بنده عینکی هستم و در مدرسه ممتازین تحصیل می کنم. برای رسیدن به شاگرد اول ها، باید خیلی تلاش کنم اما می ترسم برای چشم من ضرر داشته باشد چون عینکی و از طرفی هم دلم نمی خواهد خانواده ام ناراحت شوند و من شاگرد اول نباشم. در این صورت خواهش می کنم مرا راهنمایی کنید؟
قبل از بیان پاسخ باید متذکر شد که، دو امر در شما قابل ستایش است:
1. جستجوی راه های رسیدن به موفقیت (از جمله چگونگی مطالعه با شرایط موجود و …..)
2. توجه به پدر و مادر.
در پاسخ به این سوال به نکاتی اشاره می شود:
1ـ هشیاری نسبت به نگرانی خود
اگر شما واقعاً احساس میکنید که تلاش زیاد به سلامتی چشم شما آسیب میرساند، باید سلامتی خود را حفظ کنید. زیرا سلامتی مهمتر از هر چیز دیگر است. اما باید به این نکته توجه داشته باشید که گاهی انسان به طور ناخودآگاه از «مکانیزمهای دفاعی» استفاده میکند. به عبارت دیگر در وجود انسان مکانیزمهایی وجود دارند که در شرایط خاص فعال میشوند. به عنوان مثال زمانی که شما به شدت تلاش میکنید، یکی از این مکانیزمها فعال میشوند تا شما را از زیر بار فعالیت زیاد نجات بخشد. در این صورت شما به صورت نا هشیار سعی میکنید به دلیل توجه به سلامتی چشم، خود را از زیر بار تلاش و کوشش رها سازید. در روانشناسی به این مکانیزمها «مکانیزم دفاعی» گفته میشوند زیرا از انسان در برابر سختی، فشار روانی و اضطراب دفاع میکنند. پس شما حواس تان جمع باشد تا نگرانی شما در باره سلامتی یک نوع مکانیزم دفاعی نباشد.
2ـ استفاده از وسایل صوتی
اگر شما نگران چشم خود هستید، میتوانید از وسایل صوتی مانند ضبط صوت، mp3، موبایل یا وسایل دیگر استفاده کنید. یعنی مطالب مهم را ضبط کنید و گاهی به جای چشم از گوش استفاده کنید. تا چشم شما استراحت کند. بدین طریق مطالب نیز بیشتر در ذهن میماند چون سمعی بصری میشود و مطالبی که از چندین کانال وارد ذهن شوند، بیشتر به خاطر میمانند.
3ـ استفاده از روش مرور ذهنی
برای درس خواندن خوب لازم نیست انسان همواره چشم روی کتاب داشته باشد. در بسیاری از درسها خصوصا درسهایی که مفهومی هستند، انسان میتواند در ذهن خود مطالبی را که یک بار خوانده یا سر کلاس آنها را یاد گرفته مرور کند. در باره مسائل و جزئیات آن فکر کند. این فکر را در حال راه رفتن یا نشستن در یک فضای راحت و آرام میتواند انجام دهد. با استفاده از این روش مطالب بیشتر درونی میشود. پس از آنکه مطالب را در ذهن مرور کرد، موارد را که نیاز به کتاب داشت، مراجعه میکند.
4ـ به کارگیری روش گفتاری
گفتن مطالب و تکرار آنها به زبان محلی یکی از روشهایی است که میتواند در حفظ و درک مطالب بسیار مفید باشد. در روش گفتاری نیازی نیست که انسان مدام چشم به کتاب بدوزد، بلکه در باره مطالب آموخته شده با خود صحبت میکند. اگر فضا و مکان اجازه می داد میتوان با صدای بلند آنها را تکرار کرد در غیر این صورت با صدای پائین. و فقط در مواردی که مشکل داشت به کتاب یا یادداشت خود مراجعه میکند. این روش برای «درس زبان انگلیسی یا عربی» یکی از بهترین روشهاست زیرا درسهای زبان و جملات آن هر چه بیشتر با زبان گفته شود، بیشتر ذهنی میشوند و فرد به یادگیری زبان نزدیکتر میشود.
