بعضی نویسندگان که عمل زناشویی را مغایر با معنویات می پندارند، همه ازدواج های پیامبر و ائمه(ع) را سیاسی قلمداد کرده اند. در حالی که آن بزرگواران زن دوستی را یک ارزش می دانستند. آیا شما این مطالب را تأیید می کنید؟
توضیح این پرسش نیازمند چند نکته است که اینگونه به آن پرداخته میشود:
1.قبل از هر چیز لازم است اشاره شود که از نظر اسلام تا چهار زن همزمان برای مرد جائز شمرده شده است و اگر کسی بتواند عدالت را درباره همه حقوق زنها مراعات کند، از نظر اسلام مانعی ندارد که تا چهار زن داشته باشد، قرآن در این باره می گوید: «فانکحوا ما طاب لکم من النساء مثنی و ثُلاث و رُباع، فان خِفتم الا تعدِ لوا فواحدهً»[1] با زنان پاک ازدواج نمایید، دو یا سه یا چهار همسر، و اگر می ترسید عدالت را درباره همسران متعدد رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید.
به اختصار باید درباره این آیه اشاره شود که در این آیه تعدد زوجات تا چهار زن برای یک مرد جائز شمرده شده است، امّا باید توجه داشت کسانی که می خواهند از این جواز قانونی و شرعی اسلام استفاده کند باید عدالت را از هر نظر درباره زنهایش مراعات کند و این کار هم از روی هوا و هوس نباشد و اگر عدالت را نمی تواند رعایت کند باید یه یک زن اکتفاء نماید. تفصیل بحث را در منابع ذیل جویا شوید.[2]
بنابراین مانعی ندارد که ائمه ـ علیهم السّلام ـ نیز همسران متعدد داشته باشند. ولی باید توجه داشت که همسران دائم غیر از پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ برای دیگران بیشتر از چهار تا جائز نیست لذا عددی که در سؤال آمده نادرست است مثلاً علی ـ علیه السّلام ـ هرگز در یک زمان 8 همسر نداشته است، امام حسن ـ علیه السّلام ـ نیز در یک زمان 5 همسر نداشته است و همچنین موارد مشابه امّا داشتن کنیز شرعاً و قانوناً از نظر اسلام منعی ندارد همانطور که بسیاری از افراد معمولی نیز کنیز داشتند و ائمه ـ علیهم السّلام ـ نیز کنیزانی داشته اند و برخی از ائمه ـ علیهم السّلام ـ از مادرانی متولد شده اند که کنیز بوده اند.
2. درباره پرسش دوم باید گفت گرچه در برخی از احادیث که رسول خدا فرمود: «حُبّب اِلیّ من دیناکم النساء و الطیب و قرّه عینی فی الصلاه»[3] یعنی از دنیای شما سه چیز مورد مهر و محبت من قرار گرفته است، همسر، بوی خوش و روشنی چشم من در نماز است.
درباره این حدیث اولاً باید گفت صورت درست حدیث این است که ذکر شد، ثانیاً در حدیث سخنی از لذت به میان نیامده بلکه سخنی از مهر و محبت است، در نتیجه حدیث درصدد بیان لذت نسبت به زن نیست بلکه مسأله محبت به همسر مطرح کرده که یک اصل بنیادین خانواده است و هرگز جنبه لذت شهوانی در میان نیست، مرحوم صدوق درباره تفسیر حدیث یاد شده می گوید: محور اصلی محبت در حدیث نماز است و از آنجا که دو رکعت نماز در حال همسر داشتن نزد خداوند بهتر از هفتاد رکعت نماز «عِزب» و بی همسر است لذا رسول خدا فرمود که خداوند محبت زن را بخاطر نماز برای من قرار داده چون نماز با همسر فضیلتش بیشتر از نماز بدون همسر است پس محور محبت نماز است و نه زن[4] پس معلوم می شود اگر در برخی احادیث درباره محبت اهل بیت به زن سخنی آمده، جنبه معنوی ازدواج و مهر و محبت همسر است و نه جنبه العیاذ بالله مسایل شهوانی؛ چون محبت زنان بخاطر مسائل شهوانی از نظر اسلام مذموم است[5]و ساحت قدس ائمه ـ علیهم السّلام ـ منزه از آن گونه امور است. امّا درباره فراز سؤال که اشاره به احادیث شده است، دلیل بر صحت آن وجود ندارد و اگر به فرض در روایتی هم چیزی در این باره آمده باشد مراد همان جنبه الهی و معنوی محبت نسبت به زن است و نه جنبه شهوانی آن. تفصیل این بحث را در منبع ذیل جویا شوید.[6]
3. درباره فراز پایانی سؤال باید گفت: اولاً بهترین دلیل بر عدم مغایرت عمل زناشویی و همسر داشتن با معنویات، این است که انبیاء و اولیاء الهی زن و همسر داشته اند پس از این نظر جای نگرانی نیست. ثانیاً: ممکن است که برای ازدواج های متعدد پیامبر اسرار فراوان وجود داشته باشد، امّا هرگز نباید گمان شود که تعدد زوجات پیامبر تنها همان جنبه ای است که در سؤال آمده است، ثالثاً: محبت و مهرورزی به همسر یک مسأله انسانی و ارزشی است و لازم نیست کسی در این باره توجهات ناصواب برای تعدد زوجات پیامبر مطرح نماید، چون به گفته مولانا:
کار پاکان را قیاس از خود مگیر گرچه باشد در نوشتن شیر شیر
هـمسـری بـا انـبیـاء برداشتند اولـیـاء را همچو خود پنـداشتند
جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسی ز ابدال حق آگاه شد.[7]
بنابراین همان طور که در سایر مسایل معصومین ـ علیهم السّلام ـ قابل قیاس با دیگران نیست در مورد مسایل یاد شده نیز هرگز نباید آنها را با دیگران قیاس کرد، مثلاً به فرض این مسأله که تعدد زوجات پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از باب مسایل سیاسی باشد باید توجه داشت که مسایل سیاسی که برای پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ مطرح بوده غیر از اموری است که ما ها امروز از سیاست و مسایل سیاسی برداشت می کنیم.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.ناصر مکارم، تفسیر نمونه مجلدات: ج 2، ص 113، ج 3، ص 274، ج 11، ص 274، ج 17، ص 308، ج 3، ص224، ج 24، ص 251، ج 21، ص 334، ج 17، ص 312، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران 1379ش.
2. جوادی آملی، زن در آینه جمال و جلال، نشر مرکز اسراء، قم.
3. احمد لقمانی، جوانان پرسش ها و پاسخ ها، ج 1 ـ 2، انتشارات بهشت بینش، قم1382ش.
پی نوشت ها:
[1] . نساء/ 3.
[2] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،ج3،ص287ـ296، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، 1379ش، ج 3، طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان،ج4،ص179 تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، 1372ش.
[3] . صدوق، الخصال،ج1،ص165،ح218ـ217، قم، نشر جامعه مدرسین، 1362ش.
[4] . صدوق، الخصال،ج1،ص666 نشر پیشین، ج 1.
[5] . آل عمران/ 14.
[6] . محی الدین عربی، فصوص الحکم با شرح داوود قیصری، نشر بوستان کتاب، 1384ش، با تصحیح و تعلیقه حسن زاده آملی، حسین، ج 2، فص محمدی، ص 1330.
[7] . مثنوی معنوی، تهران، نشر سوره مهر، 1380ش، دفتر اول، بیت26، ص 16.