چگونه با کسی که او را دوست نداریم ارتباط برقرار کنیم؟
این سؤال کاملاً مبهم است. اشاره نکرده‌اید که آن شخص چه کسی است؟ فامیل است یا دوست یا همکلاسی و یا … ؟ چه نوع ارتباطی و در چه سطحی می‌خواهید برقرار کنید؟ چرا او را دوست ندارید؟ این ابهامات پاسخگویی را دشوار می‌کند، زیرا اولین قدم در حلّ مشکل، شناخت دقیق مشکل است. لذا ما در حدّ امکان احتمالات و تقسیماتی را برای این مسأله مطرح نموده و آنها را بررسی می‌کنیم به امید اینکه جواب سؤال خود را بیابید، طبیعی است که در صورت حل نشدن مسأله ارتباط شما با مرکز استمرار یافته و با طرح دقیق‌تر آن، راه‌حل مناسبی را خواهید یافت.
برای این مسأله سه فرض متصور است:
1. ارتباط با آن شخص هیچ ضرورتی ندارد: وقتی ارتباط با کسی ضرورت ندارد و محبّتی هم بین ما نیست، پس چه انگیزه‌ای وجود دارد که انسان خود را به زحمت بیندازد و با کسی که او را دوست ندارد ارتباط برقرار کند، این یک امر طبیعی است که روحیات، باورها و عقاید دینی و علایق انسان با همه‌ی افراد سازگار نبوده و سنخیت ندارد. لذا انسان باید با ملاک‌های ایمان، تقوا، اخلاق، سازگاری روحیات و علاقه و محبّت، دوست خود را انتخاب کند. در روایات ما هم آمده: «همه مردم شایسته دوستی نیستند بلکه بر آدمی لازم است که دوستان خود را از میان مردم برگزیند، همچون پرنده که دانه خوب را از بد جدا می‌کند.»[1] ولی در روابط اجتماعی لازم است که خوش‌برخورد و خوش‌رفتار و گفتار باشیم.
2. ارتباط با او ضروری است اما این رابطه به گونه‌ای است که نیاز به برقراری محبّت نیست مانند همکلاسی بودن، همکار بودن، در یک ساختمان زندگی کردن. در این صورت اگر می‌توانید، از راه‌های ایجاد محبّت که در ذیل خواهد آمد استفاده کنید تا این ارتباط اجباری شما آسان‌تر و شیرین‌تر شود. ولی اگر نمی‌توانید، باید متوجه این نکته باشید که حتماً نباید همه روابط محبّت‌آمیز و توأم با اعتماد صد در صد باشد لذا در اینگونه روابط باید به حداقل روابط اکتفا کرد و علاوه بر آن قدرت تحمل دیگران، سعه صدر، انعطاف‌پذیری و سازگاری با محیط را در خود افزایش دهیم تا میزان تنش و اضطراب ما به حداقل برسد.
3. ارتباط با او ضروری است و این رابطه به گونه‌ای است که نیاز به برقراری محبّت است مانند رابطه‌ی خانوادگی و خویشاوندی که هر چه این رابطه نزدیک‌تر باشد نیاز به محبّت هم شدیدتر می‌شود. در این صورت ما باید با یادگیری راه‌های حصول محبّت و به کارگیری دقیق آنها در جهت محبّت‌آمیز شدن روابط خانوادگی و خویشاوندی سعی و تلاش نمائیم زیرا رابطه داشتن با پدر، مادر، خواهر، برادر، همسر و … بدون انس و علاقه و محبّت واقعاً رنج‌آور و تقریباً غیرممکن است از طرفی هم ارتباط با آنها ضروری و همه‌روزه است پس باید ایجاد محبّت کرد.