5ـ استفاده از خواندن جمعی (مباحثه)
یکی از شیوه هایی که می تواند به شما در امر تحصیل کمک کند شیوه مباحثه و مطالعه گروهی است با این روش شما می توانید با دو یا سه نفر از دوستان زحمت کش خود به شکل گروهی درس بخوانید، یعنی آنهایی که مطالعه کرده اند در جمع شما درس را بیان میکنند و شما نیز به آنها گوش می کنید و نکات مبهم را از آنها میپرسید این روش برای شما که ترس از آسیب چشم دارید، از طرفی دیگر این روش مورد تأیید روان شناسان تربیتی است چون با این شیوه مطالب درونی می شود و دیر فراموش می گردد.
6ـ به کارگیری از روشهای متفاوت مطالعه
مطالعه تلاش زیاد نیست. تلاش اثر زیادی در موفقیت دارد ولی اگر همین تلاش با مهارتهای صحیح مطالعه و شیوههای درست یادگیری آمیخته شود، مطمئناً نتایج سریعتر به دست میآید و مطالعه راحتتر میگردد. بنابراین بهتر است درکنار تحصیل و تلاش زیاد خودتان که شیوههای مطالعه را نیز یاد بگیرید.[1] یکی از روشهای مطالعه روش تندخوانی است، با استفاده از این روش شما میتوانید در مدت کم مطالب بیشتری را مطالعه کنید. و بعد برای جلوگیری از فراموش شدن، در باره آنها بیاندیشید.
7ـ مشاوره با چشم پزشک
امروزه دانش پزشکی و چشم پزشکی پیشرفت های قابل توجه ای کرده است. یکی از بهترین کارهایی که می توانید در این راستا انجام دهید؛ این است که پس از پرس و جو از افراد معتبر، نشانی یک چشم پزشک متخصص و خوب را بگیرید و مسأله را با ایشان مطرح کنید و از او راهنمایی بخواهید که با عینک چند ساعت در یک شبانه روز میتوان درس خواند. جایی نگرانی نیست چرا که دانشمندان و علماء زیادی داشته ایم که با عینک مطالعه کرده اند و به مدارج بالایی رسیده اند و آثاری ارزشمند بجای گذاشته اند(مثل شهیدمطهری)
8ـ تمرکز روی وظیفه نه شاگرد اول شدن
درمطالعه و تلاش علمی خود را با دیگران مقایسه نکنید(رقابت منفی). مهم آن است که با توجه به استعدادها و توانایی هایتان تلاش کنید. این امر یعنی همان انجام وظیفه. نباید برای چند سال محدود برنامه داشته باشید. به خواست خدا در آینده نیز باید به کارهای تدریس و تحقیقات خود و …. نیز ادامه دهید، پس نه افراط کنید و نه تفریط. گاهی مواقع فشار زیاد از توان، باعث می شود که انسان وسط راه بِبُرد پس اگر افرادی در کلاس باشند که از نظر توانایی ها از شما بالاتر باشند، شما باید این واقعیت را بپذیریدکه توانایی های آنها بیشتر است، در عوض خداوند نیز به شما استعدادهای دیگری عطا کرده که باید آنها را شناسایی کنید. پس در حد توانایی ها و ظرفیت هایتان تلاش کنید و پدر و مادرتان نیز اطمینان دهید که به اندازه توان خود زحمت کشیده اید. آنها نیز نباید بیش از توان شما، انتظار داشته باشند. چرا که این امر به سلامت شما ضرر می رساند بنابراین تلاش کنید با زبان محبت و به تدریج آنها را با این واقعیت روبرو کنید. که آنچه مهم است عمل به وظیفه، تلاش به اندازه توان و توکل به خداست.
9ـ معنویت و درخواست کمک از خداوند
بدون تردید کمک خدا و اولیای خدا نقش زیادی در موفقیت انسان دارد. همواره تلاش زیاد نیست که انسان را به نتیجه میرساند، بلکه یاری خدا و کمک او باعث میشود که انسان با تلاش کمتر هم به نتایج بالاتر برسد. لذا برای موفقیت خود این عامل مهم را هیچگاه فراموش نکنید. لذا توصیه میشود ضمن توجه کافی به انجام اعمال عبادی، از دعای مطالعه استفاده کنید، به خدا توکل داشته باشید و به ائمه معصومین (ع) متوسل شوید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. چگونه مطالعه کنیم تا دانشجوی موفقی شویم، ترجمه عبدالحسین ال رسول، انتشارات کتاب زمان.
2. عوامل موفقیت در تحصیل، مرتضی نظری، انتشارات مدرسه.
پی نوشت ها:
[1] . می توانید به کتاب: خادمی، عین الله؛ مطالعه روشمند، نوشته انتشارات پارسایان و کتاب های مشابه در این زمینه مراجعه کنید.