نویسنده: محمدرضا آرین

اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی کاشان

مقدمه
به کمک پیش بینی، پیشگیری و مراقبت می توان به زندگی ایمن تر و خوش تر دست یافت. اغلب خسارت های جانی و مالی، با اندک توجه، بدون هزینه و یا با هزینه ناچیز در قیاس با زیان احتمالی، قابل پیشگیری اند. آموختن راه های پیشگیری از حوادث و سوانح دشوار نیست و زمان زیادی لازم ندارد. اما نباید فراموش کرد که دانستن به تنهایی دردی را درمان نمی کند. به دانسته ها باید عمل کرد و خصوصا ناهنجاری های کوچک را که می توانند منشأ خسارات عظیم باشند نباید نادیده گرفت. بعضی از عوامل در همه حوادث حضور دارند و نقش مثبت یا منفی خود را بازی می کنند. توجه به این عوامل سهم قابل توجهی در بالا بردن قابلیت های پیشگیری دارد. انسان به عنوان بانی یا قربانی حوادث بدون تردید هسته مرکزی و در واقع مهم ترین قسمت هر حادثه است. موقعیت ذهنی و جسمی، سطح دانش و نحوه رفتار او در کم و کیف هر حادثه و پیامدهای آن نقشی تعیین کننده دارد. عصبانیت، خستگی، ضعف، اضطراب، خواب آلودگی، افسردگی، هیجان ، تب و مستی از جمله حالاتی هستند که مستقیم یا غیر مستقیم می توانند حادثه ای را به وجود آورند و یا عواقب آن را تشدید کنند. کودکان و پیران آسیب پذیرترند و به مراقبت بیشتری نیاز دارند. مراعات قواعد زندگی مدنی از جمله مقررات رانندگی، ضوابط استفاده از برق و گاز و وسایل زندگی که در بازار عرضه می شوند به معنای خسارات کمتر است. بنیاد جوامع ایمن در سال 1996 در شهر تورنتو کانادا به دنبال مرگ یک نوجوان 19 ساله پی ریزی شد. این نوجوان در حال تخلیه بشکه حاوی مواد اشتعال زا در بشکه دیگر، در اثر انفجار صنعتی دچار 90 درصد سوختگی شد و پس از چند روز جان سپرد. اگر او به هر نحو آگاه شده بود و از اشتعال زا بودن مواد درون بشکه خبر داشت، هرگز این حادثه دردناک اتفاق نمی افتاد. در حال حاضر، سایر شهرهای کانادا نیز تأیید بنیاد جوامع ایمن را دریافت کرده اند. جامعه ایمن در پی ایجاد نگرشی نوین در باورهای موجود در زمینه آسیب ها است. این تغییر نگرش مستلزم آموزش مداوم منطبق بر باورهای بنیادین جامعه است. و این امر میسر نیست مگر در سایه تلاش و کوشش بی وقفه و ایجاد هماهنگی پایدار میان نهادهای جامعه. مفهوم جامعه ایمن در اولین کنفرانس جهانی پیشگیری از آسیب ها در شهر استکهلم سوئد در ماه سپتامبر سال 1989 تبیین شد. براساس این بیانیه: «تمام انسان ها باید از سطح ایمنی و سلامت یکسان برخوردار شوند.»

