شیخ مفید از چهره‌های بسیار درخشان شیعه در جهان اسلام است. ابوعلی جعفری داماد شیخ مفید نقل می‌کند که مفید شب‌ها مختصر می‌خوابید و اکثر وقت‌ها را به نماز یا تلاوت قرآن یا مطالعه می‌گذرانید.
شیخ مفید بزرگ‌ترین دانشگاه علوم انسانی را در بغداد تاسیس کرد و شاگردان زیادی را دانشمند و محقق تربیت کرد.
آثار شیخ مفید متجاوز از دویست تألیف می‌باشد. ما در این نوشتار به ذکر برخی از حاصل عمر علمی این دانشمند بزرگ، به صورت موضوعی می‌پردازیم.
الف) علم کلام:
«اوائل المقالات»، «شرح عقاید صدوق»، «اجوبه المسائل السرویه» و «نکت الاعتقادیه»، کتابهای شیخ مفید در این بستر فکری فرهنگی است.
ب) علم فقه و اصول فقه:
او دوازده اثر فقهی: -1 احکام النساء -2 العویص -3 المسائل السرویه -4 المسائل الصاغانیه -5 المسائل الطوسیه -6 المسح علی الرجلین -7 المقنعه -8 جوابات اهل الموصل -9 خلاصه‌الایجاز -10 ذبائح اهل الکتاب -11 رساله فی‌المتعه -12 رساله فی المهر را تالیف کرد.
و کتاب ارزشمند “التذکره باصول الفقه” را برای تنظیم مباحث اصولی نگاشت.
ج) اخلاق اسلامی:
«امالی» شیخ، از آثار ارزشمند شیخ مفید، کتاب الامالى است. این کتاب، مهمترین اثر حدیثى بر جاى مانده از مفید به شمار مى آید. داراى 387 حدیث از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) در مباحث گوناگون است. شیوه روایت در آن، به گونه املاء بوده است، بدین معنى که روایات آرام آرام خوانده مى شده و همه شنوندگان و یا برخى از آنان، مطالب را یادداشت مى کرده اند.
در آن زمان، املاء، از طرق انتقال حدیث و دانش بوده است. املاء کنندگان غالباً از بزرگان بوده اند. در اسلام، نخستین املاء کننده، پیامبر گرامى اسلام (ص) بوده است.
د) علوم حدیث:
او همچنین دوازده اثر در علم حدیث تالیف کرد
هـ) در علوم قرآنى:
الکلام فی دلائل القرآن، وجوه اعجاز القرآن، النصره فیفضل القرآن، البیان فی تالیف القرآن.
و) امامت:
«الافصاح فی الامامه»، «ارشاد»، «جمل»، «امالی»، «الفصول المختاره»، «تفصیل امیر المومنین علی سایر الصحابه» از آثار وی در این زمینه است. نزدیک به بیست اثر از آثار شیخ مفید پیرامون «امامت و رهبری» است.
ز) مهدویت:
بخشی از «ارشاد» کتاب «الفصول العشره فی الغیبه»، و «الجوابات فی الخروج المهدی (عج)» به همراه پنج اثر دیگر از این علامه و شیفته اهل بیت (ع) درباره حضرت بقیه الله (عج) است.
