مواد شیمیایی همه‌جا به چشم می‌خورد و در زندگی ما کاربردهای زیادی دارد؛ در تصفیه آب آشامیدنی، محصولات کشاورزی و امور خانه داری. با این همه، همین مواد اگر به شکلی اصولی استفاده نشود و یا بطور نادرست درطی مراحل تولید، ذخیره‌سازی، حمل و نقل و یا مصرف در محیط منتشر شود، می تواند برای انسان و محیط زیست خطرآفرین باشد.
مواد خطرزا به شکل‌های مختلف می‌تواند باعث مرگ، مصدومیت جدی و بروز عوارض در درازمدت بر روی سلامتی و همچنین آسیب به ساختمان‌ها، منازل و سایر اموال شود. کارخانجات سازنده موادشیمیایی خود یکی از منابع خطرزا هستند. از سایر منابع خطر می‌توان به پمپ بنزین‌ها، بیمارستان‌ها و محل‌های تخلیه و دفع موادخطرزا اشاره‌کرد.
موادخطرزا به شکل مواد منفجره، مواد قابل اشتعال، سموم و نیز مواد رادیواکتیو وجود دارد که در نتیجه حادثه حین حمل و نقل و یا سانحه شیمیایی در کارخانه، در محیط آزادمی‌شود.
اقدامات قبل از انتشار مواد شیمیایی پرخطر
• قبل از هرچیز یک روکش پلاستیکی، نوارلوله و قیچی به کیف امداد خود اضافه کنید .
اقدامات حین انتشار مواد شیمیایی پرخطر
• برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مسیرهای تخلیه، پناه‌گاه‌های موقت و یا روش انجام آن گوش به زنگ اخبار رادیو و تلویزیون باشید .
• تا زمانی‌که میزان آلودگی کم نشده از منطقه خطر دور باشید . درضمن، یادتان باشد که بعضی از مواد شیمیایی فاقد بو هستند.
• اگر از شما خواسته شده که محل را ترک‌کنید :
• بلافاصله این کار را انجام دهید .
• از مسیرهای توصیه‌شده توسط مقامات حرکت‌کنید، چراکه گذر از میان‌برها امن نیست .
• آلودگی موجود درخانه را با بستن تمام پنجره‌ها، هواکش‌ها و خاموش‌کردن فن‌ها به حداقل برسانید .
• لوازم و کیف نجات را که از قبل آماده کرده‌اید را با خود بردارید .
• کمک به افراد نیازمند ازجمله بچه‌ها، سالخوردگان و افراد معلول را فراموش نکنید .
اگر در فضای بیرون گرفتار شده‌اید :
• درفضایی خلاف جهت باد و در یک بلندی قرار بگیرید.
• سعی‌کنید دست‌کم یک کیلومتر از منطقه آسیب‌دیده دورشوید و به دیگران نیز کمک کنید تا خود را از مسیر و صحنه حادثه دورکنند .
• هرگز به مواد و مایعات ریخته‌شده، بخار و مه موجود در هوا و یا رسوب موادشیمیایی دست نزنید و یا از میان آنها عبور نکنید.
• گاز، دود و بخارها را استنشاق نکنید.
• درحالی‌که محل را ترک می‌کنید دهان خود را با پارچه‌ای بپوشانید.
• از مجروحین حادثه تا زمان شناسایی موادپرخطر دوربمانید.
اگر در وسیله‌نقلیه قرار دارید :
• خودرو را متوقف کرده، در جستجوی سرپناه در یک ساختمان مناسب باشید.
• اگر ناچار به ماندن در خودرو هستید پنجره‌ها و دریچه‌های خودرو را بسته نگهدارید و دستگاه تهویه و بخاری را ببندید .
اگر از شما خواسته شده در داخل منزل بمانید :
• تمامی درها و پنجره‌های بیرونی را قفل کنید.
• دستگاه تهویه، شومینه و سایر درهای داخلی را در صورت امکان ببندید.
• دستگاه تهویه را خاموش کنید .
• به اتاق امنی که از قبل مهیا کرده‌اید بروید.
• این اتاق باید از سطح زمین بالاتر و کمترین روزنه را داشته باشد .
• روزنه‌ها و شکاف‌های زیر در و پنجره‌ها را با استفاده از حوله‌های مرطوب و یا پوشش‌های پلاستیکی و نوارهای لوله درزگیری کنید.
• همچنین درزهای پنجره‌ها، دستگاه‌های تهویه، فن‌های خروجی آشپزخانه و فر خوراک‌پزی و خشک‌کن را با نوار لوله و روکش‌های پلاستیکی، کاغذ‌های مومی و ورق آلومینیوم بگیرید .
• از موادی مثل نوار لوله برای پوشاندن سوراخ‌ها، روزنه‌ها و شکاف‌های اتاق استفاده کنید .
• اگر گاز و یا بخار بطریقی وارد اتاق شده است سعی کنید با استفاده از یک حوله یا پارچه نفس کوتاه بکشید.
• از خوردن یا آشامیدن هر نوع غذا یا آبی که احتمال آلودگی دارد خودداری کنید .
اقدامات بعد از انتشار مواد شیمیایی پرخطر
• تنها درصورتی‌که مقامات اعلام‌کردند که محل امن است به منزل خود بازگردید.
• پنجره‌ها و دریچه‌ها را بازکنید و فن‌ها را برای تهویه روشن کنید .
• از مقامات و مسئولین محلی خود در رابطه با نحوه تمیزکردن زمین و اموال از آلودگی کمک و راهنمایی بگیرید.
• ممکن است از شما بخواهند که دوش بگیرید و یا خواسته شود که از آب دور بمانید و یا کار دیگری را انجام دهید .
• به محض مشاهده علایم و نشانه‌های غیرمعمول در بدن درپی درمان باشید .
• لباس‌ها و کفش‌هایی که در معرض آلودگی بوده‌اند را در محل محافظت‌شده و غیرقابل نفوذی قراردهید و نگذارید با سایر مواد تماس پیداکنند .
• به هرکسی‌که در تماس با شماست هشدار دهید که ممکن است شما در معرض مواد سمی قرار گرفته باشید.
• درصورت مشاهده هرنوع بخار و یا سایر مواد خطرزا اورژانس منطقه و محل خود را باخبر کنید.
