دوم :دروازه های بسته

1. باب الرحمه:
این دروازه که بجهت درخشندگی و خوش آب و رنگی نزد صهیونیستها و بیگانگان به دروازه “‌طلایی” مشهور است در فاصله 200 متری جنوب باب الاسباط در دیوار شرقی بارو قرار دارد و مربوط به زمان امویان بوده و دروازه ای دوقلوست که دو قوس بزرگ بر بالای آنست و با گره های طاقهای خمیده شامل قوسهایی بر پایه ستونهای قرنطینه ای بزرگ به محیطی مسقف  منتهی می شود .
عثمانی ها بدلیل خرافه هایی رایج در آنزمان مبنی بر اینکه اروپایی ها بازخواهند گشت و از این دروازه وارد شده و شهر را تصرف می کنند ، این دروازه را بستند .این دروازه از زیباترین دروازه های شهر است که مستقیما به داخل حرم قدسی راه می یابد .
سه دروازه بسته دیگر در دیوار جنوب باروی شهر در نزدیکی گوشه جنوب غربی شهر واقعند و همه آنها بطور مستقیم به داخل حرم منتهی می شوند .نخستین آنها از گوشه بارو ،باب الواحد نام دارد که قوسی بر بالای آنست ،سپس باب المثلث که شامل 3 دروازه است که بر بالای هریک قوسی هلالی است و سوم باب المزدوج که شامل دو دروازه که بالای هر یک با قسمتی از بارو پوشیده شده است و هر سه آنها در زمان امویان و زمان ساخت قبه الصخره توسط عبدالملک بن مروان ساخته شدند .
مساجد جامع و مساجد کوچک شهر قدس :

1. مسجد قبه الصخره:

ساخت مسجد الصخره در سال (66هـ – 685 م) و بدستور عبدالملک بن مروان ساخته شد و هزینه ساخت آن با اضافه خراج 7 سال مصر تامین گردید .

پس از پایان ساخت بنا 100 هزار دینار از اموال باقی مانده بود که خلیفه دستور داد سکه های طلا را ذوب کرده و گنبد و درها را با طلا بیارایند که بدین ترتیب ساختمان مسجد با طلایی که بروی مس کشیده شد به شکوه خاصی رسید .

همچنین یک پوشش دیگر نیز برای ساختمان طراحی شد تا آنرا از سرمای زمستان حفظ کند ولی این پوشش در اواخر حکومت عثمانی برداشته شد .

مسجد قبه الصخره بدلیل داشتن دیوارها ، ستونها ، رواقها ،سقف ها و گنبدهای پر نقش و نگار و دارای کاشیکاری های ناب و تراشکاری های هنری که برخی از غربیان را بر آن داشته این ساختمان را از زیباترین بناهای جهان برشمرند ،نگین معماری جهان اسلام به شمار می آید .

این مسجد بدلیل وجود صخره ای در زیر گنبد که برخی معتقدند بهنگام معراج رسول گرامی اسلام همراه وی به سوی آسمان بلند شده بود که پیامبر آنرا بازایستاند ،به این نام نامیده شده است .

2. مسجد عمر بن خطاب:

زمانی که عمر بن خطاب در سال (15هـ – 636م) قدس را فتح کرد و او در داخل کلیسای قیامت بود ،موذن بانگ برداشت و اسقف “سفرونیوس” از وی دعوت کرد که نماز را در داخل کلیسا بجای آورد ولی او از بیم آنکه مبادا مسلمانان بعدها به وی اقتدا کرده و کلیسا را به مسجد بدل کنند و مسیحیان رنجیده خاطر شده و از عبادت در این مکان رویگردان شوند و بنابراین در مکانی نزدیک کلیسا نماز گزارد و مسلمانان بعدها در این مکان مسجد عمر را بنا کردند .

3. مقام داوود نبی :

مقام داوود نبی از جمله اماکن اسلامی است که مسلمانان در این شهر مقدس از آن بازدید می کنند و این مقام شامل ضریح داوود نبی و دو مسجد همجوار آن می باشد .

این مقام بروی تپه ای مرتفع در کوه صهیون واقع است و در اطراف آن واحدهای مسکونی بسیار که خانواده دجانی پیش از سال 1948 در آن زندگی می کردند ،قرار دارد .

این مقام جدای از قداست و حرمت بسیاری که دارد از جمله آثار تاریخی باستانی فلسطین نیز به شمار می آید بخصوص مسجد علوی آن که طاقها و ستونهای استوار عظیم آنرا زینت کرده است .

بخش بالایی ساختمان عبارت است از بنایی سنگی در وسط محله متشکل از دو طبقه بالایی و پایینی .در طبقه اول دو مسجد یکی بزرگ و دیگری کوچک قرار دارد که بروی دیوارهای آنها آیات قران حک شده است و در طبقه بالا تالار نشیمنی بزرگ بروی مسجد است که به طاقی استوار آراسته است و سلطان محمود خان در سال (1233هـ- 1817م) آنرا نوسازی کرد .

