من خیلی دلم می خواهد صبح زود برای نماز بیدار شوم چه باید بکنم؟

از انواع مسئولیت های انسان، مسئولیت او در برابر خداست. بدون شک انسان در برابر خداوند مسئول است. زیرا همه چیز از آن اوست، مال اوست، و به سوی اوست هیچ موجود دیگری در برابر او از خود استقلالی ندارد و همه چیز از برای اوست (له ما فی السموات و ما فی الارض)[1] هیچ یک از نعمت هایی که در اختیار انسان قرار می گیرد مال خودش نیست. مالک حقیقی نعمت های جسمی، روحی، درونی و بیرونی انسان ذات اقدس الهی است.[2] پس برای سپاس از این همه نعمت و عظمت باید کاری کرد چرا که برای هر چیزی که به ما می دهند ما در مقابل آن از صاحبش تشکر می کنیم. حال خداوند باری تعالی با این همه نعمت های فراوانی که به ما داده در مقابلش باید کاری انجام داد و آن کار چیزی نیست جز تشکر از نعمت هایی که به ما داده و نماز، تشکر و سپاس ما در برابر اوست البته نماز و عبادت دارای فلسفه های زیاد می باشد که در این جا فرصت بیان آن مطالب نیست.
قبل از هر چیزی باید به این نکته اشاره کرد که اگر انسان به خدا معرفت حاصل کند و با تمام وجود خدا را احساس کند و با راز و نیاز و مناجات با خدا رابطه ای عاشقانه برقرار کند، در آن صورت دیگر روح انسان برای رسیدن زمان ارتباط با خدا بی قراری می کند. و چون شناخت دارد ارزش و عظمت آن برای او بسیار بالاست امید است که باکسب معرفت به خدا در دلهایمان چنان محبتی ایجاد گردد که روح و جسم ما برای لحظه قرار گرفتن در مقابل خدا بی قراری کند.

علل معنوی تأثیرگذار در بیداری برای نماز صبح
1. با وضو خوابیدن: انسان قبل از خوابیدن مناسب است که وضو بگیرد و بخوابد و ما در روایات هم داریم که کسی وضو بگیرد و بخوابد اگر در آن حال از دنیا برود شهید از دنیا رفته است.
2. به نیت عبادت خوابیدن: یعنی به خود یادآوری کند که خواب برادر مرگ است (النوم اخ الموت) و بیدار شدن مثل دوباره زنده شدن است.[3] لذا باید قصد کند که اگر خداوند به او عمری داد و روز بعد بیدار شد برای عبادت او بیدار شود و ازخدا بخواهد خدایا نیت می کنم که فردا برای عبادت تو بیدار شوم و تو را عبادت کنم تو هم مرا یاری فرما.
3. استغفار هنگام خواب: از جمله اموری که باید به آن توجه کرد. این است که هنگام خواب از گناهانی که در طول روز انجام داده ایم استغفار کنیم. مراقبت بر این کار باعث می شود که هر روز انسان به حساب خود رسیدگی کند و کمتر گناه کند و بیشتر به یاد خدا باشد. بنابر این یکی از عواملی که باعث می شود انسان برای نماز صبح بیدار نشود انجام گناه در روز قبل می باشد که استغفار در شب باعث رفع این مشکل می گردد.
4. قرائت آیه آخر سوره کهف: در روایت است که می فرماید: نیست بنده ای که آیه آخر سوره کهف را هنگام خواب بخواند مگر آنکه ساعتی که خواسته است بیدار شود.[4] و این از اموری است که مکرر تجربه شده و مورد شک نیست و هر وقت که بخواهی بیدار می شوی و آیه این است (قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى إِلَیَّ أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَداً)[5]

عوامل مؤثر در بیدار شدن برای نماز صبح:
1. زود خوابیدن: برای زود بیدار شدن ما باید شب زود بخوابیم چرا که هر فردی به طور متوسط در شبانه روز به 8 ساعت خواب نیاز دارد و اگر بخواهیم برای نماز صبح بیدار شویم باید ساعت خواب خود را تغییر داده و زودتر بخوابیم تا بتوانیم صبح به راحتی از خواب بیدار شویم در این مورد می توان به زندگی علماء اشاره کرد که معمولاً اوایل شب می خوابند و معمولاً یک یا دو ساعت مانده به اذان صبح از خواب بیدار می شوند.
2. جلوگیری از پرخوری: پرخوری در همه اوقات مذموم می باشد خصوصاً در شب چرا که بدن انسان سنگین شده و باعث می شود که صبح به سختی از خواب بیدار شود همچنین پرخوری و افراط در خوردن اختلال در انگیزه های معنوی ایجاد می کند و در مقابل، گرسنگی زیاد هم موجب اختلال در انگیزه های معنوی می گردد. پس کسی که به اندازه لازم غذا بخورد با یک سبکی و نشاط مخصوصی به طرف عبادت می رود
نه چندان بخور کز دهانت بر آید
نه چندان که از ضعف جانت بر آید[6] امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند: خوابیدن فراوان بر اثر آشامیدن زیاد است و نوشیدن زیاد هم بر اثر زیاد خوردن است و این دو سنگین کننده نفس هستند و از طاعت و عبادت باز می دارد و قساوت می بخشد دل را از تفکر کردن.[7] 3. استفاده از ساعت: علاوه بر موارد بالا برای بیدار شدن برای نماز صبح می توان از ساعت زنگی نیز استفاده کرد که در صورتی که موارد بالا رعایت نگردد ممکن است انسان بیدار شود اما قبل از هر کاری دوباره بخوابد پس موارد بالا باید رعایت شود.
4. سفارش کردن به دیگران: از راه های دیگر برای بیدار شدن این است که شب هنگام خواب به پدر یا مادر یا برادر و خواهر و یا هر کسی که با ما زندگی می کند سفارش کنیم هنگام نماز صبح ما را از خواب بیدار کنند.
5. تلقین کردن: یکی از راههای دیگر برای بیدار شدن برای نماز صبح، استفاده از روش تلقین کردن است چرا که در بسیاری از موارد دیده شده که فرد با تلقین کردن توانائی انجام کاری مشکل را هم پیدا کرده و آن به این صورت است که قبل از خواب به خود تلقین کند که می تواند صبح بیدار شود و باید بیدار شود.

پی نوشت ها:
[1] . بقره/255.
[2] . مصباح یزدی، محمدتقی، فلسفه اخلاق، چاپ و نشر بین الملل، ص 138.
[3] . دستغیب، صلاه الخاشعین، دفتر انتشارات اسلامی، ص 125.
[4] . دستغیب، صلاه الخاشعین، دفتر انتشارات اسلامی، ص 125.
[5] . کهف/110.
[6] . عزیزی تهرانی، علی اصغر، علل و درمان حواسپرتی در نماز، انتشارات دفتر تبلیغات، ص 79.
[7] . مصباح الشریعه، ترجمه فارسی، ص 253.