امام محمّد باقر ـ علیه السّلام ـ دارای هفت فرزند، پنج پسر و دو دختر بوده است.[1] و تعداد شاگردان و اصحاب ایشان را بیش از هزار نفر ذکر کرده‌اند که به نام فرزندان و برخی از یاران و شاگردان بزرگ آن حضرت به ترتیب اشاره می‌شود.

اسامی فرزندان:

1ـ جعفر بن محمّد که کنیه‌اش اباعبدالله و لقبش صادق و مادرش ام فروه است.

2ـ عبدالله بن محمّد و مادرش ام فروه است.

3ـ ابراهیم و نام مادرش ام‌ حکیم دختر اسید بن مغیره ثقفی است.

4ـ عبدالله، نام مادرش ام حکیم است.

5ـ علی، مادرش ام ولد است.

6ـ زینب و مادرش ام ولد بود.

7ـ امّ سلمه، مادرش ام ولد بود.[2]

اسامی برخی از یاران و شاگردان بزرگ امام باقر ـ علیه السّلام ـ :
1ـ جعفر بن محمّد بن علی بن حسین، پسر امام باقر ـ علیه السّلام ـ .[3] 2ـ ابان بن تغلب، وی از اصحاب امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ و محمّد باقر ـ علیه السّلام ـ و امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ است و نزد ایشان مورد وثوق و صاحب منزلت خاصی بوده است. امام باقر ـ علیه السّلام ـ به او فرمود: در مسجد مدینه بنشین و برای مردم فتوا و احکام الهی را بیان کن زیرا من دوست دارم در میان پیروان من کسانی مانند تو دیده شود.[4] 3ـ زراره بن اعین شیبانی، که جمیع فضائل در او جمع بوده، وی قاری و فقیه و متکلم و شاعر و ادیب و در آنچه نقل می‌کرد راستگو بود.[5] و روایات زیادی را از امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ و امام باقر ـ علیه السّلام ـ و امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل کرده است.[6] 4ـ حمران بن اعین شیبانی، وی برادر زراره است و از خواص امام محمّد باقر ـ علیه السّلام ـ و امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ است و امام باقر ـ علیه السّلام ـ به او فرمود: تو از شیعیان ما در دنیا و آخرت هستی.[7] 5ـ ثابت بن دینار ابو صفیه الازدی ابو حمزه ثمالی، او از اصحاب امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ و امام باقر ـ علیه السّلام ـ و امام صادق ـ علیه السّلام ـ است و از این بزرگواران حدیث نقل کرده، در نقل حدیث مورد اعتماد وثقه است و امام صادق ـ علیه السّلام ـ در مورد او فرمود: ابو حمزه ثمالی در زمان خود، سلمان فارسی است.
6ـ برید بن معاویه عجلی کوفی، از اصحاب امام باقر ـ علیه السّلام ـ و امام صادق ـ علیه السّلام ـ و مورد وثوق و نزد ایشان دارای مقام خاصی بود و در زمان امام صادق ـ علیه السّلام ـ از دنیا رفت.[8] 7ـ جابر بن یزید جعفی کوفی، از اصحاب و یاران امام باقر ـ علیه السّلام ـ امام صادق ـ علیه السّلام ـ است و در زمان امام صادق ـ علیه السّلام ـ از دنیا رفت و دارای کتابهای متعددی از جمله؛ کتاب نوادر، کتاب جمل، کتاب مقتل امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ و کتاب مقتل امام حسین ـ علیه السّلام ـ است.[9] 8ـ محمّد بن علی بن نعمان کوفی، معروف به مؤمن طاق، دشمنان به او لقب شیطان طاق دادند، از اصحاب امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ و امام باقر ـ علیه السّلام ـ و امام صادق ـ علیه السّلام ـ است و صاحب کتابهای زیادی از جمله؛ الامامه، کلامه علی الخوارج و کتاب مجالسه مع ابی حنفیه و المرجعه و … است.[10] 9ـ فضیل بن یسار بصری،[11] ثقه و از امام باقر ـ علیه السّلام ـ و امام صادق ـ علیه السّلام ـ روایت نقل کرده است، در زمان امام صادق از دنیا رفت و دارای کتاب است.[12] 10ـ فیض بن المختار کوفی، ثقه و از اصحاب و روات امام باقر ـ علیه السّلام ـ و امام صادق ـ علیه السّلام ـ و امام موسی کاظم ـ علیه السّلام ـ است و دارای کتاب است.[13]

منبع: مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

——————————————————————————–

[1] . شیخ مفید، الارشاد، ترجمه: رسول محلّاتی، چاپ ششم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1383، ج2، ص 250، و ابن شهر آشوب، مناقب، المطبعه العلمیه، قم، ج4، ص 210.

[2] . شیخ مفید، پیشین، ج2، ص 250؛ و علامه مجلسی، بحارالانوار، الطبعه الثانیه، بیروت، لبنان، مؤسسه الوفاء، 1403 هـ، ج 46، ص 365.

[3] . شیخ حسن طوسی، رجال، طبعه الاولی، منشورات المطبعه الحیدریه فی النجف، 1381 ش، ص 11.

[4] . شیخ طوسی، فهرست، طبعه الثانیه، منشورات المطبعه الحیدریه فی البحف، 1380 هـ. ص 41؛ و احمد بن العباس نجاشی، کتاب رجال، منشورات مرکز نشر کتاب، ص 7 و 8.

[5] . احمد بن العباس نجاشی، همان، ص 132.

[6] . شیخ طوسی، فهرست، پیشین، ص 100.

[7] . علامه حلی، رجال، طبعه الثانیه، منشورات مطبعه الحیدریه فی البحف، 1381، ص 63.

[8] . احمد بن العباس نجاشی، پیشین، صص 89 و 87؛ و علامه حائری، جامع الرواه، چاپ رنگین، 1331 هـ، ج1، صص: 134 و 117.

[9] . احمد بن العباس نجاشی ، همان، ص 99؛ و علامه حائری، همان، ج1، ص 134.

[10] . احمد بن العباس نجاشی ، همان، ص 249؛ و شیخ طوسی، فهرست، پیشین، ص 157.

[11] . شیخ طوسی، رجال، پیشین، ص 271.

[12] . احمد بن العباس نجاشی ، پیشین، ص 238.

[13] . احمد بن العباس نجاشی ، پیشین، ص 239.