بیشترین گناهان، مربوط به کدام جزء از بدن می باشد؟

در پاسخ به سؤال باید گفت، گناهانی که از انسان سر می زند به دو دسته تقسیم می شوند، بعضی آنها مربوط به باطن و درون انسان است و بعضی دیگر مربوط به جوارح و اعضاء ظاهری بدن می باشند.[1] از گناهان مربوط به باطن می توان به شرک ـ حسادت، تکبر، کینه ـ یأس و ناامیدی و… اشاره کرد. اینگونه معاصی، گرچه یک ریشه روانی و باطنی دارند؛ امّا می توانند منشأ بسیاری از مفاسد دنیوی و اخروی گردند. چنانکه در مورد شرک به خدا، قرآن با صراحت می فرماید: خداوند مشرک را نمی آمرزد.[2] و در مورد حسادت و تکبر روایات بسیاری از معصومین رسیده است که حکایت از بزرگی این گناهان می کند؛ در روایتی امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرماید: «آفَهُ الدّین الحَسَدُ و العُجب و الفَخْر» (آفت دین حسد و خودبینی و بالیدن (فخرفروشی) است)[3] و در روایت دیگر از امام باقر ـ علیه السّلام ـ نقل شده است که حسد ایمان انسان را از بین می برد، همانگونه که آتش هیزم را از بین می برد.[4] و یا در مورد گناه بزرگِ یأس و ناامیدی، قرآن با لحنی قاطع اینگونه افراد را توبیخ می کند و می فرماید: از رحمت خدا ناامید نشوید، همانا از رحمت خداوند مأیوس نمی شود مگر کفّار.[5] و امّا گناهانی که مربوط به اعضاء ظاهری بدن می باشند و جنبه خارجی دارند، اگرچه این معاصی، بیانگر یک باطن و درون آلوده می باشند، لیکن ظهور آنها بیشتر در اعضاء و جوارح نمایان می گردد.
اما در مورد این پرسش که بیشتر گناهان مربوط به کدام عضو از بدن می باشد؟
در پاسخ عرض می کنیم، علماء اخلاق در کتابهای اخلاقی، بعد از برشمردن انواع معاصی و ضرر و زیان آنها، به گناهان مربوط به زبان که می رسند، با استناد به روایات و احایث وارده از اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ ، این عضو را سرچشمه بسیاری از گناهان و لغزشها می دانند. مرحوم ملااحمد نراقی، در همین زمینه در فصل مربوط به مفاسد زبان می فرمایند: «بسیاری از آفات و مفاسد از قبیل غیبت، تهمت، دروغ، شماتت، فحش، مسخره کردن، جدال و مراء، و حرفهای بی خود زدن و… از مفاسد زبان است و ضرر این عضو، بیشتر از سایر اعضاء است و زبان بهترین وسیله شیطان است برای گمراه کردن انسانها و از این جهت است که در اخبار و روایات بسیار، امر به حفظ این عضو شده است.»[6] در این خصوص احادیث فراوانی از پیامبر ـ صلی اللّه علیه و آله و سلّم ـ و اهل بیتش ـ علیهم السّلام ـ روایت شده است. از جمله: نقل است شخصی خدمت پیامبر اکرم ـ صلی اللّه علیه و آله و سلّم ـ رسید و عرض کرد: مرا نصیحت کنید، حضرت فرمودند: زبانت را حفظ کن بار دوم آن شخص عرض کرد، نصیحتم کنید، باز هم حضرت فرمودند: زبانت را حفظ کن، آن شخص برای بار سوم هم از پیامبر ـ صلی اللّه علیه و آله و سلّم ـ تقاضای موعظه و نصیحت کردند، در اینجا بود که حضرت با لحنی شدید به او فرمودند: وای بر تو آیا چیزی جزء محصولات زبان، مردم را به رو در آتش خواهد افکند.[7] حضرت با این جمله به این شخص فهماند که بیشتر اهل جهنم بخاطر همین زبان، جهنمی می شوند. زیرا با زبان است که انسان دروغ می گوید و قرآن هم می­فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی مَنْ هُوَ کاذِبٌ کَفَّارٌ» (خداوند افراد بسیار دروغگو را هدایت نمی کند)[8] و با زبان است که شخص غیبت می­کند و قرآن نهی از این عمل شنیع می کند و می فرماید غیبت همدیگر را نکنید[9] و با زبان است که انسان سخن چینی می کند. در روایتی از علی ـ علیه السّلام ـ نقل شده است که فرمود: «شِرارُ کم المِشّاؤون باالنمیمه…» بدترین شما آن کسانی هستند که سخن چینی می کنند.[10] همچنین با زبان است که فحش و دشنام گفته می شود. امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: خداوند آدم زشتگوی بدزبان را دشمن دارد.[11] و همچنین است گناهان دیگر زبان که هر کدام مفاسد عظیمی دربر دارند.