ایمنی در خانه و سلامت
حوادث از مخاطرات عمده ای می باشند که برای سلامت وجود دارند. تقریبا نیمی از حوادث وخیم در خانه روی می دهند و بیش از همه، افراد مسن و خردسالان آسیب می بینند. افراد مسن بیشتر مستعد افتادن هستند، در حالی که خردسالان در معرض خطر قابل توجه مسمومیت با مواد سمی خانگی می باشند. آتش از دیگر مخاطرات موجود است. خطر قابل توجه دیگری که برای سلامتی وجود دارد از بهداشت ضعیف آشپزخانه ناشی می شود که در نتیجه آن ممکن است مسمومیت غذایی روی دهد. برای آن که به زمین نیفتید، کاری کنید که نور خانه زیاد باشد، قالیچه ها و پادری ها بر روی زمین حرکت نکنند و کف خانه مرتب باشد. اگر در خانه بچه کوچک دارید، برای پلکان، درب حفاظ بگذارید تا مانع افتادن او از پلکان شوید. داروها ، مایعات شوینده، مونوکسید کربن (گازی که در اثر سوختن مواد سوختی آزاد می شود) و سرب از جمله مواد سمی می باشند. باید مواد سمی را دور از دسترس کودکان نگاه دارید. برای پیشگیری از تجمع مونوکسید کربن، هر سال دودکش ها، دستگاه های گرمایش و وسایل گازسوز را بازرسی کنید و هیچ گاه ماشین هایی را که بنزین سوز می باشند، در گاراژهای بسته روشن نگذارید. برای پیشگیری از مسمومیت با سرب، باید فردی که متخصص در این امر باشد، لوله های سربی را جایگزین کند و رنگی را هم که بر روی دیوارها زده شده (معمولا در خانه های قدیمی) و حاوی سرب است، بتراشد. از آتش یا اجسام داغ با احتیاط استفاده کنید؛ برای مثال اگر سیگاری می باشید، حتما پس از اتمام سیگار کشیدن، سیگار و کبریت خود را خاموش کنید. برای پیشگیری از آتش سوزی های الکتریکی، از پریز، برق بیش از حد نکشید. مواد آتش زایی مثل رنگ را در انبار یا گاراژ نگاه دارید. علاوه بر آن همیشه در آشپزخانه پتوی ضد حریق یا کپسول آتش نشانی داشته باشید و بر روی سقف هم دود یاب نصب کنید تا در صورت بروز حریق آن را شناسایی کند. برای پیشگیری از مسمومیت غذایی، آشپزخانه را تمیز نگاه دارید، غذا را کاملا بپزید و غذاهای فاسد شدنی را در یخچال نگاه دارید. غذا را در ظرف درز گرفته و بی منفذ قرار دهید و قبل از انقضای تاریخ مجاز، آن را مصرف کنید.

استفاده از درب حفاظ راه پله
برای آن که مانع از افتادن کودک شوید، هم در پایین و هم در بالای پلکان درب حفاظ بگذارید. دقت کنید ارتفاع درب حفاظ بیشتر از آن باشد که کودکتان بتواند از آن بالا بروید. تنظیم کننده های پهنا، امکان می دهند تا درب حفاظ برای هر راه پله ای اندازه باشد. عمود بودن میله ها، مانع از آن می شود که کودک بتواند از درب حفاظ بالا رود.

ایمنی در حیاط و باغ
بیشتر خطراتی که در باغ یا حیاط وجود دارد ناشی از استخرها یا حوضچه ها، گیاهان یا مواد شیمیایی سمی، وسایل باغبانی، منقل کباب پزی یا جوجه پزی و وسایل بازی است. حوضچه ها ممکن است برای خردسالان خطرناک باشند، زیرا ایشان ممکن است حتی در آب های کم عمق هم غرق شوند. هنگامی که کودکان در اطراف حوضچه ها بازی می کنند، بر آنها نظارت داشته باشید. گیاهان سمی ممکن است موجب علایمی از قبیل تحریک و خارش پوست و در صورت بلع، تحریک اعضای داخلی و استفراع شوند. برخی از گیاهان ممکن است مرگبار هم باشند، به کودکانتان بیاموزید که لمس یا خوردن گیاهان ممکن است خطرناک باشند. اگر فرزندتان گیاهی را خورده باشد، فورا با پزشک خود تماس بگیرید و کودک را همراه با نمونه ای از گیاه به بیمارستان ببرید. اگر برای باغبانی از مواد شیمیایی سمی استفاده می کنید، آنها را در انبار یا گنجه قفل دار قرار دهید. به جای استفاده از مواد سمی، می توانید از روش های ایمن تری مثل درآوردن علف های هرز با دست یا استعمال حشره کش های عاری از مواد شیمیایی بهره بجویید. هیچ گاه وسایل خطرناک یا برنده را در محل های در دسترس کودکان قرار ندهید و هرگاه هم خود از این وسایل استفاده می کنید، لباس های ایمنی لازم را بپوشید. حشراتی چون زنبور و پشه می توانند نیش بزنند. زهر این حشرات ممکن است موجب واکنش های حساسیتی شود. واکنش های حساسیتی شدید (آنافیلاکسی) ممکن است مرگبار باشد. برای محافظت از خود، دست و پای خود را پوشیده نگاه دارید و مواد دفع حشرات بر روی پوست خود استعمال کنید.

وسایل ایمنی
هنگام استفاده از دستگاه هایی همچون چمن چین از وسایل ایمنی استفاده کنید. مثلا دستکش های ضخیم بپوشید، با گذاشتن عینک ایمنی، چشم خود را از ذرات پرتاب شونده به سمت خود، محافظت کنید. و یک محافظ گوش هم به سر داشته باشید تا مانع از شنیدن سرو صدا شود.
منبع:برگرفته از مجله دنیای سلامت شماره 27