زفاف اوّلین شبی است که یک دختر و پسر تغییر کیفیتی و کمّیتی در زندگی خود می‌دهند و نام شوهر و همسر ـ عروس و داماد ـ را بر خود می‌نهند، و زندگی جدید را با همتای خود آغاز می‌کنند، قدرت تکوینی زفاف به گونه‌ای است که با توجّه به جاذبه وانهاده در ضمیر انسان، در وهله اول مستحب شمرده می‌شود، و با احتمال آلودگی به گناه واجب به حساب می‌آید. ازدواج از سنّت نبی اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ است که فرمود:«ازدواج از سنّت من است و هر کس از سنّت من سرپیچی کند، از من نیست»[1]
دو محور مهم در امر ازدواج و شب زفاف وجود دارد:
1. زمان و آداب مراسم عروسی.
2. آداب و اعمال شب زفاف.
زمان و آداب مراسم عروسی: مستحبّات و مکروهاتی که در مورد زمان و آداب عروسی نقل شده است:
از حضرت رسول ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است که:«از سنّت پیغمبران طعام دادن در وقت ازدواج است.» طعام دادن یا ولیمه دادن در روز است و آن هم مستحب است در ظهر داده شود، از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل شده است که:«عروس‌های خود را شبانه به خانه شوهر ببرید و هنگام ظهر طعام دهید.»[2]
یکی دیگر از مستحبّات مراسم عروسی روز جمعه بودن است. از حضرت امیر المؤمنین علی ـ علیه السّلام ـ منقول است که روز جمعه روز خواستگاری و نکاح است.
و همچنین ازدواج، هنگامی که قمر در عقرب است (چنانکه در بعضی از تقویم‌ها مشخص شده است) مکروه است. امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:«کسی که هنگام قمر در عقرب ازدواج کند، نیکی نمی‌بیند.»
و همچنین ازدواج، هشام «محاق» یعنی سه شب آخر ماه قمری، که ماه دیده نمی‌شود، نهی شده است و مکروه است و طبق بعضی روایات، ازدواج و آمیزش در چنین وقتی، موجب سقط جنین خواهد شد.
آداب شب زفاف:[3]
1. از آداب مستحبّی شب زفاف، نماز و دعا است، امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود:«هنگامی که عروس را نزد تو آوردند، خودت وضو بگیر و به او نیز بگو وضو بگیرد، دو رکعت نماز بخوان، و به او نیز بگو که دو رکعت نماز مستحبّی بگذارد، سپس حمد و ثنای پروردگار عالم را انجام بده و صلوات بر محمّد و آلش ـ صلّی الله علیه و آله ـ بفرست، آن گاه دعا کن و به حاضرین بگو «آمین» بگویند، و این دعا را بخوان:
«اَللّهُمَّ اْرْزُقْنی ألْفَها وَ وُدَّها و رِضاها، وَ ارْضِنی بِها وَ اجْمَعْ بَیْنَنا بِأحْسَنِ اِجْتِماعٍ وَ ءانَسَ إِیتِلافٍ فَاِنَّکَ تُحِبُّ الحَلالِ و تُکْرِهُ الحرامِ»
«خدایا، دوستی و محبّت و خوشنودی او را روزی من گردان، و مرا به او خشنود ساز و بین ما و او به پیوند نیک و صمیمانه جمع کن، چرا که تو حلال را دوست داری و حرام را ناپسند می‌دانی.»[4]
و نیز از امام محمّد باقر ـ علیه السّلام ـ نقل شده است که: هنگامی که خواستی با همسرت همبستر شوی، متوجّه خدا باش و بگو:«اَللّهُمَّ ارْزُقْنی وَلَداً، وَاجْعَلْهُ تَقیَّاً زَکَیَّاً لَیْسَ فی خَلْقِهِ زیادَهٌ و لا نُقْصانٌ واجْعَلْ عاقِبَتهٌ إلی خیر»
«خدایا فرزندی به من عطا فرما، و او را پرهیزگار و پاک گردان، جسمش را کامل و موزون قرار بده، و عاقبت امرش را ختم به خیر بفرما»
2. اجتناب از شرکت شیطان در انعقاد نطفه: در شب زفاف و یا هر وقت دیگر که همسران می‌خواهند با هم همبستر شوند، «بسم الله» بگویند، و مراقب باشند که در آن هنگام از هر گونه گناه به دور باشند، حتّی فکر گناه نکنند، تا شیطان در نطفه آنان شریک نشود، زیرا نطفه، پایه اوّل ساختار فرزند آینده را تشکیل می‌دهد. امام صادق ـ علیه السّلام ـ دستور فرموده‌اند که هنگام همبستر شدن گفته شود:
«اَعُوذُ بِاللهِ السَمیعَ العَلیم مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیم»
«پناه می‌برم به خدای شنوا و دانا، از شیطان رانده از درگاه خدا»
3. آمیزش در محیط سر پوشیده: همبستری در شب زفاف در محیطی سرپوشیده باید انجام گیرد، و نیز لازم است مسائل خصوصی و اسراری که در این رابطه وجود دارد، برای کسی نقل نشود، و با این کار حریم حیاء و عفّت و غیرت اسلامی را حفظ کنند.
نبی اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند :«سوگند به آن کسی که جانم در دست اوست، اگر مردی با همسرش در خانه‌ای همبستر شود و کودکی آنها را بنگرد و سخن و صدای نفس آنها را بشنود، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد، اگر پسر باشد، زناکار می‌شود و اگر دختر باشد، آلوده دامن می‌گردد.»
نکاتی پیرامون آمیزش:
1. در آغاز و وسط و آخر ماه (قمری) آمیزش نباشد.[5]
2. بعداز ظهر نباشد.
3. هنگام آمیزش سخن گفته نشود.
4. با در نظر گرفتن زن دیگری آمیزش صورت نگیرد.
5. هر کدام از همسران، دستمال جداگانه‌ای داشته باشند و اگر دستمال آنها یکی باشد، موجب دشمنی و سپس جدایی و طلاق خواهد شد.
6. شب عید فطر و شب عید قربان آمیزش نشود.
7. آمیزش در شب دوشنبه و آغاز شب سه‌شنبه و شب پنجشنبه و هنگام ظهر پنجشنبه و همچنین شب جمعه و بعد از ظهر جمعه خوب است.
8. بدون وضو آمیزش نباشد.
9. در محیط سرباز آمیزش نشود.[6]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ازدواج در اسلام، علی مشکینی، ترجمه احمد جنتی، قم، چاپ مهر استوار، (بی‌تا).
2. زن و شوهر، محمّد علی صفری (زرافشان) جلد اول، مشهد، انتشارات شهید هاشمی دنژاد، چاپ دوم 1373.
3. ریحانه بهشتی، نوشته سیما میخبر، نشر نورالزهراء، قم.
پی نوشت ها:
[1]. پاک نژاد، ازدواج مکتب انسان‌سازی، قم، انتشارات اخلاق، چاپ حافظ، 1376، جلد دوم، ص 87 تا 92.
[2]. اشتهاردی، محمّد مهدی، ازدواج آسان، قم، انتشارات نبوی، چاپ اول، 1371، ص 242.
[3]. همان، ص 241 تا 250.
[4]. همان.
[5]. برگرفته از مجلسی، محمدباقر، حلیه المتقین، ص 125؛ و ازدواج آسان، ص 245.
[6]. پاک نژاد، سید رضا، ازدواج مکتب انسان سازی، قم، انتشارات اخلاق، چاپ حافظ، آبان 1376، جلد دوم، ص 73 تا 82.
