انسان روزه دار با تحمّل گرسنگی و تشنگی و چشم پوشی از لذّت جنسی، روح خودش را تلطیف می کند و از این طریق زمام نفس سرکش را در اختیار داشته و بر هوس ها و شهوات خود مسلّط می گردد و با تسلّط بر آن قلب انسان از نور و صفا برخوردار می گردد.

روزه از نظر اخلاقی روح انسان را تلطیف و اراده انسان را قوی و امیال و غرائز او را تعدیل می کند.

زیرا انسان روزه دار:

1ـ با تحمّل گرسنگی و تشنگی و چشم پوشی از لذّت جنسی، روح خودش را تلطیف می کند و از این طریق زمام نفس سرکش را در اختیار داشته و بر هوس ها و شهوات خود مسلّط می گردد و با تسلّط بر آن قلب انسان از نور و صفا برخوردار می گردد.

2ـ با ترک موقت خوردنی ها و نوشیدنی ها و لذایذ با امکان دسترسی به آن ها از طریق حلال، روحیه مقاومت را در خود تمرین می دهد تا در غیر ماه رمضان از حرام اجتناب کند و به عبارت دیگر: اراده خود را تقویت می کند تا به راحتی از هرچه که حرام است دوری گزیند.

3ـ با اراده قوی، امیال خود را تعدیل می کند نه چون حیوانات که تنها تحت تأثیر غرائز عمل کند بلکه غرائز خود را در اختیار دارد که در جایی که باید آن را اعمال کند، اعمال کند و در جایی که باید کنترل کند و اعمال نکند، اعمال نمی کند و بالأخره روزه انسان را از عالم حیوانات ترقّی داده و به عالم ملکوت و فرشتگان صعود می دهد.

در روایات اسلامی روزه را سپری در برابر آتش دوزخ معرفی می کند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: الصوم جنه من النار؛(اصول کافی، ج 2، ص 19) روزه سپری است در برابر آتش دوزخ.

بعد از این مقدمه کوتاه که در مورد روزه تقدیم شد به طرح چند پرسش و پاسخ در همین رابطه می پردازیم:

سوال: آیا می توان تا پایان اذان صبح؛ سحری خورد؟
دفتر حضرت آیه الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

به هر حال اگر مکلف علم یا اطمینان داشته باشد که طلوع فجر شده، نمى‌تواند سحرى بخورد وگرنه مانع ندارد.

دفتر حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

1ـ اگر یقین دارید وقت داخل شده نمی توانید بخورید.

2ـ می توانید به 4 فرسخی (22 کیلومتر) بیرون شهر مسافرت کنید و روزه خود را آنجا بخورید و سپس قضا کنید.

دفتر حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

باید احتیاطاً کمى قبل از اذان صبح و کمى هم بعد از مغرب، از انجام این کارها خوددارى کند تا یقین حاصل کند که تمام این مدّت را روزه داشته است.

دفتر حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

در وجوب امساک ملاک تحقق فجر صادق است؛ لذا اگر شروع اذان مقارن با طلوع فجر باشد و یا از اذان مۆذن وقت شناس اطمینان به دخول وقت حاصل شود، امساک واجب است و خوردن و آشامیدن جایز نیست، اگر چه احتمال عروض ضعف را در اثناء روز بدهد.

سۆال: اگر مسافر پیش از ظهر از وطن سفر کرده و پیش از ظهر همان روزه به وطن مراجعت نماید و این امر همه روزه به علت دور بودن محل خدمت از وطن تکرار گردد می تواند روزه بگیرد یا خیر؟

جواب: می تواند در سفر مفطر بجا نیاورد تا با رسیدن پیش از ظهر به وطن نیت روزه نماید و روزه اش صحیح است. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 991، م 1722)

سۆال: روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان به چه شکل نیت کند و روزه بگیرد؟

جواب: در این صورت واجب نیست روزه بگیرد، و اگر بخواهد روزه بگیرد نمی تواند نیت روزه رمضان کند ولی اگر نیت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 923، م 1568)