راه‌های حصول محبّت:
1ـ توکل و توسّل: باید دانست که همه چیز از جمله دلهای مؤمنان در دست قدرت خداوند متعال است و ما با ایمان و عمل صالح و اتکای به فضل خداوند می‌توانیم بین خود محبت و دوستی را برقرار سازیم خداوند متعال فرمودند: «همانا آنان که به خدا ایمان آوردند و نیکوکار شدند خدای رحمان آنها را (در نظر خلق و حق) محبوب می‌گرداند.»[2] و در خصوص محبّت و الفت بین زن و شوهر فرمود: «و از آیات لطف خداوند آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی آفرید که در کنار او آرامش بیابید و با هم انس بگیرید و میان شما الفت و رأفت و مهربانی برقرار نمود …»[3]
2ـ مصافحه و معانقه: هنگام برخورد با یکدیگر، به گرمی سلام کردن، دست دادن و در آغوش کشیدن علاوه بر اینکه علاقه و محبّت را شعله‌ور می‌کند سبب تحکیم محبّت و از بین رفتن کینه‌ها و کدورت‌های احتمالی نیز می‌شود. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «با یکدیگر مصافحه کنید که این کار کینه‌ها را از میان می‌برد.»[4]
3ـ اظهار زبانی علاقه و محبّت: امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «وقتی شخصی را دوست داری به او خبر بده. همانا این کار موجب ثبات بیش‌تر محبّت بین شما خواهد بود.»[5]
4ـ دید و بازدید یا تماس تلفنی: وقتی شما به دیدن کسی می‌روید و یا به او تلفن می‌زنید و به او می‌گویید: «دلتنگ شما بودم» و الفاظی از این قبیل، بذر محبّت خود را در دل او می‌نشانید.
5ـ هدیه و سوغات: هدیه، سنبل محبّت است. پیامبر گرامی اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: «هدیه، محبّت به یادگار می‌گذارد.»[6]
6ـ دعا کردن برای دوست: هنگامی که دستتان را به سوی آسمان بلند می‌کنید و برای دوست خود دعا می‌کنید بدون تردید محبّت خود را به دوست خویش ثابت می‌کنید.
7ـ در گذشتن از خطای دوست و سازگاری با او: عیب‌جویی، گلبوته دوستی و محبّت را پژمرده می‌کند و عیب‌جویی، خارزار خشم و دشمنی را در دل می‌پرورد. سازگاری و مدارا کردن، این فرصت را به ما می‌دهد که با شناسایی معایب، به او کمک کنیم و از این طریق محبّت را بین خود تحکیم نمائیم.
8ـ دفاع کردن و هواخواهی: کمال دوستی و محبّت به این است که انسان در هر زمان و هر کجا و در حضور و غیاب از حق دوست خود دفاع کند و دوستی و محبّت را افزایش دهد.
9ـ به خاطر داشتن ایام و مناسبت‌ها و تبریک گفتن: یکی از بهترین شیوه‌های ابراز محبّت این است که روزهایی که نسبتی با عزیز ما دارد مانند روز تولد، روز ازدواج، روزی که به شغل محبوب ما نام‌گذاری شده است مانند روز معلّم، روز کارگر، روز دانشجو و … را به خاطر داشته باشیم و به او تبریک بگوییم و در صورت امکان هدیه‌ای به او بدهیم.
10ـ جویا شدن از احوال: اگر چند روز محبوب خود را ندیدید و جویای احوال او شدید این، کمال دوستی و محبّت شما را ثابت می‌کند.
11ـ همکاری و همدردی: شما هنگامی در ایجاد و تحکیم محبت موفق می‌شوید که در مشکلات و غم و اندوه با او شریک بوده و با او همکاری و همدردی داشته باشید.
در پایان ذکر این نکته مهم، ضروری است که حب و بغض ما باید بر اساس رضایت خداوند متعال باشد. کسی که می‌خواهیم محبت او را در دل خود جای دهیم و با او ارتباط داشته باشیم نباید محبّت و ارتباط با او با محبّت خدا تعارض داشته باشد. باید با کسانی ارتباط داشته باشیم که دین و دنیا، تقوا، اخلاق و آبروی ما حفظ شود و در معرض خطر و ویرانی قرار نگیرند.
پی نوشت ها:
[1] . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، انتشارات مکتب الاعلام الاسلامی، ج5، ص297، حدیث10221.
[2] . مریم/96.
[3] . روم/21.
[4] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه محمّد باقر کمره‌ای، انتشارات اسوه، ج4، ص 543.
[5] . حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تصحیح ربانی، تهران، انتشارات مکتبه الاسلامیه، ج 5، ص 435.
[6] . فروع کافی، تصحیح غفاری، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ج 5، ص 144.