البته زیاد بودن مفاسد این عضو دلیل بر این نیست که فقط گناهان مربوط به زبان اولویت دارند، زیرا چه بسا گناهان دیگر که مربوط به سائر اعضاء بدن است، ارتکاب آنها خشم و غضب الهی را در پی داشته باشند و موجب بدعاقبتی انسان دردنیا و آخرت گردند.
مثلاً ممکن است افرادی باشند که به ظاهر متدین و مقدس باشند، امّا بخاطر بی توجهی به احکام مربوط به کسب درآمد مبتلا به گناهانی همچون رباخواری و … شوند و در زمره محاربین و دشمنان خدا و رسول قرار گیرند.[12] و یا به خاطر چشم چرانی و نگاه به نامحرم مبتلا به عذابهای شدید آخرت گردند. زیرا چشم از اعضائی است که
می توان گفت بعد از زبان سرچشمه بسیاری از گناهان می باشد.
لذا در آیه شریفه قرآن به مرد و زن دستور می دهد که مواظب نگاههای خود باشید و نگاه به نامحرم را از دائره دید خود خارج کنید.[13] پیامبر ـ صلی اللّه علیه و آله و سلّم ـ می فرماید: «مَنْ اصاب من امرأه حراماً نظره ملأ الله عینه نارا» (کسی که نظر حرام به زن نامحرم اندازد خداوند چشمانش را از آتش پر می کند.)[14] قابل ذکر است که تمام اعضاء بدن نسبت به عملکرد خود، در فردای قیامت مورد سؤال و مؤاخذه قرار می گیرند و هر عملی را که در دنیا انجام داده اند بازگو می کنند.
خدای تعالی این صحنه را در چند جای قرآن برای انسانها ترسیم کرده است. در سوره یس می فرماید: آن روز (روز قیامت) دهانها را می بندیم و دستان شما و پاهای شما هر عملی انجام داده اند برای ما بازگو خواهند کرد.[15] در سوره فصلت می فرماید: پوست بدن شما هم به آنچه انجام داده است، گواهی خواهد داد.[16]

پی نوشت ها:
[1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و یکم، 1368، ج 2، ص 291.
[2] . نساء/ 48.
[3] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، مترجم سیدجواد مصطفوی، چاپ از انتشارات علمیه اسلامیه، ج 3، ص 418.
[4] . کلینی، اصول کافی، پیشین، ص 416.
[5] . یوسف/ 87.
[6] . نراقی، ملااحمد، معراج السعاده، انتشارات علمی، چاپ چهارم، 1366، ص423.
[7] . ابن شعبه حرانی، حسن، تحف العقول، ترجمه احمد جنتی، چاپ اول، انتشارات علمیه اسلامیه، ص 60.
[8] . زمر/ 3.
[9] . حجرات/ 12.
[10] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، انتشارات علمیه اسلامیه، ج4، ص 75.
[11] . ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ترجمه احمد جنتی، چاپ اول، انتشارات علمیه اسلامیه، ص 340.
[12] . بقره/ 279.
[13] . نور/ 30.
[14] . محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 2، ص 554.
[15] . یس/ 64.
[16] . فصلت/ 20.