همانگونه که می دانید پُرخوری و چاقی احتمال ابتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی-عروقی، افزایش چربی های خون، فشار خون بالا، دیابت، ناراحتی مفاصل و … را افزایش می دهد.
همچنین باعث می شود فرد از نظر ظاهری دارای هیکلی نامتناسب شود که هنگام حضور در جمع افراد ، از نظر روانی دچار اضطراب و ناراحتی گردد.
آیین اسلام نیز انسان را از پُرخوری نهی و اعتدال در خوردن غذا را توصیه کرده است. در این مطلب تعدادی از روایات و احادیث مربوط به پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امامان شیعه را برای شما آورده ایم که همگی بر کم خوری تاکید می کنند. البته منظور از کم خوری که در این روایات آمده است، لاغری نیست ، بلکه منظور مصرف غذا به قدر نیاز و احتیاج بدن( متعادل) است تا فرد دارای بدنی سالم و تندرست باشد. زیرا در حال حاضر بعضی افراد جوان به منظور داشتن هیکلی لاغر (به اصطلاح مانکنی) خیلی کمتر از حد نیازشان غذا می خورند که این کار باعث می شود دچار کمبود مواد مغذی شده و در آینده دچار مشکلات جسمی مانند پوکی استخوان ، کم خونی ، سردرد مزمن ، ضعف و سرگیجه و …. شوند.
باتوجه به احادیث و روایات پایین می توان گفت اگر هر فردی واقعاً به توصیه های بهداشتی و سلامتی قرآن و ائمه عمل می کرد، میزان بیماری ها و مشکلات جسمی و روحی خیلی کمتر از این بود.
رعایت اعتدال در خوردن غذا و کم خوری غیراز تاثیر بر سلامت جسمی افراد ، بر سلامت روحی آنها نیز موثر است. در اینجا تاثیرات جسمی کم خوری را با عنوان “فواید ظاهری کم خوری” و تاثیرات روحی و معنوی آن را با عنوان “فواید باطنی کم خوری” برای شما بیان می کنیم. امیدواریم با توصیه به این رهنمودهای گرانقدر، همواره از جسمی سالم و روحی پُرنشاط برخوردار باشید.
امام علی (علیه السّلام) : زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه.
* پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : اگر ساکنان خانه ای به مقدار کم غذا بخورند، خانه شان نورانی می گردد. (المعجم الأوسط،ج۵، ص۲۲۹، ح۵۱۶۵عن أبی هریره، کنزالعمّال، ج۳، ص۳۹۱، ح۷۰۹۳)
* پیامبرخدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : هرکس که خداوند را بسیار تسبیح گوید و به بزرگی یاد کند و در عوض به مقدار کم بخورد و بیاشامد و بخوابد، فرشتگان مشتاق او می شوند. (تنبیه الخواطر، ج۲، ص۱۱۶)
* امام علی (علیه السّلام) – در حکمت های منسوب به ایشان ــ : زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه. (شرح نهج البلاغه، ج ۲۰، ص۳۳۳، ح۸۲۴)
* امام علی(علیه السّلام) – در حکمت های منسوب به ایشان ــ : عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا، تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد.(شرح نهج البلاغه،ج۲۰،ص۲۷۲،ح ۱۴۹)

فواید ظاهری کم خوری:

الف ــ سلامت تن
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : مادر همه داروها، کم خوری است. (المواعظ العددیّه، ص ۲۱۳)
امام علی (علیه السّلام) : کم خوری، مانع بسیاری از بیماری های جسم می شود. (غررالحکم، ۶۷۶۸ ،عیون الحکم و المواعظ ، ص ۳۷۰، ح ۶۲۴۸)
امام علی (علیه السّلام) : خوراک را کم کن تا بیماری ها را کم کنی. (غرر الحکم، ح۲۳۳۶)
امام علی (علیه السّلام) : هر کس خوراکش کم باشد، دردهایش نیز کم است. (غررالحکم،ح۸۴۰۹،عیون الحکم والمواعظ، ص۴۵۵،ح۸۲۲۰)
امام علی (علیه السّلام) : کم خوری، مایه گرامی داشتن بیشتر خویش است و سلامت را بیشتر استمرار می بخشد. (غررالحکم،ح ۶۸۱۹،عیون الحکم والمواعظ، ص ۳۷۰،ح ۶۲۴۰)
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : مادر همه داروها، کم خوری است.
امام علی (علیه السّلام) : هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد. (غررالحکم ، ح۸۸۰۳، عیون الحکم و المواعظ ، ص ۴۳۷ ،ح۷۵۵۹)
امام علی (علیه السّلام): سلامت تن، از کمی غذا و کمی آب است. (تحف العقول ، ص ۱۷۲، بشاره المصطفی،ص ۲۵ کلا هماعن کمیل بن زیاد، بحارالأنوار،ج۶۶، ص۴۲۵ ،ح۴۱)
امام رضا (علیه السلام): اگر مردم در خوردن به کم بسنده می داشتند، بدن هایشان سالم بود. (بحارالأنوار،ج۶۶، ص ۴۲۵ ،ح ۴۱)
امام رضا (علیه السلام) : بدن همانند زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگر در آبادانی و آب دهی به آن مراقبت شود، به گونه ای که آب، نه بیشتر از نیاز به آن برسد تا آن را غرق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به خشکی گرفتار سازد، آبادانی اش استمرار می یابد و خرّمی اش بیشتر می گردد و کشت آن برکت می یابد؛ امّا اگر از آن غفلت شود، به تباهی می گراید و علف هرز در آن می روید. بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و نوشیدنی، چنین است.[پس،] سامان و سلامت می یابد و عافیت در آن، ریشه می گسترد. بنگر که چه چیز با تو و با معده ات سازگار است و تن تو با چه چیز نیرو می گیرد و چه خوردنی و نوشیدنی ای برای بدنت سالم تر است، همان را برای خویش مقرّر بدار و خوراک خود گیر. (بحار الأنوار،ج۶۲، ص۳۱۰)
امام علی (علیه السّلام) : هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتی اش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد.

ب ــ شادابی چهره
پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می کشیدند. پرسید:« شما را چه شده است؟».
مرد گفت:ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکاراست؛ امّا دوست دارم از او جدا شوم.
عیسی گفت:« به هر حال، به من بگوی که او را چه می شود؟»
مرد گفت: بی آن که کهنسال باشد، چهره اش بی طراوت است.
گفت: ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره ات پرطراوت شود؟».
زن گفت: آری.
به او گفت: « چون غذا می خوری ، از سیر شدن حذر کن؛ زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان می رود».
آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره اش طراوت یافت. (بحارالأنوار،ج۱۴، ص۳۲۰،ح۲۶)

ج ــ طول عمر
لقمان(علیه السّلام) : اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می ماند. (المواعظ العددیّه، ۷۱)

فواید باطنی کم خوری

الف ــ صفای اندیشه
امام علی (علیه السّلام) : هر کس خوراکش کم باشد، اندیشه اش صفا می یابد. (غرر الحکم، ح ۸۴۶۲ ،عیون الحکم و الواعظ ،ص۴۵۶ ،ح ۸۲۳۶)

ب ــ فروغ دل
پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : اگر کسی خوراک خود را کم کند، درونش از نور سرشار می گردد. (الفردوس،ج۱، ص۲۹۰ ،ح۱۱۳۸ عن أبی هریره، کنز العمّال، ج۱۵، ص ۲۴۴،ح۴۰۷۷۲)
پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : اگر کسی می خواهد خود را از دام شیطان رها کند، باید چربی اضافی بدن خود را با کم خوردن غذا از بین ببرد، زیرا در این صورت می تواند به حضور فرشتگان نائل شود و به آنچه نزد خداست، صحیح و فراوان بیندیشد.

ج ــ رهایی از شیطان
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : هر کس، از این خرسند می شود که خویش را از ابلیس برهاند، باید گوشت و چربی خود را با کم خوری، آب کند؛ چرا که با کم خوری، حضور فرشتگان و فراوان اندیشیدن در آنچه نزد خداوند است، را به دست می آورد. (الفردوس،ج۳، ص۵۳۶،ح۵۶۷۲عن ابن عبّاس)
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : با کمی خوراک و نوشیدنی، با نفس خویش جهاد کنید تا فرشتگان بر شما سایه بگسترند و شیطان از شما بگریزد. (تنبیه الخواطر،ج۲،ص۱۲۲)
پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : دوست داشتنی ترین شما نزد خداوند، کم خوراک ترین و سبک بدن ترین شماست.

د ــ در آمدن به ملکوت آسمان ها
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : پشمینه بپوشید و میان بر بندید و به گنجایش نیمه ی شکم بخورید تا به ملکوت آسمان ها در آیید. (مکارم الأخلاق، ج۱، ص۲۵۲،ح۷۵۰)
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : هر کس شکمش پُر باشد، به ملکوت آسمان ها و زمین راه نمی یابد. (تنبیه الخواطر،ج۱، ص۱۰۰عن ابن عبّاس)

ه ــ تقرب به درگاه خداوند
پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : کاستن از خوراک، نزد خداوند، جایگاهی والا دارد. (تنبیه الخواطر،ج۲، ص۱۱۹)
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : دوست داشتنی ترین شما نزد خداوند، کم خوراک ترین و سبک بدن ترین شماست. (کنز العمّال،ج۱۵،ص۲۶۱،ح۴۰۸۶۹)
امام صادق (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : نزدیک ترین حالت بنده به خداوند، هنگامی است که شکم وی، سبک باشد. (الکافی، ج۶، ص۲۶۹،ح۴)
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : هر کس خوراکش اندک باشد، تنش سلامت و دلش صفا می یابد؛ و هر کس خوراکش فراوان باشد، تنش بیمار و دلش سخت می گردد.

