چگونه می توان عادت «بلند خوانی در مطالعه» را بر طرف نمود؟ و چگونه مطالعه کارآمدی داشته باشم؟

قبل از هر چیز باید بدانیم که ما انسان ها در رفتار خود بعضی عادت ها را به همراه داریم که برخی از این عادت ها پسندیده اند که باید آن ها را حفظ و تقویت نمود و در مقابل، بعضی عادت ها پسندیده نیستند که باید آن ها را با روش صحیح از خود دور نمائیم.
علت مشکل:
اما در مورد مسئله خواندن نوشته با صدای بلند، برخی افراد عادت دارند که با صدای بلند مطالعه کنند. ریشه این عادت به دوران کودکی بر می گردد. کودکان برای یادگیری معمولاً کلمات را با صدای بلند تکرار می کنند. برخی افراد در دوران بزرگ سالی نیز این عادت را حفظ می کنند.[1] زیان های بلند خوانی در مطالعه:
1.کُند خوانی:
تند خواندن متن ها، یک عادت پسندیده و ثمربخش در یادگیری می باشد امّا خواندن نوشته با صدای بلند سرعت خواندن را کم می کند. چون فرد مجبور است سرعت بالای چشم در خواندن نوشته، را با سرعت کند لب ها تطبیق دهد.
2. محدود کردن زمان و مکان مطالعه:
این عادت باعث می شود که فرد در هر مکانی نتواند مطالعه نماید مانند خوابگاه و کتابخانه که باعث مزاحمت برای دیگران می شود. لذا از نظر مکانی محدود می شود و خیلی از فرصت ها از وی گرفته می شود. از نظر زمانی هم محدود می شود مثلاً شما در شب هنگام می خواهید با چراغ مطالعه در خوابگاه مطالعه کنید، اما صدای شما مزاحم خواب هم اتاقی ها می شود.
3. حواسپرتی:
انسان هایی که کند مطالعه می کنند درصد حواسپرتی آن ها بیشتر می باشد؛ چرا که ذهن بیشتر فرصت پیدا می کند و به موضوعات دیگری فکر می کند و خیال پردازی می کند اما در حالت تندخوانی به ذهن چنین فرصتی داده نمی شود و قبلاً هم گفتیم که بلند خواندن نوشته از سرعت می کاهد و در نتیجه امکان حواسپرتی بیشتر می شود.[2] روش های برخورد و حل مشکل:
نخست باید به این نکته توجه داشته که انسان مجبور است برای از بین بردن هر عادت بد، ابتدا باید تمرین کند. لذا شما نیز باید مطالعه بدون  تلفظ را تمرین کنید تا به یک روش مطالعه آرام دست یابید. براین تمرین لازم است نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
1ـ در چند روز اول سعی کنید چند بار در روز به تمرین بپردازید. هر بار تمرین نباید بیش از چند دقیقه به طول انجامد. در غیر این صورت خسته شده و آن را رها می‌کنید.
2ـ هنگام تمرینات ابتدا زبان خود را به پشت دندان‌ها بچسبانید[3]  و فقط به متن نگاه کنید. یعنی با چشم خود فقط خط کتاب را از ابتدا تا انتها دنبال کنید. در این تمرینات شما به دنبال درک مطلب و مطالعه نباشید، بلکه فقط مرور چشم بر روی خط کتاب را تمرین کنید.
3ـ شما می‌توانید برای تقویت تمرینات قبلی یک صفحه روزنامه یا کتابی که آن را نیاز ندارید دور هر جمله یک خط بکشید به صورتی که هر جمله در درون یک خط بسته قرار گیرد. سپس از اول صفحه تا آخر چشم‌های خود را صورت پرشی روی هرکدام از جملات متمرکز سازید. مثلا تمام جمله اول را یک دفعه نگاه کنید یک مکث روی آن جمله بنمایید. سپس چشم خود را از تمام آن جمله برداشته و به صورت پرش آرام روی جمله دوم متمرکز نمایید و پس از مکث کوتاه سراغ جمله سوم بروید. و مطالعه سایر جملات را به همین روش ادامه دهید. این کار باعث می‌شود که شما مطالعه با چشم را یاد بگیرید و مطالعه با زبان را ترک کنید. س
4ـ برای اینکه چشم شما در این نوع مطالعه مهارت پیدا کند، لازم است تمریناتی در جهت تقویت ماهیچه چشم انجام دهید. مثلا هنگامی که صورت شما رو به جلو است، با چشمان خود به سمت راست و چپ نگاه کنید سعی کنید مساحت بیشتری را در این حالت ببینید. یا کره چشم خود را با سرعت به طرف راست و چپ بگردانید تا چشم شما به گردش سریع روی جملات کتاب عادت کند. در غیر این صورت پس از چند دقیقه چشم شما به کندی حرکت می‌کند و نمی‌تواند به سرعت از یک جمله دل بکند و سراغ جمله بعدی برود.
