وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… تَرکِ التَّعیِیر‌.[۱]

آخرین نکته در تبیین این فراز از دعای مکارم الاخلاق این است که آنچه انسان را به سرزنش دیگران وادار می‌کند، خودشیفتگی است. کسی دیگری را بر عیب و گناهی که دارد سرزنش می‌کند که در خود عیبی نمی‌بیند و خودپسند است. تا وقتی این صفت در انسان وجود داشته باشد و آن را معالجه نکند، ترک سرزنش دیگران برایش ممکن نیست یا بسیار دشوار است.

در روایتی از امام کاظم (علیه السّلام) وارد شده که در مقام نصحیت برخی از فرزندانش می‌فرماید:

لا تُخرِجَنَّ نَفسَکَ‌ مِن‌ حَدِّ التَّقصیرِ فی عِبادَهِ اللّهِ عز و جل وَ طاعَتِهِ؛ فإنَّ اللّهَ لا یُعبَدُ حَقَّ عِبادَتِهِ. [۲]

زنهار که خود را در پرستش خداى عز و جل بى‌تقصیر مدانى؛ زیرا خداوند، آن گونه که شایسته پرستش است، پرستش نمى‌شود.

انسان با همه تلاشی که در راه عبادت خدا می‌کند، نباید فکر کند که حق آن را به جا آورده و در این راه کوتاهی نکرده است، زیرا حق عبادت پروردگار هیچ‌گاه به جا آورده نمی‌شود. توجه به این مسئله باعث می‌شود که انسان به عبادتی که انجام داده، مغرور و خودشیفته نشود.

همچنین در روایتی دیگر از امام باقر (علیه السّلام) چنین نقل شده که به «جابر بن عبدالله» فرمود:

یا جابِرُ، لا أخرَجَکَ اللَّهُ مِنَ النَّقصِ و التَّقصیرِ.[۳]

اى جابر! خداوند تو را از کاستى و تقصیر بیرون نَبَرد.

این دعای مهمی است که حضرت برای جابر کردند. ما نیز همواره باید برای خود و دیگران این دعا را بکنیم. دعای دیگری نیز در این زمینه از امام کاظم (علیه السّلام) رسیده است که به «فضل بن یونس» آموزش دادند. ایشان خطاب به وی می‌فرماید:

أکثِرْ مِن أن تَقولَ: اللَّهُمَّ لا تَجعَلْنی مِنَ المُعارینَ و لا تُخرِجْنی مِنَ التَّقصیرِ.

بسیار بگو: خدایا! مرا از عاریه‌داران قرار مده و از حدّ تقصیر بیرونم مبر.

«فضل» می‌گوید: عرض کردم: معناى عاریه‌داران، را مى‌دانم؛ که شخصى دینش عاریتی است و سپس از آن خارج مى‌شود. اما معناى «مرا از حد تقصیر بیرونم مبر» چیست؟ حضرت فرمود:

کلُّ عَمَلٍ تُریدُ بِهِ اللَّهَ عَزَّوجلَّ فَکُن فیهِ مُقَصِّراً عِندَ نَفسِکَ؛ فإنَّ النّاسَ کُلَّهُم فی أعمالِهِم فیما بَینَهُم و بَینَ اللَّهِ مُقَصِّرونَ إلّا مَن عَصَمَهُ اللَّهُ عَزَّوجلَّ.[۴]

هرکارى که براى خدا انجام مى‌دهى خود را در آن مقصّر بدان؛ زیرا همه مردم درکارهایى که براى خدا مى‌کنند، مقصّر هستند، مگر کسى که خداوند عزّوجلّ نِگَهش دارد.

با ملاحظه این روایات متوجه می‌شویم که چرا حضرت امام (رحمه الله علیه) در آن وصیت‌نامه اخلاقی فرمودند: «با دست خالی از حسنات و نامه‌ای سیاه از سیئات…» زیرا انسان‌های کامل هیچ گاه خود را کامل نمی‌دانند.

منبع : پایگاه آیت الله ری شهری