امام جواد علیه السلام فرمودند:
اَلدّینُ عِزُّ، وَ العِلمُ کَنزٌ، وَ الصَّمتُ نُورٌ، وَ غایَهُ الزُّهدِ الوَرَعُ؛
دین، عزّت است و دانش، گنج. سکوت، روشنایی است و نهایت زهد، پرهیز از گناه است.
الفصول المهمّه، ص 260
شرح حدیث:
چهار حکمت نغز در این حدیث کوتاه بیان شده است:
نخست: این که دین، مایه ی عزّت و سربلندی انسان است.
دوم: این که دانش، گنجینه ای گرانبهاست.
سوم: این که سکوت، نورانیت و روشنایی می آورد.
چهارم: این که پرهیزگاری، نهایت زهد است.
آنان که عزّت را در ثروت و مقام و قدرت می جویند، باید بدانند که عزّتمندان واقعی، دینداران هستند. علم و دانش به مثابه ی گنج است. گنج را باید استخراج کرد و آن را به کار گرفت. علمی که مورد استفاده قرار نگیرد، مثل گنجی است که در زیر خاک مدفون است.
سکوت و کم حرفی، دل را روشن می سازد و چراغ حکمت را در درون می افروزد. به گفته ی کلیم کاشانی:ز خامُشی دهنِ غنچه، پر ز زر شده است
سکوت جایزه دارد، چرا نمی گیری؟( مثلها و حکمتها ص 479.)
وَرَع و پارسایی آن است که انسان مواظب باشد به حرام نیفتد؛ چه در غذا و خوراک، چه در ثروت و درآمد، چه در نگاه کردن و گوش دادن و چه در هر عملی که از او سر می زند.
زهد واقعی، در ورع نهفته است.
چنان نیست که هر که تهیدست تر باشد، با تقواتر است، بلکه هر که بیشتر از گناه پرهیز کند، مقام زهد و پارسایی اش بالاتر است.
راستی… چه باید کرد که زندگیها «حیات طیّبه» باشد؟
خودسازی، مراقبت از خویش، حفظ زبان و پرهیز از گناه!
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی.