4. دیوار براق:

مسلمانان آنرا از اماکن مقدس اسلامی وبخشی از حرم شریف قدس می دانند . این همان دیواری است که از ناحیه غربی حرم را احاطه کرده است و طول آن 156 پا و ارتفاع آن 56 پا می باشد و از سنگهای ستبر قدیمی ساخته شده که طول برخی از آنها به 16 پا می رسد و مسلمانان بدلیل این اعتقاد که پیامبر در شب معراج براق ( شتر) خود را در این مکان آماده ساخت ،آنرا دیوار براق نامیده اند .

یهودیان این دیوار را بدلیل اینکه آنرا تنها باقیمانده از ساختمان معبد قدیمی مزعوم خود می دانند آنرا دیوار “مبکی = گریه گاه ” می نامند .همان معبدی که به اعتقاد آنها به دست هیرودوس(18 ق. م) ساخته و بدست تتیس نابود شد و یهودیان از زمانهای قدیم به چشم تقدیس و بزرگداشت به آن می نگرند و همواره در طول قرون آن را زیارت کرده و بخصوص در صبح روز نهم آگوست گرد آن تجمع کرده و گریه سرمی کنند .

در برابر دیوار یک مکان سنگ فرش شده به عرض 11 پا و مساحت 120 پای مربع وجود دارد که بهنگام گریه در آن تجمع می کنند .

این دیوار از جمله اوقاف “ابی مدین الغوث” می باشد و بهمراه بناهای مجاور در زمان سلطان صلاح الدین به نفع گروهی از مسلمانان مغرب ساخته شد و در گذشته درگیریهای شدیدی بر سر این دیوار بین مسلمانان و یهودیان رخ داده است و مسلمانان به آنها اجازه نمی دادند که صندلی و پشتی و پرده و دیگر وسایل را به آنجا بیاورند یا جابجا کنند و اجازه ورود به آنجا را هم به آنها نمی دادند .

در زمان تحت الحمایتگی فلسطین زیر حکم انگلیس یهودیان ادعاهای خود درباره این دیوار را از سرگرفته و درگیری ها تازه شد که در اثر آن انقلابی عظیم به نام انقلاب براق در فلسطین براه افتاد و نتیجه آن شد که یهود حقی از این دیوار ندارند مگر نزدیک شدن و دعا کردن .

5. مساجد باستانی در قدس :

درست پس از فتوحات اسلامی زمان عمر بن خطاب در قدس و فلسطین اهتمام به ساخت مساجد بالا گرفت و هر شهری که فتح می شد مسجدی در آن ساخته می شد و شاید مسجد عمر در حریم قدس اولین مسجد باشد . مساجد نخستین بسیار ساده بوده و غالبا از حیاطی که دیواری از آجر و خشت بر پایه ای از سنگ گرد آن را فراگرفته بود ،تشکیل می شد و تنه های درخت خرما بعنوان ستون بکار می رفت و شاخه های درخت خرما یا لایه ای از گل سقف آنها را تشکیل می داد . مساجد بدست اولین فرماندهان مسلمانان در مرکز شهرها ساخته شده و مرکز حکومتی نیز همچون خانه پیامبر که در کنار مسجد بود همجوار مسجد بنا می شد .

با مرور زمان ساختمان مساجد باشکوه تر می شد و در زمان خلیفه عثمان بن عفان از سنگ وگچ برای ساخت دیوارها و ستونهای مسجد استفاده شد و در زمان امویان نیز مساجد کم کم شکل زیبا و فاخر خود را به گونه ای که شایسته تمدن اسلامی بود به خود می گرفتند و نمونه عالی آنها مسجد الاقصی و مسجد قبه الصخره است .

بیشتر مساجد باستانی باقیمانده ،مربوط به زمان ایوبیان و ممالیک (حکومتهای مملوکی) است که در حفظ و صیانت از زبان عربی و فرهنگ اسلامی در فلسطین خدمات بیشماری ارائه کردند و بخصوص در دوره های اولیه اسلامی مرکز زندگی سیاسی و اجتماعی بودند ،چرا که مسجد عبارت از یک مدرسه دینی بود که امیر در آن حکومت می کرد و بیت المال را نگهداری می کرد و قبایل اسلامی را پذیرایی می کرد و مراسم دینی و ملی در آن برگزار می شد .

پس از اشغال فلسطین توسط صهیونیستها مساجد هرگز در امان نبوده و برخی به کلی ویران شده و برخی به موزه یا مکان خدماتی بدل شده و بسیاری بی احترامی های دیگر نیز در حق این اماکن مقدس از یهودیان سر زد .

منبع: خبرگزاری قدس(قدسنا)