بدون تردید ازدواج بزرگ‌ترین حادثه زندگی هر انسان است به طوری که در موقعیت و یا شکست هر یک از زوجین می‌تواند سرنوشت ساز باشد.
«همکاری دو فرد در صورتی می‌تواند ثمربخش و سودمند و بقاء‌پذیر باشد که عقربه روحیات و غرایز وطرز تفکر هر دو همسو باشد و در غیر این صورت ریسمان وحدت به ضعف و سستی گراییده و سرانجام گسسته می‌شود و شیرازه همکاری ازهم می پاشد، ما در زندگی خود شاهد پدیده‌هایی هستیم که خانواده‌ها را به خطر می‌اندازد… در تشریع علت این پدیده یک عامل بیش از همه مؤثر است ـ البته نمی‌توان گفت عامل منحصر به فرد است. ـ و آن این‌که در گزینش همسر در آغاز ازدواج محاسبات غلط جایگزین مطالعات صحیح بوده و اساس زندگی را همان اندیشه‌های نسنجیده تشکیل می داده است و اگر در گزینش همسر اصول صحیح رعایت می‌شد، بخش عظیمی از این طلاق‌ها و فراق‌ها درخت زندگی را نمی‌خشکانید».[1] بدیهی است که تا دختر و پسر زندگی مشترک را شروع نکنند و با هم زیر یک سقف به سر نبرند از زوایای مخفی روحیات و خلقیات یکدیگر به طور دقیق اطلاع نمی‌یابند. اما اگر خردورزی را پیشه نموده و از تجارب صحیح استفاده نماید و معیارهای درست را دخالت دهند، می‌توانند تا حدود زیادی فرد مقابل را شناسایی نموده و به هم‌سانی او با خویش پی ببرندودر این حدهم برای ورود به زندگی مشبرک کفایت می کندالا بسیاری از زن وشوهرها هستندکه بعد از سالها باز می گویند من همسرم را نشناخته ام.
1. ایمان و تقوی بهترین ملاک همسر گزینی: در جامعه افراد مؤمنی وجود دارند که دوست دارند پاک بمانند و زندگی مشترک خود را با مؤمنین ادامه دهند تا در امر دینداری و کمال آنها را یاری رسانند و از آنها یاری بگیرند. این افراد باید سعی کنند در انتخاب، افراد مؤمن را گزینش کنند چرا که قرآن می‎فرماید: زنان پلید لایق مردان پلیدند و مردان پلید نیز برای زنان پلیدند و زنان پاک و طیب و با عفت برای مردان پاک و طیب هستند و مردان پاک، شایسته زنان پاکتر.[2] در حدیثی امام حسن علیه السلام ـ به مردى که با ایشان درباره ازدواج دختر خود مشورت کرد ـ فرمود : او را به مردى با تقوا شوهر ده ؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامى اش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وى ستم نمى کند[3] .
2 ـ اخلاق نیک و حسن معاشرت: منظور از اخلاق نیک تنها خنده‌رویی و خوش‌خلقی اصطلاحی نیست بلکه منظور صفات و خلق و خوهای پسندیده است ؛ وقتی از رسول اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ سؤال می‌شود که دختران خود را به ازدواج چه کسانی درآوریم، آن حضرت پاسخ می‌فرمایند: «کسی که اخلاقش نیکو ودین‌دار باشد»[4] در مسائل اخلاقی نیز می‌توان با مطالعه و بررسی روحیات پدر و مادر و سایر افراد خانواده تا حدودی به خلق و خوی پسر یا دختر پی برد.[5] 3 ـ رعایت اصل هم‌سانی و کفّویت: دختر و پسر هر قدر از نظر شخصیت و سلایق و روحیات به یکدیگر نزدیک‌تر باشند از تفاهم بیشتری برخوردارند و یکدلی و یک‌رنگی آنها بیشتر خواهد بود، لذا هم‌سانی در مسائل اعتقادی و فرهنگی باید مراعات شود.
اما هم‌سانی و سایر موارد چون تحصیل، سن، وضعیت اقتصادی و زیبایی از شرایط کمال و بستگی به سلیقه‌ی افراد دارد.[6] در پایان تذکر چند نکته مفید است:
1ـ اساس زندگی بر عشق و علاقه و محبت راستین بوده و صداقت شرط دوام محبت است و در زندگی باید محبت به یکدیگر را به هم ابراز نمود.
2ـ انتظار توافق و هم‌سانی همه جانبه صحیح نیست، بلکه باید با صحبت و هم فکری بر نقاط مشترک تکیه کرد.
3ـ ذکر معیارهای انتخاب همسر برای آن است که بنیان خانواده درست و مستحکم باشد اما اصل بناء زندگی را باید زن و شوهر با همدلی و تلاش بنا کنند و ساختن بنایی سرشار از عشق و صفا بدون زحمت نیست.
4ـ احترام به سلیقه و افکار دیگران رازِ رسیدن به تفاهم پایدار است.
5ـ همیشه باید ایثار و گذشت را سرلوحه خود قرار داد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. جوانان و انتخاب همسر، علی اکبر مظاهری، (انتشارات پارسائیان قم)، ص 103 الی 150.
2. بهشت خانواده، دکتر جواد مصطفوی، (انتشارات هاتف.)
3. پیمان زناشویی، مصطفی زمانی، (انتشارات پیام اسلام، قم.)
4. آیین همسرداری، آیت‌الله امینی، (انتشارات اسلامی)، تهران.
5. آیینه ازدواج و روابط همسران، سید ضیاءالدین صدری، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، تهران.

پی نوشت ها:
[1] ـ مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، انتشارات پارسائیان، چاپ ششم، ص2، مقدمه سبحانی.
[2] . نور/26.
[3] میزان الحکمه، حیدث 8036.
[4] ـ حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، تهران، انتشارات اسلامیه، ج 14، ص 51.
[5] ـ جوانان و انتخاب همسر، ص 111 ، جوانان و تشکیل خانواده، ص 87.
[6] ـ جوانان و انتخاب همسر، ص 134 الی 151.