چگونه می توانیم با کسی که دوستش داریم ارتباط برقرار کنیم؟

همانگونه که می دانید آفرینش انسان به گونه ای است که بسیاری از نیازمندی‌های روحی و روانی خود را در اجتماع و در سایه روابط با سایر افراد برآورده می سازد. همه ما ناگزیر از برقراری ارتباط با هم نوعان خویش هستیم، اما در این میان برخی از پیوندها را با میل و اختیار بیشتری بر می گزینیم؛ به آن دل می بندیم و امید داریم تا از منظر آن در مسیر رشد و تعالی خود قدم برداریم.
این پرسش در حقیقت دغدغه ذهنی تمام کسانی است که می خواهند در این بخش مهم از زندگی اجتماعی خود عملکرد موفقی را داشته باشند.
حال سوال این است که، شروع این رابطه چگونه باید باشد و در این تعامل چه نکاتی باید مراعات شود تا در نتیجه آن، از یک ارتباط عمیق و پایدار بهره مند شویم؟
در متون دینی، تعالیم بسیار دقیق و ارزشمندی در این خصوص ذکر شده است که در روانشناسی اجتماعی نیز، اندیشمندان به برخی از آنها اشاره کرده اند؛ در اینجا نیز مناسب است که مهمترین آنها را با یکدیگر به گفتگو بنشینیم:

1. دیدار
اساس ذهن و روان آدمی به گونه ای است که با آنچه می بیند، انس بیشتری می گیرد و از باب «هر آنچه دیده بیند دل کند یاد» این انس و پیوند در درون انسان جای می گیرد. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این خصوص می فرمایند: «ملاقات و دیدار رویش مودت و دوستی را موجب می گردد.»[1] اما به هر حال اصل ملاقات به وجود آورنده زمینه های رشد نهال محبت و دوستی است و عوامل زیر در بارور ساختن این نهال می تواند کمک شایانی به شما داشته باشد.

2. شروعی جذاب و زیبا
تحقیقات آزمایشگاهی روانشناسان نشان می دهد که ابراز عواطف مثبت به هنگام برخورد با یکدیگر منجر به ارزیابی مثبت طرف مقابل خواهد شد؛ حالت چهره، آراستگی ظاهر، شیوه های مناسب آغاز گفتگو و… هر کدام عوامل مهمی در پیدایش نوع ارتباط هستند؛ صورت شاد و گشاده رویی در چهره این پیام را برای طرف مقابل دارد که شما از دیدار با او خرسند و به او علاقه مند هستید.
نوع لباس پوشیدن آراسته بودن موی سر، خوشبو بودن و نظم و نظافت ظاهر می تواند آغازی مناسب برای ارتباط شما باشد که در روایات نیز بر اهمیت رعایت این امور تاکید فراوان شده است.
رعایت شیوه های مناسب آغاز گفتگو نیز می تواند به نوعی شروعی پرجاذبه را برای ایجاد محبت و دوستی به ارمغان آورد. تصور کنید فردی که همواره مقید است که شروع برخورد خود را با «سلام کردن» مقرون سازد آیا به نظر شما چنین فردی کشش و تمایل بیشتری نسبت به کسی که چنین نیست در طرف مقابل خود به وجود نمی آورد؟ پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می فرماید: «وارد بهشت نخواهید شد مگر آن که ایمان بیاورید و ایمان نخواهید آورد مگر آنکه یکدیگر را دوست بدارید. آیا شما را به چیزی راهنمایی بکنم که اگر انجامش دهید محبوب یکدیگر خواهید شد؟ سلام کردن میان خود را آشکار کنید.»[2] سلام از نامهای خدا است و آغاز سخن با سلام نوعی اعلام محبت و دوستی و اظهار تمایل به ایجاد ارتباط با دیگران است.
بر زبان آوردن نامی که مورد علاقه شخص است و مثلا در میان اسامی خود آن نام برایش محبوب تر و خوشایند تر است، علاقه و عاطفه شما را به او نشان می دهد. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می فرمایند: «یکی از اموری که دوستی را خالص و یکرنگ می کند این است که او را با محبوب ترین نامهایش بخوانید.»[3]

3. اعلام دوستی خود
همه این مواردی را که برشمردیم به نوعی اظهار و اعلام دوستی و محبت به فرد مورد علاقه شماست اما در این میان «تصریح به این دوست داشتن» و به زبان آوردن محبتی که نسبت به او دارید نیز موجب برانگیخته شدن مودت و محبت او نسبت به شما خواهد شد. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرمایند: «هر گاه کسی را دوست داشتی او را به آن آگاه ساز که این کار دوستی میان شما را پایدارتر می کند.»[4]

4. هدیه دادن:
خیلی وقت ها یک هدیه ـ هر چند کم و به ظاهر کوچک ـ می تواند تاثیر شگرفی در الفت میان قلبها از خود برجا گذارد، مخصوصاً اگر مناسب با حال و شأن شخص و به دور از تکلف باشد. در تعبیر روایات فواید بسیاری در مورد هدیه دادن عنوان شده است؛ آثاری همچون پایداری دوستی، از میان رفتن کدورتها، افزایش محبت و برآوردن نیازها و…

5. وفاداری:
شاید بتوانیم سخت ترین و حساس ترین مرحله یک ارتباط ایجاد شده را وفاداری دو دوست نسبت به یکدیگر عنوان کنیم. حتما شما هم ما را تصدیق می کنید و شاید هم مثل خیلی دیگر این تجربه برای شما هم اتفاق افتاده باشد که رشته بسیاری از دوستی هایتان در اثر بی وفایی یکی از دو طرف از هم گسسته باشد.
وفاداری مانند دریایی است که خیلی از گوهرها را درون خود جای داده است، همچون خیرخواهی دوست در حضور و غیبتیش، همدردی صادقانه و صمیمانه با او، گذشتن از لغزش ها و پذیرش پوزش هایش، حفظ و تداوم دوستی و کوشش در برآوردن نیازهایش و خلاصه هر آنچه که عمق و تداوم دوستی را موجب می شود؛ همچنین در روایات، رعایت سابقه دوستی از نشانه های ایمان شمرده شده است.

6. مدیریت شایسته در ارتباط:
قدرتِ رهبری مناسب و اداره هوشمندانه یک ارتباط نکته‌ بسیار مهمی است که باید به آن توجه کامل داشت. ما باید این توان را در خود ایجاد کنیم که از عهده مدیریت روابط خود به خوبی برآییم؛ موانع و آفات دوستی را بشناسیم و از بروز زمینه هایی که بوجود آورنده آن هستند جلوگیری کنیم؛ گرفتار احساسات آنی و زودگذر نشویم؛ مراقب تندبادهای افراط و تفریط در رفتار خود باشیم و در مقابل سیل بنیان برانداز تهمت ها، سوءظن ها، حسادتها، عیب جویی ها و کینه ورزی ها و… سد محکمی از خصال نیکوی انسانی بنا کنیم؛ حقیقتا تلاش کنیم تا هر آنچه برای خود می پسندیم برای دیگران هم بپسندیم و از خدای مهربان که خالق دوستی هاست متضرعانه بخواهیم که تمامی حب و بغض های ما را در مسیر رضایت و خشنودی خود قرار دهد.

پی نوشت ها:
[1] . مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار،ج74،ص 355.
[2] . متقی هندی، علی، کنز العمال،ج3،ص462.
[3] . کلینی، محمد بن یقوب، اصول کافی،ج2،ص 643.
[4] . اصول کافی، ج 2، ص644.