؛ «(و خدا) آنچه را که در رحم هاست می داند».
در عصر حاضر آگاهی از جنس جنین امری عادی و طبیعی است و دانشمندان با خارج کردن مقداری از مایع آمنیوتیک (مایع درون جفت که جنین را احاطه کرده است) و آزمایش آن در همان اوایل شکل‌گیری جنین به جنسیت جنین پی می برند.[4] حتی امروزه امکان انتخاب نوع نوزاد را به والدین نوید می دهند و گام های مؤثری در این زمینه برداشته شده و در مورد خرگوش موفقیت هایی داشته اند و قائل‌اند این ترکیبات یک عمل شیمیایی بیش نیست و تعیین نوع جنس دیگر به دلخواه و توافق پدر و مادر خواهد بود.[5]
قرآن از یک طرف آگاهی از رحم را به خداوند نسبت می دهد و از طرف دیگر بشر توانسته است به ماهیت جنین، حتی قبل از شکل‌گیری و در موقع لقاح، دست یابد.
در حل این شبهه می توان گفت: اولاً، بعضی از علوم مختص به خداوند است و احدی از آن اطلاع ندارد،[6] مانند قیامت، بهشت، جهنم و…؛ اما بعضی دیگر از علوم در اختیار خداوند است و کسی آن را نمی داند، مگر این که خداوند به وی آموخته باشد،[7] مانند مسئله‌ی شفاعت، توسل، شفای مریض ها از طرف ائمه یا افراد عادی و…؛ و بعضی از علوم در انحصار خداوند نیست، خداوند از این علوم آگاه است، نه به این معنا که کسی دیگر نمی تواند از آن اطلاع داشته باشد، مانند: علم به جنین، آگاهی از زمان باریدن باران و غیره.[8]
ثانیاً، آگاهی خداوند از آنچه در رحم است محدود به جنسیت نمی‌شود، بلکه جنین دارای خصوصیات دیگری است که انسان نمی تواند به آن دست یابد؛ مانند: سعادت و شقاوت طفل، استعدادها، ذوق ها، مدت عمر، آگاهی خداوند قبل از نطفه، صفات اخلاقی و روحی و… هر چند بعضی از صفات، مانند شکل ظاهری، طول جسم و… را کشف نمایند، اما علم به صفات دیگر روحی و غیره منحصر به خداوند است.
خداوند می فرماید: من آنچه در رحم است (با تمام خصوصیات) آگاهم، و اطلاع بشر از جنسیت جنین، هیچ ضرری به انحصار علم جنین به خدا (با تمام خصوصیات) نمی زند.
چون حرف «ما» در آیه[9] موصوله است که نشان از عمومیت دارد و علم به تمام خصوصیات و سرنوشت نهایی انسان منحصر در خداست و آگاهی انسان به بعضی از خصوصیات، ضرری به انحصار نمی زند.
با توجه به مطالب فوق هر انسانی می تواند با دقت و کاوش در واکنش شیمیایی کروموزوم ها و سلول های جنین و تأثیرات غذا و دارو، به جنس جنین پی ببرد.[10]
در نتیجه می توان گفت: با در نظر گرفتن تمامی احتمالات و تفاسیر، آیات مطرح شده هیچ گونه تناقضی با یافته های جنین شناسی ندارند.
[1] . سوره نساء ، آیه 82.
[2] . سایت سکولاریسم در ایران، تاریخ 12/9/84.
[3] . سوره‌ی رعد، آیه‌ی 8.
[4] . دیاب و قرقوز، طب در قرآن، ص 52.
[5] . پاک نژاد، اولین دانشگاه آخرین پیامبر، ج 1، ص 255.
[6] . سوره‌ی انعام، آیه‌ی 59: «علم غیب مخصوص خداوند است».
[7] . سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 179 «بر خدا نیست که شما را از غیب آگاه کند، ولی خدا از میان فرستادگانش هر که را بخواهد برمی گزیند».
[8] . البته عدم انحصار علم به ارحام به خداوند، در صورتی است که جمله‌ی «یعلم ما فی الارحام» معترضه باشد؛ چنان که برخی گفته اند (ر. ک: ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ج 17، ص 98، رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ج 1، ص 523 ـ 522.
[9] . سوره‌ی لقمان، آیه‌ی 34، «یعلم ما فی الارحام» آنچه را که در رحم هاست می داند.
[10] . سید محمدحسین طباطبایی، قرآن در اسلام، ص 55 ـ 52، نجفی، مطالب شگفت انگیز قرآن، ص 103 ـ 102، مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 10، ص 133، ج 17، ص 99، پیام قرآن، ج 2، ص 88. طبرسی، مجمع البیان، ص 324 و رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ج 2، ص 523 ـ 518.
حسن رضا رضایی
