بخش نخست
1. خواستگاری توسط مرد یا خویشان و دوستان نزدیک مرد انجام می‌گیرد. اگر چه در برخی فرهنگها یا ملتها خواستگاری دختر از پسر معمول و رایج می باشد اما توجه داشته باشید که آن چه که مطابق طبع فطری بشر است خواستگاری مرد از زن می‌باشد و عکس آن بر خلاف این طبیعت  است؛ زیرا مرد به عنوان جنس مذکر همیشه خواهان است و زن خواسته، از مرد طلب و عشق مطلوب است راز زن حیا، عفت، ناز و کرشمه[1] به قول ویل دورانت «زن فقط زنده است که معشوق باشد و توجه کردن به او مایه حیات او است؟»[2] در داستان آدم و حوا ـ علیهما السّلام ـ نیز خواستگاری از طرف جنس مذکر یعنی حضرت آدم ـ علیه السّلام ـ انجام شد[3] به همین دلیل بسیاری از دخترها دوست دارند، پسرها به خواستگاری آنان بیایند تا به زندگی مشترک و همسری با هم رضایت دهند.
2. اما در عین حال تلاش غیر مستقیم در امر خواستگاری (از مرد) مطلوب و پسندیده است به این معنا که اگر واقعاً به جوانی پاک، متدین، اهل زندگی و برخوردار از ویژگی‌های مطلوب برخورد نمودید و در یک کلام او را شایسته همسری خود تشخیص دادید، می‌توانید ازدوستان خود، افراد فامیل (که مورد اطمینان باشند) و معلمی خیرخواه به عنوان پیک و رابط استفاده نمایید تا با طرح مساله به صورت غیر مستقیم به شخصیت شما آسیبی نرسد.[4] 1. اقدام به خواستگاری از طرف خانواده دختر هیچ منع شرعی ندارد و این مسأله یعنی طرح پیشنهاد ازدواج از طرف زن به مرد در تاریخ اسلام بی‌سابقه نیست همان گونه که حضرت خدیجه (س) وقتی به خصوصیات ایمانی و اخلاقی رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ واقف شدند، به آن بزرگوار پیشنهاد ازدواج دادند. البته شایسته است این موضوع را در چارچوب فرهنگ، رسم و رسوم جامعه ببینید.
بخش دوّم
اقدام به خواستگاری از سوی دختر هیچ منع شرعی ندارد. البته به شرطی که با اذن پدر باشد و رضایت او جلب شده باشد، امّا چنین فردی باید به تبعات منفی این اقدام نیز توجه داشته باشد.
الف) درست است که اقدام به خواستگاری از آشنایی‌های پیشین حکایت می‌کند امّا هر آشنایی منجر به دل بستگی و محبت به یکدیگر نمی‌شود و ممکن است به پیوندی خجسته و میمون و تشکیل خانواده‌ای موفق نیانجامد… به دیگر سخن
دختر جوان تشنه محبت، عشق و در جستجوی تأمین نیازهای عاطفی خویش است و گاه نمی‌تواند تشخیص دهد که همه جوانان در اظهار علاقه و ابراز محبت صادق نیستند.[5] ب) امکان پاسخ منفی از سوی پسر یا خانواده و وابستگان او نباید مورد غفلت و بی‌توجهی واقع شود. بنابراین باید همانند پسری که اقدام به خواستگاری می‌کند و جواب رد می‌شنود، او نیز خود را برای شنیدن پاسخ منفی آماده نماید. چه بسا اتفاق می‌افتد که علی‌رغم تمایل دختر و پسر به زندگی مشترک، وابستگان دو طرف از این وصلت و پیوند جلوگیری می‌کنند. از این رو احتمال این که دختر از نظر روانی، روحی و عاطفی آسیب‌پذیر شود، وجود دارد.
ج) بر فرض که این خواستگاری به سرانجام برسد و به ازدواج ختم شود، دختر جوان باید خود را برای سرکوفتها و منت‌گذاری‌های احتمالی، برچسب‌ها وانگ‌ها از سوی پسر و خانواده او و حتی از سوی خانواده خود مهیا نماید، چرا که ممکن است با بروز هر مشکلی در خانواده سیل تحقیر‌ها و تهمت‌ها متوجه او شود.
از نظر عرفی، اقدام به این کار به صورت مستقیم چندان مطلوب و پسندیده نیست و بهتر آن است که بستگان دختر در صورت وجود شرایط لازم، به صورت غیر مستقیم در این امر خدا پسندانه اقدام نمایند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علی اکبر مظاهری، جوانان و انتخاب همسر، انتشارات پارسایان.
2. استادان طرح جامع آموزش خانواده، تشکیل خانواده، انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
3. مرتضی مطهری، حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا.

پی نوشت ها:
[1] . امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، 1380، ص 169.
[2] . مقیمی حاجی، ابوالقاسم، جوانان و روابط، انتشارات مرکز مطالعات حوزه، چاپ اوّل، 1380، ص 6 (به نقل از لذات فلسفه، ص 122).
[3] . صدوق، علل الشرایع، دارالکتب الاسلامیه، ج1، ص18.
[4] . ر.ک: افروز، غلام علی، مبانی روان شناختی ازدواج، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1380، ص 98.
[5] . امینی، ابراهیم، پیشین، ص 183.