با توجّه به این که در سنّ جوانی انسان به دوست نیاز دارد و تکیه‌اش در بعضی مسائل روی دوست بیشتر است، برای رفتار صحیح و جلب رضایت او به طوری که او بتواند ما را دوست صمیمی خود قرار دهد و به ما اعتماد کند، چه کنیم؟
یکی از نیازهای اساسی روان انسان، نیاز به دلبستگی و تعلّق به گروه است. انسان در هر مرحله‌ای از رشد، محتاج به گروه یا دسته‌ای هستند که به آن تعلّق داشته باشند. این گروه ابتدا خانواده و سپس مدرسه و دوستانی که در مدرسه و اجتماع با آن سر و کار دارد، می‌باشد و در این میان نقش دوست از اهمیّت بیشتری برخوردار است. دوست شایسته یکی از سرمایه‌های بزرگ زندگی و از عوامل خوشبختی و سعادت انسان به حساب می‌آید. حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ در این زمینه می‌فرمایند:«کسی که به افزودن برادران و دوستان خود راغب نباشد به شکست و خواری گرفتار آید.» سقراط دانشمند بزرگ جهان می‌گوید: مردم هر کدام آرزویی دارند، یکی مال می‌خواهد و دیگری افتخار ولی به عقیده من یک دوست خوب از همه اینها بهتر است.[1] حال با این توصیف انسان چگونه می‌تواند دوستی خود را ثابت کند و هر روز آن را عمیق‌تر و قوی‌تر گرداند، تا طرف مقابل نیز به انسان اعتماد نماید و بیشتر صمیمیّت نشان دهد؟ در ادامه نکاتی درباره استحکام و تعمیق دوستی برایتان بیان می‌کنیم:
راه‌های استحکام و عمیق شدن دوستی:
1. اجتناب کردن از افراط و تفریط: در رابطه دوستی هرگز نباید از این نکته غافل شد که پیوند دوستی و همدلی همیشه و در همه شرایط محکم و پایدار نمی‌ماند و ممکن است پیشامدها، رشته رفاقت را قطع کند و این دوستی تبدیل به دشمنی گردد، پس نباید همه اسرار خود را به دوست گفت.
2. رعایت بزرگواری و نجابت: دوست انسان اگر طرف مقابل را فردی بزرگوار بداند که در برخوردهایش بزرگوارانه برخورد می‌کند و در مقابل ناملایمات، نجابت و بزرگواری خود را از دست نمی‌دهد سعی می‌کند خود را به او نزدیک کند و به او اعتماد نماید.
3. رعایت حدّ شوخی: اگر بخواهیم دوستمان به ما اعتماد نماید و با ما صمیمی شود باید شوخی‌هایمان برای او موجب دلخوری نباشد. هم باید اندازه شوخی یک حدّی داشته باشد و هم نوع شوخی مورد پسند دوست باشد. چه بسیار دوستی‌ها که به وسیله همین شوخی‌های بیش از حدّ از بین رفته یا سست شده‌اند.
4. عدم جدال و پرهیز از گفتگوهای بی‌مورد: اگر دوست انسان ببیند که در مسائل مختلف، با او جدال می‌کنید و یا اینکه زیاد حرف می‌زنید؛ که خیلی از آنها بی‌مورد می‌باشد، خود به خود جذابیّت خود را در پیش او از دست می‌دهید و دوستی‌هایتان به سردی می‌گراید یا اگر باقی بماند عمیق‌تر نخواهد شد.
5. دوستی نکردن با دشمنان دوست: اگر با کسانی که دوست شما با آنها ارتباط خوبی ندارد، ارتباط برقرار کنید باعث می‌شود که دوست شما رفته رفته از شما دور شود و با شما صمیمانه صحبت نکند و کمتر به شما اعتماد داشته باشد.
6. دوری از حسادت، استهزاء و مسخره کردن: اگر شما بخواهید که چیزی مانع صمیمیّت شما با دوستتان نشود سعی کنید نسبت به دوستتان حسادت نداشته باشید و همیشه خواهان پیشرفت او باشید تا محبّت شما در دل دوستتان بیشتر شود و همچنین سعی کنید نقاط ضعف او را به مسخره و استهزاء نگیرید که این کار باعث دلخوری و بی‌اعتمادی او به شما می‌شود.
7. عفو و گذشت و امانتداری: سعی کنید از اشتباهات دوستتان بگذرید و برای این کار بر وی منّت نگذارید و همچنین سعی کنید که نسبت به سخنان و رفتار دوستتان امانت‌دار باشید. این امانتداری و حفظ اسرار دوستتان اثر زیادی در جلب اعتماد دوستتان نسبت به شما دارد.
8. ابراز محبّت: وقتی انسان با فردی ارتباط برقرار می‌کند و او را به عنوان دوست خود برمی‌گزیند؛ وظیفه‌اش این است که دوستی‌اش را نسبت به او اعلام کنید. رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ در این زمینه می‌فرماید:«هر گاه یکی از شما برادر دینی‌اش را دوست داشت؛ او را از این دوستی باخبر کند که این کار باعث دوام دوستی می‌شود.»[2] و شیوه‌های مختلفی برای ابراز محبّت در اسلام بیان شده است که به طور مختصر برای شما توضیح می‌دهیم:
1. سلام کردن. 2. خوشرویی و تبسّم. 3. احترام و اکرام دوست. 4. فروتنی و تواضع. 5. اهمیّت دادن به سخنان دوست. 6. هدیه و سوغات دادن به دوست. 7. خوش‌بینی نسبت به رفتار و اعمال دوست. 8. احترام نسبت به نظر او. 9. خوش‌قولی و عمل به تعهدات 10. عیادت به هنگام بیماری. 11. کمک به هنگام گرفتاری و …
در آخر باید گفت که اگر شما به این گفته‌ها توجّه کافی داشته باشید تا حدّ زیادی به جواب سؤال خود دست می‌یابید. از طرفی شما نباید از دوستتان انتظار بیش از توانش را داشته باشید. در ابراز محبّت، روحیّات او را در نظر داشته باشید. ممکن است او به شما اعتماد کافی داشته باشد ولی ابراز نکند، شما سعی کنید با رعایت نکات بالا، با همین روحیّات دوستتان بسازید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. دوستی و دوستان، سیّد هادی مدرّسی، آستان قدس رضوی.
2. دوستی در قرآن و حدیث، محمّد محمدی ری شهری، نشر دار الحدیث.
3. آئین مهرورزی، محمّد رضا کاشفی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
پی نوشت ها:
[1] . کاشفی، محمّد رضا، آئین مهرورزی، ص 140 ـ 150.
[2] . دیل کارنگی، آئین دوست یابی، ترجمه مهرداد مهرین، انتشارات اسکندری، بی‌تا، ص118