5ـ پس از آنکه چند روز این تمرینات را انجام دادید بعد شروع کنید به مطالعه کتاب و ابتدا مطالب کتاب را به منظور فهم آن به این صورت مطالعه کنید یعنی هم چشم خود را به صورت آرام و دقیق روی متن عبور دهید و هم سعی کنید مطالب کتاب را بفهمید. این تمرین را در روزهای اول چند بار در روز انجام دهید. مواظب باشید در هر بار تمرین 10 تا 15 دقیقه به این روش مطالعه کنید. بعد از چند روز تمرین می‌توانید زمان آن را افزایش دهید.
6. در ابتدا از فرد انتظار نداریم که به یک باره این عادت خود را رها نمائید. چه بسا کنار گذاشتن دفعی آن خود، سبب بروز بعضی مشکلات روحی از جمله اضطراب گردد. بنابراین این کار را باید تدریجاً و بطور زمان بندی انجام داد مثلاً در هفته اول فقط 2 الی 3 ساعت را بدون تلفظ کردن مطالعه کند و در هفته های بعد مقدار زمان آن را بیشتر نماید.
7. برای اینکه ترک این عادت باعث استرس و نگرانی نشود؛ لازم است این فرد ابتدا مطلب درسی خود را در محیطی بدور از مزاحمت برای دیگران بلند بخواند و چند ساعت بعد همان مطلب را سعی نمایند بدون تلفظ مطالعه کند. البته مرحله دوم را در محیطی مانند کتابخانه یا خوابگاه انجام گردد. وی خواهد دید که قادر است این عادت خود را براحتی ترک نمائید.
8. متخصصان امر معتقد اند در تغییر رفتارهای انسان از جمله رفتارهای مطالعاتی افراد، پاداش های به جا و به موقع، بسیار مؤثرتر از تنبیه یا نصیحت آنان است. کارشناسان معتقدند که فعالیت هایی نظیر مطالعه و مرتب کردن اتاق را که رغبت خاصی به آن ها وجود ندارد، می توان از طریق دادن پاداش های مطلوب نظیر تماشا کردن تلویزیون و برنامه مورد علاقه خود تقویت و تشویق کرد.[4] لذا برای اجرای این روش باید دستیابی به چیزهای مطلوب را به میزان معیّنی از مطالعه با عدم تلفظ مشروط ساخت. به این ترتیب می توان پس از مدتی مطالعه با روش صحیح، برای خود پاداشی در نظر گرفت مثلاً با خود قرار گذاشت که اگر امشب این فصل را بدون بلند خوانی، تمام کنم، به دوستم تلفن خواهم زد، یا فلان سریال مورد علاقه ام را تماشا خواهم کرد.[5] تذکر: یکی از شیوه های مبارزه با این عادت این است که باید در هنگام تندخوانی نوک زبان را بین دندان ها قرار دهند تا مانع تلفظ کلمات شود.
روش مطالعه موفق:[6] در پایان یکی از روش های صحیح مطالعه را در ذیل به شما توصیه می نمائیم به عنوان حسن ختام که دارای 6 مرحله است:
1. خواندن اجمالی (پیش خوانی):
مطالبی که در این مرحله باید خوانده شوند عبارتند از: مقدمه، اهداف تحقیق، تیترهای اصلی و فرعی، خلاصه مباحث، مجلات مقدماتی پاراگراف ها.
2. سؤال کردن:
از راه های انجام این کار آن است که خواننده عناوین را به پرسش تبدیل کند.
3. خواندن:
خواندن و سعی بر جواب دادن به پرسش های مرحله دوم.
4. تفکر:
باید درباره مطالبی که می خوانید، خوب تفکر کنید تا دقیقاً پیام نویسنده را درک کنید.
5. از حفظ گفتن:
بیان مطالب از حفظ به خواننده کمک می کند تا متوجه شود چه قسمت هایی از کتاب را خوب درک نکرده است و نیاز به خواندن مجدّد دارد.
6. مرور کردن:
بهترین شکل مرور آن است که خواننده بدون مراجعه به متن، پرسش های اساسی مطرح شده در کتاب را پاسخ دهد. اگر قدرت پاسخگویی به پرسش های مهم را نداشت، باید آن بخش ها را مرور کند.

پی نوشت ها:
[1] . خادمی، عین الله؛ مطالعه روشمند، انتشارات پارسیان، قم، 1379، چاپ اول، ص 123.
[2] . پس یکی از عوامل کاهش سرعت مطالعه خواندن نوشته با صدای بلند است؛ ر.ک: مطالعه روشمند.
[3] . مطالعه روشمند، ص 134.
[4] . فریل انیس، لیندا؛ ترجمه علی صلحجور، فن مطالعه تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1378، چاپ دوم، ص 8.
[5] . همان، ص 9.
[6] . خادمی، عین الله؛ مطالعه روشمند، ص 50.