نویسنده:محمد حسین شیخ شعاعی
منبع:ماهنامه دیدار آشنا
45 آیه مکی سوره قاف حکایت انسان است و خدا و خلقت ، و بازگشتی بزرگ یعنی معاد. این سوره با قسم به قرآن شروع می شود و با اشاره به انسان هایی که از پیامبری یکی مثل خودشان (انسان ) تعجب کرده اند و زیر بار نمی روند، ادامه پیدا می کند . سپس از خداوندی سخن به میان می آید که پهنه علمش بی نهایت است و خلقت با شکوهی دارد که اگر درست دیده شود روشن ترین دلیل بر بزرگی سازنده اش است . پس از آن ، یادی از اقوام گذشته تاریخ می شود که ویژگی مشترک شان «نه» گفتن به پیامبران خدا بود ؛ قوم نوح و ثمود و لوط و عاد و مردم رس و أیکه (قوم شعیب ) و تبع و فرعون و همه این انکارها در حالی بوده و هست که خداوند از هر کس دیگر به انسان نزدیک تر است و فرشتگانش همیشه انسان را زیر نظر دارند .
مرگ ، حقیقتی که فراری از آن نیست و صحنه های هولناک روز قیامت که فرشتگان همراه انسان با او به محکمه می آیند و متجاوزان از حدود و احکام خداوند به عذاب دچار می شوند ، تصویر آیات بعدی است . سپس روی دیگر سکه آشکار می شود ؛ بهشت ، جایی که اهل توبه و کسانی که حتی دور از چشم مردم ، به خاطر ترس از خدا ، مراقب رفتار های خود بوده اند ، در آن آرامش همیشگی دارند .
خداوند دوباره از تاریخ سخن می گوید . تاریخ ، قدرت مستکبران زمانه را به ریش خند می گیرد ؛ چرا که به یاد دارد زورمندان پر ادعایی را که در قدرت و عظمت ظاهری کسی به آن ها نمی_ رسید ، ولی به خاک سیاه نشستند .سپس خداوند به قدرت خود در خلقت آسمانها و زمین اشاره می کند و بعد از توصیه پیامبر به صبر و نیز حمد و تسبیح او در زمانی معین ( نماز ) ، قلب او را از یاد قیامت ونداهای آسمانی آن روز آکنده می کند . روزی که مرده ها به دستور یگانه حاکم مرگ و زندگی از قبر بیرون می آیند و در پیشگاه او جمع می شوند . آگاهی خدا از گفتار دشمنان ، مختار بودن انسان در پذیرش حق ووظیفه پیامبر در تذکر به مردمی که وعده عذاب آخرت را باور دارند ، آخرین آیات سوره قاف را ترتیب می دهند .

پیام گزیده ها
– خالق انسان از همه وسوسه های درونی او و آن چه در قلبش می گذرد با خبر است . خدا از رگ گردن به انسان نزدیک تر است .(آیه 16)
– در تاریخ بشر کسانی بوده اند که بیشتر از مستکبران امروزی قدرت و عظمت داشته اند و صاحب نفوذ در سرزمین های زیادی بوده اند اما در برابر حکم و خواست خدا هیچ راه فراری نداشتند . این موضوع برای کسانی که قلب بیداری دارند و با توجه – و نه سرسری – گوش می دهند آگاه کننده است . ( آیه 36 و37 )
– روز قیامت خداوند به انسان می گوید: تو چشمت را به روی حقایق بسته بودی و خودت را نسبت به اتفاقات این روز به بی خیالی زده بودی .اما حالا تو را با حقیقت روبه رو کرده ایم و تو از ترس و اضطراب خیره خیره به آن چه رخ می دهد نگاه می کنی .(آیه 22 )

ختم کلام
مومنان رسالتی بیش از آن چه بر عهده پیامبر بوده است ندارند . به گفته قرآن ، خداوند اگر می خواست همه را مؤمن قرار می داد. رسول گرامی نیز وظیفه ای بیش از نشان دادن راه رهبری ره روان نداشت ، وهیچ اجباری نمی توانست باشد . و مردم حق داشتند با پذیرش شرایط خاص ، دین دیگری اختیار کنند و از این جهت آزاری نمی دیدند . حتی در جهاد اسلامی ، مسلمانان فقط با کفاری روبه رو بودند که تهدیدی برای حکومت اسلامی به شمار می رفتند . قرآن در آیاتی شبیه آیه آخر سوره قاف وظیفه پیامبر را به گونه ای گوشزد می کند که از حساسیت ها و نگرانی های ایشان بکاهد و تأکید می کند پیامبر نسبت به ایمان آوردن یا نیاوردن مردم مؤاخذه نمی شود . آن چه از پیامبر و سایر پیشوایان دین و مبلغان هدایت خواسته شده است فراهم کردن شرایط یک انتخاب آگاهانه است . مردان حق از این جهت به پیکار با طاغوت ها می پردازند که طاغوت ها مانع آگاهی و رسیدن پیام خدا به انسان ها هستند . یکی از دلایل ضرورت تشکیل حکومت اسلامی نیز همین است که شرایط جامعه برای جریان سالم آگاهی ها و تعالیم خداوند مناسب شود .