و ــ مجموعه ای از منافع کم خوری
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) : هر کس خوراکش اندک باشد، تنش سلامت و دلش صفا می یابد؛ و هر کس خوراکش فراوان باشد، تنش بیمار و دلش سخت می گردد. (بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۳۱، ح۵)
امام علی(علیه السّلام) : بر شما باد میانه روی در خوردنی ها؛ چراکه این کار، از اسراف دورتر است و مایه سلامت بیشتر تن می گردد و در پرستش، بیشتر یاری می رساند. (غررالحکم، ح۶۱۵۳، عیون الحکم والمواعظ، ص۳۴۱، ح۵۸۳۳)
مصباح الشریعه ــ درحدیثی که به امام صادق (علیه السّلام) منسوب است ــ : کم خوری، در میان هر طایفه ای، ستوده است؛ زیرا منفعت باطن و ظاهر، در آن است. (بحار الأنوار،ج۶۶، ص۳۳۷،ح۳۳)

طب غذا از منظر امام صادق (علیه السلام)
آنچه دین مبین اسلام در اختیارمان قرار داده ، عین زندگی و قوانین آن روشنگر راه است .
در آیات قرآن واحادیث نبوی آنچه لازمه زندگی دیروز و امروز است، بیان شده که ازآن جمله می توان به مقوله غذا و خوردن اشاره نمود . احادیث متعددی درباره انواع غذاها وآداب خوردن از امام صادق (علیه السّلام) موجود است. از آن جمله می توان به حدیثی در مورد تقسیم بندی مواد غذایی بر اساس مبدأ تولید آنها اشاره نمود که می فرمایند: انه ذکر ما یحل اکله و ما یحرم بقول مجمل فقال اما مایحل للانسان اکله مما اخرجت الارض فثلاثه صنوف من الاغذیه صنف منها جمیع صنوف الحب کله کالحنطه و الارز و القطینه و غیرها و الثانی صنوف الثمار کلها و الثالث صنوف البقول والنبات فکل شی من هذه الاشیاء فیه غذاء للانسان و منفعه و قوه فحلال اکله و ما کان منها فیه المضره فحرام اکله الا فی حال التداوی به واما…..
حضرت ضمن اشاره به دو تقسیم بندی بزرگ غذایی« حلال و حرام» ، مختصراً به شرح غذاهای حلال شده بر انسان پرداخته، و دوباره آنها را به دو دسته بزرگ تقسیم می نمایند. آنها که از زمین روئیده و خارج می شوند و آنها که از حیوانات فراهم می شوند . سپس آنهایی را که از زمین خارج می شوند، به سه دسته حبوبات وغلات، میوه جات و سبزیجات تقسیم می کنند، که مطابق با تقسیم بندی در کتب نوین است.
ایشان در باب آداب خوردن می فرمایند: کل ما علمت انه یعرف موده الرجل لاخیه با کله من طعامه- اعتبر حب الرجل باکله من طعام اخیه- اشدکم حبالنا احسنکم اکلا عندنا – کلوا فانما تستبین موده الرجل لاخیه فی اکله – یعرف حب الرجل باکله من طعام اخیه….
بدین معنا که اگر به منزل یکی از دوستان صمیمی خود وارد شدید و برای خوردن چیزی آوردند، از آن تناول کنید تا معرفت و دوستی خود را نشان دهید . اعتبار دوستی ، به اهمیتی است که به خوراک او می دهید و نسبتی که از طعام او می خورید، آنکه ما را دوست تر دارد، بهتر نزد ما می خورد و آنکه می خورد مراتب دوستی خودش را برای برادرش روشن تر می سازد، دوستی ،نسبت به خوردن طعام دوست شناخته می شود و….
می بینیم که حضرت میل دارند، کسی که اظهار ارادت و دوستی به ایشان می کند، طعامی که در منزل ایشان آورده می شود، به شایستگی میل کند که آن غذا، بر اساس اصول اسلام و پاکیزه است و این نکته ای است که ما نیز در تهیه غذا، برای مهمانانمان باید به کار گیریم.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی مجمع جهانی سبطین